Albert Ellis

Albert Ellis, (d. 27 Eylül 1913 - ö. 24 Temmuz 2007) Amerikalı evlilik ve seks terapisi gibi alanlarda çalışmış Akılcı Duygusal Davranışçı Terapinin kuramcısı psikoterapist.

Hayatı

Çocukluğu ve Ailesi

Albert Ellis 27 Eylül 1913'te Pittsburgh (Pensilvanya, ABD)’da doğmuştur, New York'ta büyümüştür. Yahudi bir ailenin en büyük çocuğudur. Kendinden 19 ay küçük bir erkek kardeşi ve 4 yaş küçük bir kız kardeşi vardır. Babası Ellis’e göre gösterişli ve karizmatik bir adamdır; iş adamıdır ve yoğun bir iş yaşamı vardır. İş gezilerinden dolayı eve çok uğramamış ve ailesine çok vakit ayıramamıştır. Fakat Ellis babasını çok özlemediğini bu durumun onu çok etkilemediğini belirtmiştir.[1] Annesinin ise bipolar bozukluğu vardır. Ellis annesinden ihmalkar ve dalgın, aynı zamanda sosyal yaşamına önem veren kimi zaman “hareketli ve geveze” biri olarak bahsetmiştir.[1] Ellis annesinin sık sık gittiği briç partilerinden ve sinagogdan geç dönmesinden endişe duymuştur. Annesi babasından Ellis 11 yaşındayken kendisini bir arkadaşıyla aldattığı için boşanmıştır. Ellis bu durumu bir sene sonra teyzesi ve annesi gizlice konuşurken öğrenmiştir. Verdiği bir röportajda “Bu durum beni şaşırtmamıştı, beni asıl şaşırtan annem ve teyzemin bunu gizlice konuşmalarıydı.” demiştir.[1]

Ellis çocukluğu boyunca dört buçuk yaşında başlayan böbrek sorunlarıyla uğraşmak zorunda kalmıştır. Dokuz yaşına kadar 9 kez hastaneye yatırılmıştır. Bir seferinde 10 ay boyunca hastanede yatmak zorunda kalmıştır. Bu süreç boyunca eğitimine ara vermiştir. İyileşme sürecinde dinlenmesi gerektiği için yaşıtları gibi, sportif etkinliklere katılamamıştır. Bu durum, onun ilgisinin kitaplara yöneltmiş ve bir bilim adamı olmasının temellerini atmıştır. Gerek ailesi gerek sağlık koşullarından dolayı zorlu geçen çocukluğu boyunca bu olumsuz koşullarla baş etmeyi kendi kendine öğrenmiştir. Bu durum için “Ben aslında kendim için bir terapist olarak doğdum. (In a way I was born a therapist for myself.)” diye belirtmiştir.[1]

