Baker tüfeği
Baker tüfeği, Napolyon Savaşları sırasında Britanya Ordusu tarafından kullanılan çakmaklı tüfektir. Ingiltere’de yapılan ve Britanya Ordusu tarafından standart olarak sağlanan ilk tüfektir. Adı 1800 yılında ilk üretimi gerçekleştiren Ezekiel Baker’den gelir. Tüfek 1830’lara kadar uzun bir dönem kullanımda kalmıştır.
| Baker tüfeği | |
|---|---|
| Çeşidi | Tüfek |
| Uyruğu |  |
| Hizmet geçmişi | |
| Kullanıcılar | Britanya Ordusu |
| Kullanıldığı savaşlar | Napolyon Savaşları Kızılderili Savaşları Teksas Devrimi |
| Üretim tarihi | |
| Tasarımcı | Ezekiel Baker |
| Tasarlandığı tarih | 1798 |
| Üretildiği tarih | 1800-1838 |
| Üretim adedi | 22 bin |
| Özellikler | |
| Ağırlık | 4,08 kg |
| Uzunluk | 1162 mm |
| Namlu uzunluğu | 762 mm |
| Kalibre | 15,9 mm |
| Atış hızı | Kullanıcıya bağlı genelde 2 mermi/dak |
| Etkili menzil | 200 m |
| Azami menzil | Değişken |
Tarihçe
Tüfek ihtiyacı
Baker tüfeğinden önce Britanya Ordusunda tüfekler sadece sınırlı olarak, çok çeşitli modellerde ve çoğunlukla Prusya’dan tedarik edilerek kullanılırdı. Fransız Devrimi’nin ardından Fransız Devrim Savaşları döneminde yeni askerî taktikler ortaya çıkacak, bu taktikler gecikmeyle de olsa Britanya tarafından uygulanacaktır.
Bu çalışmalar kapsamında Britanya Ordu Donatım yetkilileri tarafından ordu için standart olarak sağlanacak tüfeğin belirlenmesi için 22 Şubat 1800 tarihinde Woolwich’de tatbikatlar düzenlenir. Bu denemeler sırasında Ezekiel Baker tarafından tasarlanan tüfek seçilir.
Baker’ın tüfeğinin seçilmesi önemli bir başarı olarak değerlendirilir çünkü kendisinin daha önce bu tür bir üretimde bulunduğu bilinmemektedir. Ancak tasarımdaki parçaların ne kadarının kendi üretimi olduğu bilinmemektedir. O dönemde çok çeşitli üreticiler farklı tüfek aksamı üretmektedir.
İlk denemeler
Tüfekli piyade birliklerini kurmakla görevlendirilen Albay Coote Manningham Baker tüfeğinin ilk tasarımında bazı değişiklikler öngörür. Baker’a Alman yapımı bir Jager tüfeği verilir ve bu örneğe benzer geliştirmelerde bulunması istenir. Kalibre ve namlu uzunluğunda yapılan ayarlamalardan sonra tüfek standart olarak kabul edilir. Ancak seri üretime geçilmeden önce kimi değişiklikler yapılacaktır. Ateşleme sistemi, kabza ve nişangâh geliştirilir. Tüfek ayrıca Jager tüfeğinde olduğu gibi süngüye ve süngünün gireceği aksama sahiptir.
Baker tüfeği
Baker tüfeği, üreticisinin ismiyle anılmasına rağmen 1800-1837 yılları arasında çok sayıda farklı üreticiye sipariş edilmiştir. 1800-1815 yılları arasında üretilen silahların çoğu Ezekiel Baker tarafından üretilmemiş, çok sayıda farklı üreticiye yaptırılmıştır. Baker’ın 1805-1815 döneminde 712 adet tüfek yaptığı bilinmektedir.
