Andrea Chenier

**Andrea Chenier**
Müzik	Umberto Giordano
Libretto	Luigi Illica
Gala	28 Mart, 1896
İlk gösterim yeri	La Scala, Milano
Oyuncular	Andrea Chenier, Şair - tenör; Carlo Gérard, Uşak - bariton; Maddalena de Coigny - soprano; Bersi, Maddalena'nin dadısı - mezzo-soprano; Coigny Kontesi, Maddalena'nin annesi - mezzo-soprano; Pietro Fléville, Yazar - bas (ses);

Andrea Chenier İtalyan verismo stilli opera müziği bestecisi Umberto Giordano tarafından hazırlanmış bir 4 perdelik bir opera eseridir. İtalyanca librettosu "Luigi Illica" tarafından yazılmıştır. Librettonun konusu gerçeklere sıkıca bağlı olmadan Osmanlı devleti zamanında İstanbul'da doğup büyümüş ve Fransız Devrimi döneminde idam edilmiş olan Fransız şair André Chénier (1762-1794) hayatından uyarlanmıştır. Opera eserinin prömiyer temsili Milano'da "La Scala"'da 28 Mart 1896'de sahnelenmiştir. Türkiye'de ilk defa 1963'te Ankara Opera Sahnesi'nde sahnelenmiştir.

Andrea Chenier opera eseri ilk sahnelenmesinden itibaren 20. yüzyıl boyunca opera seyircisi tarafından çok tutulmuştur. 20. yüzyılın birinci yarısında daha çok yapımlanmakla beraber, günümüze kadar bu eser operaevleri repretuvarları içinde bulunmuştur. Buna başlıca sebep eserin bestecisinin başrolü oynayan tenör için hazırladığı muhteşem lirik ve dramatik müziğin bu rolü oynayan şarkıcıya sesinin güzelliklerini ve şarkı söyleme yeteneklerini seyirciye gösterebilme fırsatını sağlamasıdır.

Roller

Rol	Ses tipi	Prömiyerde roller, 28 Mart 1821 (Orkestra şefi:Rodolfo Ferrari)
Andrea Chénier, Şair	tenor	Giuseppe Borgatti
Carlo Gérard, Uşak	bariton	Mario Sammarco
Maddalena de Coigny	soprano	Evelina Carrera
Bersi, Maddalena'nin dadısı	mezzo-soprano	Maddalena Ticci
La comtesse di Coigny, Maddalena'nin annesi	mezzo-soprano	Della Rogers
Pietro Fléville, Yazar	bas	Gaetano Roveri
Mathieu, Garson, devrimci	buffo veya bariton	Michele Wigley
The Abbé, Şair	tenor	Enrico Giordano
The Incredible, Casus	tenor	Enrico Giordano
Roucher, Chenier'in arkadaşı	bas veya bariton	Gaetano Roveri
Schmidt, St. Lazare Hapisanesi gardiyanı	bas veya bariton	Raffaele Terzi
Madelon, İhtiyar kadın	mezzo-soprano	Della Rogers
Fouquier Tinville, Savcı	bas veya bariton	Ettore Brancaleone
Dumas, İhtilal Kurulu Başkanı	bas	Raffaele Terzi
Hanımlar, beyler, çalgıcılar, hizmetçiler, askerler - Koro

Konu özeti

Mekân: Fransa

Zaman: Fransız Devrimi yillari

I. Perde

Paris civarında Coigny ailesinin oturduğu görkemli şatoda büyük balo salonu.

