Altınüzüm, İslahiye

Altınüzüm ya da halk arasındaki adıyla Haltanlı. Gaziantep'in İslahiye ilçesinin güneybatısında yer alan, esas ismi Xalta olan yerleşim yeridir. Nüfusu 5.208[1][2] kişidir. Demografik olarak nüfusun tamamı Kürtlerden oluşmaktadır. Belde halkının takriben 17. yüzyılda Osmanlı - Safevi Devleti arasındaki savaşta aşiret olarak Osmanlı Devletinin yanında olup gösterdikleri üstün başarı ile zamanın Osmanlı padişahı Yavuz Sultan Selim tarafından bölgenin korunması ve ipek yolu ticaretinin canlandırılması ve bölge uç beyliği yaptırmak adına Kuzey Irak'ın Kerkük ve Selahaddin ili arasında yer alan Tuzhurmatu bölgesinden gelmişlerdir. Haltanlı Aşireti kadim Orta Doğu topraklarında bulunan dünyanın en eski ve en büyük bilinen ailelerindendir. Kuzey Irak, Doğu Türkiye, Kuzey Suriye ve Batı İran topraklarında yayılmış, 2000 yıldan fazladır bölgede önemli ve koruyucu rol alan geniş ve köklü bir ailedir. Osmanlı Devleti öncesi kurulmuş birçok devlet içinde de önemli rollerde bulunmuş bölgenin kadim ailelerindendir.

Haltanlı adını bölgeye yerleşen Haltanlı ailesinden sonra almıştır. Aile sadece Gaziantep Altınüzüm bölgesine değil, Anadolu'nun diğer önemli bölgeleri olan Urfa, Diyarbakır çevresi, Kuzey Suriye ve Kuzey İran bölgelerinin Osmanlı Devletinde kontrolü için de dağılmış ve yerleştirilmişlerdir. Bölgenin ilk yerleşenleri Haltanlı aşiretinin Mir'i şuanki bölgede yaşayan, Doğan soyadı ile bulunan ailenin büyük dedeleridir. Haltanlı halkının yaşayan genç nüfusunun bildiği, şuan vefat etmiş olan ailenin önemli üyeleri Mir Gulin ve onun en büyük oğlu Ahmet Doğan'dır.

Haltanlı Aşireti bölgede Osmanlı Devleti içinde göstermiş olduğu başarılar ve bölgenin korunmasında gösterdiği önemli faaliyetleri ile Halep Valiliğine ve Uç Beyliğine atanmıştır. Osmanlı Devletinin girmiş olduğu 1. Dünya Savaşı sırasında Yemen ve güney cephesinde bulunan aile büyükleri üstün başarı göstermiş ve Mir İsa şuanki Doğan Ailesinin büyük dedesi, Türkiye Cumhuriyeti tarafından 1. Dünya Savaşı Gazi Ünvanına layık görülmüştür.

Türkiye Cumhuriyeti Kuruluşu ile bağlılığını gösteren Haltanlı ailesi zamanının özerk bölgesi olan Antakya'nın Türkleştirilmesi ve Türkiye'ye kazandırılmasında çok önemli bir paya sahiptir. Bölgenin yıllardır uç beyliğini yapan ve Antakya - Halep Sınır boyunca bulunan Haltanlı Ailesi büyüğü Mir İsa Antakya sınır muhafızlığına getirilmiş ve 1939 Antakya seçimleri öncesi bölgenin Türkleştirilmesi ve Türk boylarının Anadolu'dan Antakya'ya yerleştirilmesinde bizzat Atatürk ve İsmet İnönünün emriyle büyük rol oynamışlardır.

Halkın temel geçim kaynağı -beldenin isminden de anlaşılacağı gibi- üzümdür. Bölgede ilk üzüm 1800'lerin sonunda Haltanlı Aşireti büyüğü Mir Musa tarafından dikilmiş olup, o günden sonra bölgenin geçim kaynağı üzüm olmuş ve ülke ekonomisinde önemli bir yer edinmiştir. Başka geçim kaynakları da vardır. Üzüm çeşitliliği bakımından zengin olsa da, beldenin en önemli ürünü siyah üzümdür.Yine üzüme bağlı olarak kaliteli pekmez de geleneksel olarak üretilmektedir. Ayrıca Akdeniz iklimine bağlı olarak zeytin ve zeytinyağı üretimi de gün geçtikçe artmaktadır.[3]

Bölgede okur yazar oranı çok fazla olduğu için belirli bir dönem Aydınoğlu adıyla anılmışlardır. Cumhuriyetin ilk yıllarında bölgede okul olmayışından ötürü çocuklar uzak bölgelerdeki okullara yürüyerek gitmek zorunda kalmışlar ve bölgenin büyüğü Mir Gulin'in oğullarından birisi okula giderken geçirmiş olduğu rahatsızlık sonucu vefat etmesi üzerine kendisi bölgeye halkı ile birlikte okul yaptırıp o zamanın başbakanı İsmet İnönü ile görüşerek bölgesine öğretmen göndermesini istemiş ve kendi bölgesinde eğitime başlanmıştır. Bölgedeki tüm gençlerin en az lise mezunu olması ve bölgeden onlarca profesör ve bilim insanı çıkmasından ötürü bölge adı Aydınoğlu olarak Türkiye Cumhuriyeti tarafından değiştirilmiştir. Haltanlı Aşireti son yöneticisi Mir Gulin'in oğlu Ahmet Doğan da üniversite öğretim üyesidir. Kendisi 2008 yılında vefat etmiş. Arapça, Türkçe, Farsça ve Kürtçe bilgisi ile Türkiye'nin ilk Türkçe - Osmanlıca el yazması sözlüğünü çıkaran kişilerdendir. Türkiye'de ve Kuzey Irak'ta birçok üniversitenin kuruluşunda önemli rol oynamış, Türk Dili ve Edebiyatı Öğretim Üyesidir.

Beldede Akdeniz iklimi hakimdir. Bazı yıllar Akdeniz ikliminden farklı olarak görülen kısa süreli don olayları bölge tarımını olumsuz etkileyebilmektedir.

Yaz mevsiminde bölgesel bir turizm merkezi olan Xınzırlı (Huzurlu) Yaylası beldeye 22 km mesafededir. Hayvan ve bitki çeşitliliği açısından zengin olan yaylada sık olan ve geniş alanlara yayılan ormanlar görülmektedir.

Kaynakça
  1. http://www.nufusune.com/179513-gaziantep-islahiye-altinuzum-mahallesi-nufusu
  2. Tuik gaziantep altınüzüm nüfus verileri
  3. https://www.yerelnet.org.tr/belediyeler/belediye.php?belediyeid=129797
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.