Kullanımı
Napolyon Savaşları sırasında yoğun olarak kullanılan tüfeğin uzun mesafelerde isabet oranının yüksek olduğu ve savaş koşullarında dayanıklı olduğu gözlenmiştir.[1] Bu avantajlarına rağmen Baker tüfeği sadece tüfekli piyade birliklerine verilmiş, orduda genel olarak kullanılan ve Brown Bess olarak bilinen tüfek kullanımda kalmıştır. Silah ilk olarak Yarımada Savaşı sırasında kullanılmıştır. Bu dönemde Baker tüfeğine sahip takımlar birlik ana gövdesinin önünde yer alır ve ilerideki düşman hatlarını taciz ateşi açardı. Uzun menzili ve isabetli atış özellikleriyle çoğu kez birliğinin önünde yer alan Fransız subayları bu atışların hedefi olmuştur.
Baker tüfeği orduda özel kuvvetler olarak anılan birliklere verilir hale gelmiş ve keskin nişancı takımları oluşturulmuştur. Ayrıca tüfeğin başarısının öğrenilmesi üzerine tekil olarak satılmaya başlanmış ve çeşitli ülke orduları ile düzensiz birliklerce kullanılmıştır.
Tüfek 19.yüzyılın ilk yarısında çeşitli ülkelerde kullanılmıştır. Alamo Muharebesi sırasında Meksikalı Santa Anna birliklerinin Baker tüfeği kullandığı bilinmektedir. Ayrıca 20.yüzyıl boyunca Nepal ordusu Baker tüfeğini kullanmıştır.
Performansı
Tüfek uzun mesafelerde olmasa da orta mesafelerde son derece başarılıydı. Hedefin vurulma ihtimalini artırmak için 60 ila 80 tüfek aynı anda salvo ateşi açması kullanılan bir taktikti. Ayrıca Baker tüfeğine sahip keskin nişancıların ikili gruplar halinde öncü birlikler olarak ilerlemesi ve düşman hatlarını taciz etmesi de kullanılan bir uygulamaydı.
Baker tüfeğinin isabetliliğinin ve etkili mesafesinin gösterildiği bir olay Yarımada Savaşı sırasında yaşanır. İspanya’daki La Coruña bölgesinde yaşanan olayda, 95. Tüfekli Piyade Alayından keskin nişancı Er Thomas Plunkett yaklaşık 800 metre mesafedeki Fransız General Auguste François-Marie de Colbert-Chabanais’i vurmuş, şans eseri vurduğu zannedilmesin diye de generalin yanındaki emir subaylarından bir tanesini de öldürmüştür.[2][3]
200 metreden sonra bir hassasiyet beklenmeyen tüfeğin bu örnekte de görüldüğü gibi usta ellerde çok isabetli bir silah olduğu bilinmektedir.
Dönemin tüm ateşli silahlarında olduğu gibi Baker tüfeğinde de atış yapıldıktan sonra tüfeğin yeniden doldurulması önemli bir sorun oluşturmaktaydı. Yeniden doldurma süresi kullanıcının deneyimine de bağlı olmakla beraber 20 ila 30 saniye arasında değişmekteydi. Muharebe sırasında tüfeği kullanan askerlerin savaş ortamının gerekleriyle acele ederek ağızdan doldurulan mermiyi tam sıkıştırmadan ateşledikleri bilinmektedir. Bu şekildeki kullanım normal atışlarda tavsiye edilmese de savaş sırasında çok yakın mesafede etkili olabilmekteydi.
Kaynakça
- Bu dönemde tüfeklerin, uzun dolum süreleri yüzünden yakın çarpışmalarda sınırlı sayıda ateşlendikten sonra kullanıcı tarafından kılıç veya süngü hücumunu savuşturmak için de kullanıldığı hatırlanmalıdır
- Olayla ilgili makale 11 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 27 Ekim 2010 tarihinde erişilmiştir
- Plunkett'in hayatı 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) 27 Ekim 2010 tarihinde erişilmiştir