Uşaklar ve bu arada Charles Gerard şato kâhyasının gözetiminde salondaki son hazırlıları yapmaktadırlar. Gerard’ın babası altmış yıldan beri ailenin yanında hizmet etmektedir. Delikanlı da babasının ısrarı üzerine uşak olmuş, fakat işini hiçbir zaman sevmemiştir. Fransa’da aristokrasiye karşı uyanan hoşnutsuzluğa bütün kalbiyle katılmakta, bir gün büyü bir ihtilalin kopacağına inanmaktadır. Coigny ailesine karşı duyduğu nefreti hafifleten tek sebep, evin genç kızı Madeleine’dir. Gerard bu güzel kıza deli gibi aşıktır. Balo hazırlıkları devam ederken içeri Kontes de Coigny, kızı ve dadı girerler. Kontes gelecek misafirlerin kimler olduğun bildirdikten sonra Gerard’a orkestra’nın hazır olup olmadığını sorar. Beri yanda Madeleine dadısıyla konuşmaktaydı. Son derece duygulu ve romantiktir, her an büyük bir aşk beklemektedir *(Si, io penso all’tortura)*. Misafirler gelmeye başlar. Kontes büyük bir nezaketle onları karşılamakta, yer göstermektedir. Çağın tanınmış yazarlarından Fleville girerek yanındaki iki genç adamı tanıtır; bunlardan biri İtalyan besteci Fiorinelli, diğeri şair Andrea Chenier’dir. Kontes Paris’te ne olup olmadığını sorar. Halkın krala nefreti son kerteyi bulmuştur. Üstelik XVI. Louis hastadır. Fleville herkesi eğlenceye çağırır. Kontes, Chenier’nin yanına gelerek ona şiirlerinden bazılarını okumasını rica eder. Bu sırada Madeleine yaklaşarak aynı ricayı tekrarlar. Müzikçi Fiorinelli klavsenin başına geçer, Chenier aşk üzerine doğaçtan uzun bir şiir okumaya başlar *(Un di all’azzuro spazio)*. Araya aristokrasi karşıtı birkaç mısra sokmayı unutmaz, sonra tekrar aşk konusuna dönerek bitirir. Şiir davetliler arasında hoşnutsuzluk yaratmıştır, yalnız Madeleine gelerek teşekkür eder. Dans başlamak üzereyken salonun kapısı açılır, üstü başı perişan bir sürü insan başlarında Gerard’la içeri girerler. Gerard onları; «İşte şimdi de sefalet hazretleri» diye tanıtır. Manzara Kontesi deliye döndürmüştür. Gerard’ı kovar, Uşak emektar babasını da alarak salondan ayrılır, dans müziği devam ederken perde kapanır.

II. Perde

İhtilal çağlarında ılık bir Haziran günü Saine kıyısında Hottot kahvesi.

Sağda Charlotte Corday tarafından banyoda öldürülen ihtilal yazarı Marat’nın bir büstü durmakta, ön tarafta bir masada Chenier kendi başına oturmakta, diğer masa da ise Madeleine’in dadısı Bersi çirkin bir adamla konuşmaktadır. Bersi kimseden korkmadığını söylemekte ve kendisinin de bir ihtilal çocuğu olduğunu iddia etmektedir * (Temer? Perche?)*. Adam Robespierre’in casuslarındandır. Herkesin ihtilalle ilgili ne düşündüğünü öğrenmekle görevlidir. Bu sırada halkın izlediği bir araba gözükür, idama mahkûm olanları siyaset alanına götürmektedir. Bersi ayrılır, casus defterine bir şeyler yazar, anlaşıldığına göre Chenier’yi kollamaktadır. Kahveye şairin dostu Roucher girer, yaklaşarak kendisi için bir pasaport sağladığını bildirir. Fakat şairin kaçmaya niyeti yoktur, o tam bir asker gibi savaşacak, yurdunda kalacaktır. Gitmemesi için ikinci bir sebep de aşı oluşudur. Aylardan beri bir kadından, çok güzel ve zeki olduğunu tahmin ettiği bir kadından mektuplar almakta, yüzünü dahi görmediği bu kadını sevmektedir *(Credo a una possanza arcana)*. Ve o gün onunla buluşacaktır. Roucher arkadaşının bu aşırı duygusuyla alay ederek bu mektupların Paris’te pek bol rastlanan hafifmeşrep kadınlardan biri tarafından yazılmış olabileceğini söyler. Bu sırada halkın gösterisi arasında ihtilal liderlerinden biri girer. Bu eski uşak Gerard’dır. Doğruca casusun yanına gidip bir haber olup olmadığını sorar, aradığı kadını bir daha tarif eder. Sözlerinden o kadına âşık olduğu anlaşılmaktadır. Casus ona sevgilisini o gece öğreneceğini bildirir. Halk caddeden geçmekte olan diğer liderlere gösteri yaparken Bersi gözükür. Chenier’nin yanına gelerek kendisini seven kadının gece aynı yerde bekleyeceğini bildirir, kadının adı Speranza’dır. Roucher, randevuda bulunmaya ve arkadaşını herhangi bir tehlikeye karşı savunmaya karar verir. Sahne kararır, aydınlandığı zaman gece olmuştur. Ürkek adımlarla Madeleine girer. Chenier yaklaşarak kıza kim olduğunu sorar. Madeleine ona şiirlerinden iki mısra okur *(Eravate possente)*. Chenier, bu tatlı sesi hatırlamıştır, kızı ışığa götürür, demek sevgilisi Madeleine de Coigny’dir. İki genç arasıda aşk düeti başlar. Bir anda içeri Gerard girer, kızın bir sevgilisi olduğunu anlamıştır. Chenier ona gitmesini söylerken Roucher tabancasını çekerek Gerard’ı savunmaya yeltenen casusa doğrultur, şairin; «onu kurtar» diye bağırması üzerine kızı alır ve koşarak çıkar. Casus jandarma aramaya koşarken, Gerard rakibine saldırır fakat Chenier’nin kılıcı kolunu delip geçer. İhtilalci yere düşerken şairi tanır; «Chenier, sen bizim ölüm listemizdesin, koş Madeleine’i kurtar» diye bağırır. Chenier çıktıktan biraz sonra halk sahneye dolar. Herkes suçlunun adını sormaktadır. Gerard cevap verir; «Bilmiyorum… Görmedim».