Evlilik

Albert Ellis 19 yaşına kadar kız arkadaşlarının yanında çok utangaç ve mesafeli biridir. Fakat yirmi yaşından sonra kadınlara ilgisi artmaya başlamıştır. Utangaçlığını yenmek için Bronx Botanik Park'ta bir ay içerisinde yaklaşık 100’e yakın kadınla konuşmuştur. Bu şekilde kadınlara karşı olan utangaçlığını yenmiştir. Ellis, Karyl adında oyuncu bir kadınla tanışmıştır. Karyl çekici bir kadındır fakat kimi zaman ihmalkar kimi zaman ise fazlasıyla ilgilidir. Ellis 1939’da evlendikleri gece yaşadıkları bir güven probleminden dolayı boşanmaya karar vermiştir. Fakat boşanma kararlarına rağmen bir sene beraber yaşamışlardır. Ardından Gerthrude adında bir kadınla tanışmıştır. Bu ilişkisi için “Tüm insanlık tarihinin en romantik 4 yılıydı.” demiştir.[1] Fakat Ellis, Gertrude çok sosyal olduğu ve Ellis’in kendi çalışma odası olmasına karşı çıktığı için evlenmekten vazgeçmiştir. Sonrasında Rhoda adında dansçı bir kadınla tanışmıştır. İlişkilerinin başlarında ikisi de kendi işleriyle meşguldü fakat Rhoda ayağını sakatladıktan sonra Ellis’ten daha fazla ilgi beklemeye başlamıştır. 1956’da evlendikten 2 sene sonra boşanmışlardır. Boşandıktan sonra Rhoda, Ellis’in enstitüsünde aktif olmuş, çalışma grupları düzenlemiştir. Bu ayrılıktan sonra Ellis 1964’te  Janet Wolfe adında diğer ilişkilerindeki eşlerine benzemeyen, çekici olmayan, hisleri konusunda katı biriyle tanışır. Ellis ilişkilerinin duygusal olarak sağlam olduğunu belirtmiştir [1]; Ellis, Wolfe’den “Kaliteli zaman geçirebildiğim önemli bir insandı” diye bahsetmiştir. Wolfe, Ellis’in enstitüyü kurmasına büyük yardımlarda bulunmuştur. Ellis ve Wolfe çocuk sahibi olmama konusunda fikir birliği içindedirler. Ellis çocuk istememesinin nedenini çocuğa ayıracak nitelikli bir vaktinin olmaması, işine öncelik vermesi ile açıklamıştır. Hayattaki önceliklerini önce iş sonra kendisi sonra hayatındaki kadın şeklinde sıralamıştır.[1] Janet Wolfe ile 1966-2003 arası 37 yıl evli kalmıştır (Reiss, 2008). En son da psikolog Debbie Joffe ile evlenmiş, ölümüne kadar onunla evli kalmıştır (Dryden, 1989). Debbie 10-12 yaşlarındayken psikolog olan halasının kütüphanesinden bulduğu Albert Ellis’in kitaplarını okumaya başlamıştır. Melbourne Üniversitesi’nde okurken Ellis’in derslerine katılmış, psikolog olarak lisansını tamamlayıp ADDT üzerine çalışmaya başlamıştır. Ellis ile 15 yıl sonra APA’nın konferansında karşılaşmışlardır. Ellis ile Debbie’nin yakın arkadaşlıkları böyle başlamış ve düzenli olarak görüşmüşlerdir. Birkaç yıl sonra da romantik bir ilişkiye başlamışlardır (Ivay, 2016). En son da psikolog Debbie Joffe ile evlenmiştir, ölümüne kadar onunla evli kalmıştır.[1]

İlgi Alanları

16 yaşında operet ve müzikal, 20 yaşında politik aktivite, sonrasında seks, aşk ve evlilik konularıyla ilgilenir bu konularda 20 kitap yazar ve ardından akılcı davranışçı duygusal terapiyle ilgilenmeye başlamıştır. Bir şeylerle ilgili olma eğilimi aşk ilişkilerime de uyarlanabilir der, tutkulu bir insan olduğunu söylemiştir. Daniel Wiener, Ellis için “tutkulu bir kuşkucu” demiştir [1]. Ellis, ADDT’den bile kuşku duyduğunu, her şeyden kuşku duyduğunu söylemiştir. 12 yaşına kadar İncil’e inanmış ama daha sonra fiziksel coğrafya dersi alınca dünyanın milyonlarca yıl kadar yaşlı olduğunu öğrenmiş ve ateist olmuştur.[1]

Kariyer

1943 yılında yüksek lisansını ,1947 yılında doktorasını Klinik Psikoloji alanında Columbia Universitesi’nde yapmıştır. 1943 yılında Evlilik, Aile ve Seks Terapisi üzerinde çalışmaya başlamıştır. 1950 yılında New Jersey Enstitüler ve Acentelar Departmanı’nda psikolog olmuştur. 1952 yılında tam zamanlı olarak Psikoterapi, Evlilik Terapisi, Aile Terapisi, Seks Terapisi üzerine çalışmak üzere New York’a gitmiştir. 1955 yılında psikanaliz üzerine çalışmayı bırakmış , Akılcı Duygusal Terapi üzerine çalışmaya başlamıştır. 1959 yılında Akılcı Yaşam Enstitüsü’nü kurmuştur. Bu enstitüde bireysel ve grup terapisi, halkı ruh sağlığı konusunda bilgilendirmiş ve terapist eğitimleri yapmıştır. 1962’de Psikoterapide Akıl ve Duygu adlı çalışmasını yayımlamıştır. Bu çalışma Akılcı Duygusal Terapi’nin ilk profesyonel çalışması. 1972’de Yılın Hümanisti Ödülü’nü almıştır. 1974 yılında APA tarafından ödüllendirilmiştir. 1976’da Seks Eğitimcisi ve Seks Terapisti ödülünü almıştır.[2]

Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi (ADDT)

Ellis bilişsel terapilerden kabul edilen kuramının adını ilk olarak 1955’te Akılcı Terapi olarak koymuştur [3] ve sonradan sadece “Akılcı Terapi” isminin eksik olduğunu düşünerek 1961’de Akılcı Duygusal-Terapi olarak değiştirmiştir. Ancak kullandığı bilişsel yöntemler ve bilişe yaptığı vurgu nedeniyle kuramının adında “bilişsel” isminin geçmesini istemiş fakat Beck ve Meichenbaum’un Bilişsel Davranışçı Terapisinin bu isimlerle anılmış olmasından dolayı çok geç kaldığını düşünmüştür. Davranışçı perspektif üzerinden yaptığı uygulamalar nedeniyle de son olarak 1993’te Akılcı Duygusal Davranışçı Terapi olarak değiştirmiştir.[4]

Ellis ilk olarak cinsel terapi, evlilik ve aile konularıyla ilgilenmiştir. Bu konularda danışanlarına bilgi vermeye başlamıştır. Ancak danışanlarının problemlerinin bilgi eksikliğinden olduğunu düşünüp psikanaliz eğitimi almıştır. Bir süre psikanaliz terapi uyguladıktan sonra bu yöntemin de eksik olduğunu düşünmeye başlamıştır. Ardından eklektik terapileri de deneyen Ellis bu yöntemleri de yeterli bulmamıştır. Bu denemeler boyunca Stoacı felsefenin insanların psikolojik rahatsızlıklarının nedeni olaylar değil, insanların olaylara bakışıdır.” görüşünden etkilenmiş ve kendi kuramını oluşturmuştur.[5] Sharf (2008)’a göre ADDT’nin felsefi temellerinin altında sorumluluk taşıyan hedonizm, temel insancıl inançları ve rasyonalizme bakış açısı ögelerinin yattığı belirtilmiştir

Kitapları

Türkçeye Çevrilen Kitapları

Akılcı Yaşam Kılavuzu

Başarının Şifresi

Kendinizi Daha İyi Hissedin, Daha İyi Olun, Daha İyi Kalın

Nasıl Mutlu Olursunuz

Sizi Mutlu Hissettirecek Altın Kurallar

En Çok Okunan Kitapları

How To Stubbornly Refuse To Make Yourself Miserable About Anything, Yes Anything

How To Keep People From Pushing Your Buttons

How To Control Your Anger Before It Controls You

Rational Emotive Behavior Therapy: It Works for Me - It Can Work for You

Kaynakça

1. Dryden, W. (1989). Albert Ellis: An efficient and passionate life. Journal of Counseling & Development, 8(67), 539-546.
2. Veinrach, S. (1980). Unconventional therapist : Albert Ellis. The Personel and Guidance Journal, 59(3).
3. Türküm, S.A. (1974). Akılcı-duygusal terapide yansımalar. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 27(2), 969-974.
4. Çivitci, A., Türküm, S.A., Duy, B., ve Hamamcı, Z. (2014). Akılcı-duygusal davranış terapisi. Okullarda akılcı-duygusal davranış terapisine dayalı uygulamalar (2. Baskı) içinde (1-13). Ankara: Pegem Akademi.
5. Doğan, S. (1995). Akılcı-duygusal terapi: Kuramsal bir inceleme. Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(6), 29-36. 7 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.