Batı Çalukya İmparatorluğu
Batı Çalukya İmparatorluğu, (Kannada dili:ಪಶ್ಚಿಮ ಚಾಲುಕ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ) 10. ve 12. yüzyıllar arasında Güney Hindistan'da Deccan yaylası'nın batısında hüküm sürmüş olan bir imparatorluktur. Bu hanedana günümüz Karnataka eyaletinin Basavakalyan şehrindeki başkentleri Kalyani nedeniyle Kalyani Chalukya da denir. 6. yüzyılda Badami şehrinden çıkan Çalukya hanedanı ile olan teorik ilişkileri nedeniyle de Geç Çalukya adı da verilir. Aynı dönemde Vengi şehrinde kurulmuş olan Doğu Çalukyalar hanedanından ayırmak için de Batı Çalukyalar adı verilir. Çalukyaların ortaya çıkmasındn önce, iki yüzyıl boyunca Manyakheta, 2da kurulmuş olan Raştrakuta İmparatorluğu orta Hindistan ve Deccan yaylasının tamamına yakın bir bölüme hükmediyordu. 973 yılında Malvalı Paramara klanı tarafından Raştrakuta İmparatorluğu'nun başkentinin istilasından sonra ortaya çıkan karışıklıklardan istifade eden Bijapurlu derebeyi II. Tailapa efendilerine karşı başkaldırmış, onları yenmiş ve Manyakheta'yı başkenti yapmıştır. Kısa sürede güçlenen hanedan kontrolü eline almış ve başkenti Kalyani'ye taşıyan I. Someşvara zamanında imparatorluk olmuştur.
Yüzyılı aşkın bir süre boyunca, Güney Hindistan'ın iki imparatorluğu; Batı Çalukyalar ve Tanjore'li Çola hanedanı verimli Vengi bölgesini ele geçirmek için birçok kere savaştı. Bu sırada Vengi bölgesinde Batı Çalukyaların uzaktan kuzeni olan ama Çolalarla evlilik yoluyla akraba olan Doğu Çalukyalar da durumu daha da karıştıracak şekilde Çolaların yanında yer aldı.Ancak onbirinci yüzyılda, VI. Vikramaditya'nın hükümdarlığı sırasında Batı Çalukyalar Çolaların önüne geçti ve dönemlerinin doruğuna ulaşarak Deccan yaylasının büyük bir kısmını kontrolleri altına aldı. Kuzeyde Narmada nehri ile güneyde Kaveri nehri arasında kalan geniş topraklar Batı Çalukya idaresindeydi. Bu dönemde Deccan yaylasındaki kuvvetli derebeyleri Hoysalalar, Devagirili Seuna Yadavalar, Kakatiya hanedanı ve güney Kalaçuriler Batı Çalukyaların yönetimi altındaydı ve ancak onikinci yüzyılın ikinci yarısında Batı Çalukyaların idaresi zayıfladığında bağımsızlıklarını kazandılar.
Batı Çalukyalar ilk Çalukya hanedanı ile Hoysala imparatorluğu mimari tarzları arasında geçiş sayılan kendilerine özgü bir mimari tarz geliştirdiler. Bu dönemden kalma yapıtların çoğu ort Karnataka'da Tungabhadra nehir kıyılarındadır. Çok iyi bilinen örnekler arasında Lakuundi'de Kasi Vişveşvara tapınağı, Kuruvatii'de Mallikarjuna tapınağı, Bagali'de Kalleşvara tapınağı ve İtagi'de Mahadeva tapınağı sayılabilir. Bu dönem Güney Hindistan'da güzel sanatların gelişmesini sağlayan önemli bir dönemdir. Batı Çalukyalar özellikle Kannada dili ve Sanskritçe yazan yazarları desteklemişlerdi.
Hükümdarlar
- 957 - 997 II. Tailapa
- 997 - 1008 Satyasraya
- 1008 - 1015 V. Vikramaditya
- 1015 - 1042 II. Jayasimha
- 1042 - 1068 I. Someşvara
- 1068 - 1076 II. Someşvara
- 1076 - 1126 VI. Vikramaditya
- 1126 – 1138 III. Someşvara
- 1138 – 1151 II. Jagadhekamalla
- 1151 - 1164 III. Tailapa
- 1163 – 1183 III. Jagadhekamalla
- 1184 – 1200 IV. Someşvara