III. Perde

'

İhtilal kurulu, Başkan ve üyeler yerlerini almış, halk sabırsızlıkla duruşmaları beklemektedir. Başkan, kendilerini tehdit eden tehlikelerden bahseden konuşmasını bitirince Gerard’a seslenir. Gerard, Fransa’nın yalnız iç değil dış düşmanlarının da bulunduğunu söyleyerek herkesi para yardımına çağırır *(Lacrime e sangue da la Francia)*. Kadın erkek herkes para ve mücevherlerini çıkartıp dolaştırılan sepete atarak ihtilalin ünlü şarkısı «Carmagnole»ü söylemeye başlar *(Amici, ancor cantiam, beviam)*. Bu sırada casus yaklaşarak Gerard’a Chenier’nin yakalandığını bildirir. Gerard derhal suçlamasını hazırlamaya koyulur; «Adı, Andrea Chenier, doğum yeri İstanbul. St Cyr mezunu, asker, şair, tehlikeli bir adam, vatan haini…» Sonra elinden kalemi düşer, sevgilisini hatırlamıştır. Vicdan acısı içinde kıvranırken içeri Madelaine girer, kendisini tanıtır, Chenier’den bahseder. Onu ne kadar sevdiğini yine onun mısralarıyla anlatır. Gerard’dan onu kurtarmasını rica eder, eğer bunu yapacak olursa armağan olarak kendisini verecektir *(Perche cio voler il mio possente)*. Gerard kızın Chenier’yi ne kadar büyü bir aşkla sevdiğini anlamıştır. Bu sırada halk tekrar salonu doldurmaya başlar, başkan ve üyeler yerlerini alırlar, Gerard onları halka tanıtır. İçeri başta Chenier olmak üzere suçlular içeri girer. Üyelerden Dumas suçlamayı okumaya başlar; Chenier vatan haini bir aristokrattır, halk «Ölüm» diye bağırır. Bu sırada Chenier kalkarak konuşmaya başlar *(Si, fui soldato e floriosa ffrontata)*. Hayır, ölüm umurunda bile değildir. O halis bir vatanseverdir, yalnız vatanı için yaşamaktadır. Sözleri bitince Gerard ayağa kalkar ve; «Chenier bu muhteşem ihtilalin çocuklarından biridir» diyerek affını ister, halk susması için bağırmaktadır. Gerard, Chenier’nin yanına gelerek Madeleine’i gösterir, kız bitkin bir halde kararı beklemektedir. Dumas kararı bildirir; «Ölüm» Madeleine; «Andrea, Andrea elveda» diye bağırırken perde kapanır.

IV. Perde

St. Lazare hapisanesinin avlusu.

Hapisanenin karanlık avlusunda Andrea Chenier bir masada oturup son mısralarını yazmakta ve yakın arkadaşı Roucher da onu beklemektedir. Şair kalemi bırakıp şiirini okumaya başlar. Bu edebiyatı ve aşkı öven bu şiirdir ve "Tatlı bir Mayıs günü gibi…" mısrasıyla başlar. Bunu Chenier bir arya olarak söylemeye başlar (Come un bel dı di Maggio).

Chenier hücresine döner. Gerrard Maddalena'yı Chenier'i görmeye getirmiştir. Onu gardiyan Schmidt'le bırakan Gerard Chenier'in hayatını kurtarmak için Robbespiere ile görüşmeye gider. Maddalena gardiyana sabah idam edilecekler arasında genç bir kadın bulunup bulmadığını sorar. Gardiyan "İdia Legray" adlı bir genç kızın isminin idam edilecekler listesinde olduğunu söyler. Maddalena giyotine onu yerine kendisini gitmesini ve onun adıyla idam edilmek isteğini bildiri ve bunun için gardiyandan destek ister. Schmidt önce bu teklifi kabul etmez; ama Maddalena bütün mücevherleri ile birlikte bir kese altın da vermeyi teklif edince, gardiyan buna razı olur. Maddalena bunları gardiyana verir ve Schmidt sahneden ayrılır.

Biraz sonra Chenier ile döner, Maddalena şaire onunla vedalaşmıyacağını çünkü kendisiyle birlikte ölüme gideceğini bildirir. İki sevgili tatlı bir aşk düeti söylemeye başlarlar. (Vicino a te s’aqueta). Her ikisi de aşklarının sonsuz olduğuna inanmışlardır.

Şafak söker. İdam edilecek mahkûmlarının isimleri listesi okunur. "Andrea Chenier" ismi okununca şair "Benim" cevabını verir ve liste okunmakta devam edilerek "İdia Legray" ismi okununca Madeleine "Benim" diye bağırır.

