Altın Kural

Karşılıklılık etiği veya altın kural, diğerlerine karşı adaletin sağlandığına emin olabilmesi için bir kişinin herhangi bir davranışta bulunma hakkı veya sorumluluğu olup olmadığını belirleyen bir etik kuraldır. Aksi yönde eleştiriler bulunsa da, tartışmalı olarak karşılıklılık kavramı, insan haklarının en temelidir.[1] Bu altın kuralın önemli bir öğesi, bu kurala göre hayatını sürdüren bir insanın sadece yakınlarını değil, herkesi göz önüne alarak yaşamaya çalışmasıdır.

Hem olumlu (genellikle "kendine yapılmasını istediğin şeyleri başkasına da yap" şeklinde ifade edilir) hem de olumsuz (genellikle "kendine yapılmasını istemediğin şeyleri başkalarına da yapma" şeklinde ifade edilir) biçimi bulunmaktadır. Benzer biçimler tam olarak birbiriyle aynı değiller ve yapmak istedikleriniz ve buna karşılık kendinize yapılmasını istediğiniz şeylere karşılık karşı tarafında kendisine yapılmasını istediği şeyler noktasında farklılık gösteriyorlar. Olumsuz biçim, olumlu biçimin içerebildiği başkalarından istediğiniz şeyi gerçekten sevip sevmediğinizi kontrol etmeyi doğrudan içermiyor, bu da eleştiriler bölümünde tartışılan kendini düzelten bağlamda altın kural için bir örnek oluşturuyor.

Altın kuralın çeşitli dünya kültürlerinde geniş kökleri bulunmaktadır ve farklı kültürlerin çekişmeleri önlemek için kullandığı bir standarttır.[2]; Eski Hint, Yunan ve Çin felsefelerinde yeri vardır. Farklı dini şahsiyetler ve filozoflar farklı şekillerde ifade etmiş olsa da, İngilizce ifadesinde en yaygın biçimi İsa peygambere ithaf edilen Luke İncil'inde geçen şu cümledir: "Başkalarının sana yapmasını istediğin şeyleri başkalarına yap." "Başkalarına yap" kısmı ilk olarak 1567 civarında Katolik ilmihalinde görünmüştür, fakat 1583 baskısında kesindir.[3]

Antik Yunan felsefesi

Antik Yunan'da ve felsefesinde Altın Kural yaygın bir ilke idi. Genel kavramın örnekleri şunları içerir:

  • "Ondan hastalık kapacağın şeyi komşuna yapma." - Pittacus[4]
  • "Başkalarını suçlayacağın şeyi yapmaktan kaçın." – Thales [5]
  • "Komşularının sana ne yapmasını istiyorsan, onlara da onu yap." – Sextus the Pythagorean[6]
  • "Sana yapıldığında kızacağın şeyi başkalarına da yapma." – Isocrates[7]
  • "Kendine yapıldığında zarar göreceğin şeyi başkalarına da yapma." – Epictetus[8]
  • "Bilgece ve iyi ve adil olmadan mutlu bir yaşam sürmek imkânsızdır ('ne zarar ver ne de zarar gör' kısmına katılarak[9]),
    ve mutlu bir yaşam sürmeden bilgece ve iyi ve adil olmak imkânsızdır." – Epicurus[10]

Uluslararası ilişkilerde karşılıklılık

Karşılılıklılık etiği veya karşılıklılık ilkesi, uluslararası ilişkiler alanında kullanılan temel prensiplerden birisidir. Örneğin uluslararası politikalarda çıkan bir anlaşmazlık üzerine İsrail'in Tel Aviv'den İstanbul'a seyahat edecek Türk yolcuları Ben Gurion Havalimanı'nda abartılı şekilde aramasına "karşılık" Türkiye'nin İstanbul'a gelen İsrail vatandaşlarını sorguya alması[11], karşılıklılık ilkesinin bir gereğidir.

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. Burada diğer bir şekilde tanımlanmış, "her tarafın hem hakları hem de sorumluluklarının olduğu etkileşimli bir sistemdeki dengeye göndermede bulunur, bunu destekleyici bir kural da birinin haklarının diğerinin yükümlülükleri olduğunu ifade eder."Bornstein, Marc H. (2002). Handbook of Parenting. Lawrence Erlbaum Associates. ss. 5. ISBN 978-0-8058-3782-7. Bakınız: Paden, William E. (2003). Interpreting the Sacred: Ways of Viewing Religion. Beacon Press. ss. 131-132. ISBN 978-0-8070-7705-4.
  2. Stace, Walter T. (1937, Reprinted 1975 by permission of MacMillan Publishing Co. Inc.). The Concept of Morals. New York: The MacMillan Company. ss. chapters on Ethical Relativity (pp 1-68), and Unity of Morals (pp 92-107, specifically p 93, 98, 102). ISBN 0-8446-2990-1. Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)
  3. Vaux, Laurence (1583, Reprinted by The Chetham Society in 1885). A Catechisme / OR / CHRISTIAN DOCTRINE. Manchester, England: The Chetham Society. s. 47. Tarih değerini gözden geçirin: |tarih= (yardım)
  4. Pittacus, Fragm. 10.3
  5. Diogenes Laërtius, "The Lives and Opinions of Eminent Philosophers", I,36
  6. Sextus, 406 B.C.
  7. Isocrates, "Nicocles",6
  8. Epictetus, "Encheiridion"
  9. Tim O'Keefe, Epicurus on Freedom, Cambridge University Press, 2005, p.134
  10. Epicurus Principal Doctrines 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tranls. by Robert Drew Hicks (1925)
  11. Hürriyet gazetesinin 5 Eylül 2011 tarihli haberi
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.