İki sevgili "Ah! Mutlu ölüm" şarkısı ile giyotinin bulunduğu alana birlikte yürürken perde yavaş yavaş iner.

Önemli müziksel parçalar

I. Perde

Si, io penso all’tortura
Son sessant'anni, o vecchio, romanza: Gerard
O pastorelle, addio, koro,
Un dì all'azzurro spazio, improvviso : Chénier,

II. Perde

Temer? Perche?
Credo a una possanza arcana.

III. Perde

Lacrime e sangue da la Francia
Nemico della patria?!, monolog: Gérard
Amici, ancor cantiam, beviam
Perche cio voler il mio possente
Si, fui soldato e floriosa ffrontata
La mamma morta, racconto di Maddalena

IV. Perde

Come un bel dì di maggio, romanza: Chénier,
Vicino a te s'acqueta, duet: Chénier ve Maddalena

Seçilmiş disk kayıtları

Yıl	Roller (Andrea Chénier, Maddalena de Coigny, Carlo Gérard, Bersi, Madelon, Roucher)	Orkestra şefi Opera Evi ve Orkestra	Marka
1920	Luigi Lupato, Valentina Bartolomasi, Adolfo Pacini, Nelda Garrone, Gilda Timitz, A. Venturini	Carlo Sabajno, Teatro de La Scala orkestra ve korosu, Milano	78rpm plak: "Sahibinin Sesi" Cat: S 5520-5552 (17 plak)
1929	Luigi Marini, Lina Bruna Rasa, Carlo Galeffi, Ida Conti, Anna Masetti-Bassi, Salvatore Baccaloni	Lorenzo Molajoli, "Teatro de La Scala" orkestra ve korosu, Milano	Audio CD: Naxos Cat: 8.110066-67
1941	Beniamino Gigli, Maria Caniglia, Gino Bechi, Maria Huder, Vittoria Palombini, Italo Tajo	Oliviero De Fabritiis, "Teatro de La Scala" orkestra ve korosu, Milano	EMI Classics Cat: 69996.
1955	Mario del Monaco, Maria Callas, Aldo Protti, Silvana Zanolli, Lucia Danieli, Enrico Campi	Antonino Votto, "Teatro de La Scala" orkestra ve korosu, Milano	Audio CD: EMI Classics Cat: 67913
1957	Mario del Monaco, Renata Tebaldi, Ettore Bastianini, Fiorenza Cossotto, Amelia Guidi, Silvio Maionica	Gianandrea Gavazzeni, Roma Santa Cecilia Milli Akademisi orkestra ve korosu	Decca, Cat: 425407
1963	Franco Corelli, Antonietta Stella, Mario Sereni, Stefania Malagù, Anna Di Stasio, Giuseppe Modesti	Gabriele Santini, Roma Operasi Tiyatrosu orkestra ve korosu	Audio CD: EMI Classics, Cat: 58676
1976	Plácido Domingo, Renata Scotto, Sherrill Milnes Maria Ewing, Gwendolyn Killebrew, Allan Monk	James Levine, National Filarmonik Orkestra ve John Alldis Korosu	Audio CD: RCA, Cat: 2046
1984	Luciano Pavarotti, Montserrat Caballé, Leo Nucci, Kathleen Kuhlmann, Christa Ludwig, Tom Krause	Riccardo Chailly, Galler Ülkesi Milli Operasi Korosu ve Milli Filarmonik Orkestrasia	Audio CD: Decca, Cat: 410117
1986	José Carreras, Eva Marton, Giorgio Zancanaro, Klára Takács, Éva Farkas, Franco Federici	Giuseppe Patanè, Macaristan Devlet Operasi Orkestrasi ve Macaristan Radiotelevisión Korosu	Audio CD: Sony Classical, Cat: 42369
1988	Neil Shicoff, Mara Zampieri, Thomas Allen, Ann Murray, Susanne Mentzer, Jorma Hynninen	Giuseppe Sinopoli, Philharmonia Orkestrasi ve Ambrosian Operasi Korosu	Audio CD: Deutsche Grammophon, Cat: 413 825-2
2008	Carlo Scibelli, Martina Serafin, Piero Guarnera, Diana Axenti, Michèle Lagrange, Wenwei Zhang	Paolo Olmi, Nancy Senfonik ve lLirik Orkestrasi. Loren Milli Operasi korosu	Audio CD: Premiere Opera Ltd., Cat: CDNO 2967-2

Dipnotlar

Ayrıca bakınız

Dışsal kaynaklar

Opera Türkiye websitesi "andrea-chenier" synopsisi
IMSLP websitesi "Andrea Chénier (Giordano, Umberto)" maddesinde partisyon notalari30 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.