Brütalist mimari
Brütalist mimari, modern hareket'in devamında ortaya çıkan bir mimari stildir. 1950 ve 1970'ler arasında popülerlik kazandıktan sonra yavaş yavaş unutulmuştur. Bu akımın ana karakteristikleri; çeşitli mimari unsurların (örneğin pencereler) tekrarlanması, taşıyıcı görev görmeyen dekoratif unsurların kullanılmaması, ve cephelerde brüt betona bol miktarda yer verilmesidir.
Brütalist mimarinin ilk örnekleri İsviçre asıllı Fransız mimar Le Corbusier'nin "Cité radieuse" (1952) gibi eserlerinden esinlenerek tasarlanmıştır. Pop art sanat akımıyla eş zamanlı olarak ortaya çıkan brütalizmin diğer örnekleri İngiltere, Fransa, Doğu Avrupa ve Amerika'daki bazı devlet binaları ve üniversiteleridir. Genellikle heybetli ebatlarda tasarlanan bu mimari eserler, dikeylik kavramı ve betonun sert, brüt görünümünü ön plana çıkararak kendisinden önce gelen ve özellikle dekoratif unsurlarla tanımlanan mimari akımlara (Örneğin Güzel Sanatlar akımı) tepki teşkil eder.
Brütalizm terimi 20. yüzyılın sonlarına doğru popülaritesini yitiren masif görünümlü beton binaları genel olarak betimlemek için de kullanılmıştır.
Bu akımın başlıca temsilcileri Marcel Breuer, Erno Goldfinger, James Kalisz, Bertrand Goldberg ve Fernand Boukobza'dır.
Tanımı
"Brütalizm" teriminin kökeni Fransızca "brut" kelimesinden gelir. Mimar Le Corbusier tarafından kullanılan "Brüt Beton" terimi, sıva veya boyayla kaplanmayarak tamamen çıplak bırakılan ve böylece vahşi, doğal ve ilkel bir görünüm verilen bir inşaat malzemesinı tanımlar. [1]
Brütalizm teriminin ilk kullanan kişinin İsveçli mimar Hans Asplund olduğu düşünülmektedir. Asplund, mimar Bengt Edman ve Lennart Holm tarafından Uppsala'da inşa edilen bir villayı (Villa Göth) betimlerken 1949'da « nybrutalism » (İsveççe « yeni brütalizm » ) terimini kullanmıştır. Sonrasında ise, bu terim, Michael Ventris'in de aralarında bulunduğu bir grup İngiliz mimar tarafından İngiltere'ye taşınmıştır.
İlerleyen dönemlerde, İngiliz mimarlar Alison ve Peter Smithson bu terimi, ironik olarak , 1954 yılında kullanmıştır ; ve hatta Peter Smithson Brütüs şerefli Romalı Senatör kim öldürdü Sezar Kaydet Roma Cumhuriyeti'ni kurtarmak adına Sezar'ı öldüren Roma'lı senatör Brütüs'ün adını takma isim olarak kullanmıştır.
Brütalizm teriminin gerçekten popülarite kazanması ve pozitif olarak karşılanmaya başlaması 1966'yı bulmuştur. 1966'da The New Brutalism : Ethic or Aesthetic kitabını yazan Reyner Banham, o yıllarda İngiltere'de ortaya çıkan mimari devrimi tanımlamak için brütalizm terimini kullanmıştır. Banham için bu terim, bir mimari stili tanımlamaktansa, bu akımı ortaya çıkaran mimarların genel tutumunu betimliyordu. Öte yandan bu akımın temsilcileri kendilerini tanıtmak için brütalizm terimini nadir kullanıyorlardı.
Tarihçe
Kökenleri
Bu akım öncelikle modern mimarlık akımında yer alan Ludwig Mies van der Rohe ve Le Corbusier[2] gibi mimarların geliştirdiği mimari dilden esinlenmiştir. Özellikle Le Corbusier "proto-brutalist " mimarinin ilk temsilcisi olarak kabul edilir. Örneğin Marsilya'da (Fransa) Cité Radieuse ve Chandigarh'da (Hindistan) Meclis Binası projeleri ön plana çıkan eserlerindendir. Georges Charensol'le yaptığı bir röpotajda, bir çeşit « çarpık yapı romantizmi » yarattığını belırtmiştir.
Takip eden yıllarda, Alison ve Peter Smithson'ın etkisiyle brütalizm özellikle İngiltere'de talep görmeye başlamıştır. Bu talebin sebeplerinden biri, İngiltere'nin İkinci Dünya Savaşı sırasındaki bombardımanlar yüzünden halen kısmen yıkıntı halinde olması ve ekonomik durgunluk çekmesiydi. Bu sebeplerden ötürü politikacılar; konutlar, kamu binaları ve ticari binalar için ucuz yapı malzemeleri kullanımını teşvik etmekteydi. Bunun yanı sıra, birçok mimar sırf « yalın, ham » niteliklere olan ilgilerinden ötürü brütalizm stilini tercih etmeye başlamıştı.
Ana özellikleri
Brütalist mimari yapılar, heybetli ve sivri köşeli geometrik şekillerin tekrarlı olarak kullanılmasıyla ön plana çıkar. Brütalizm; binaların çok amaçlı oluşunu savunmakla beraber, her mekanın kendine özgü nitelikleri olmasını da gerektirmektedir. Genellikle mimari tasarımda iç mekanlar dışarıdan görünecek şekilde konumlandırılmıştır (teknik tesisatlar haricinde). Örneğin 1968'de inşa edilen Boston Belediye Binası'nın ana cephesine bakıldığında; belediye başkanının makamı ve çeşitli toplantı salonları sokaktan bakıldığında görülecek şekilde tasarlanmıştır.
Brütalist mimaride tasarlanan binaların büyük çoğunluğunda brüt beton kullanılmıştır. Beton; sıva, boya veya başka herhangi bir kaplama malzemesi veya dekoratif unsur olmaksızın çıplak bırakılır. Brütalist mimarinin birincil özelliğinin beton olmasına rağmen, kimi binalarda tuğla, cam, çelik, kaba taş gibi inşaat malzemeleri kullanılmıştır. Örneğin Alison ve Peter Smithson'ın Hunstanton Lisesi (1954) gibi pek çok eserinde tuğla, çelik ve cam kullanılmıştır.
Brütalizm'de brüt betonun kullanılış amacı Güzel Sanatlar tarzının dekoratif unsurlarından mimariyi uzaklaştırmak ve mimari tasarım dilini daha yalın ve basit kılmaktır. Ancak, tüm beton binalar veya taşıyıcı sistemleri brüt bırakılmış binalar brütalizm akımına dahil edilmemelidir. Brütalist görünümlü bu çeşit binalar; konstrüktivizm, uluslararası stil, ekspresyonizm, post-modernizm, dekonstrüktivizm veya Sovyet mimarisi akımlarını takiben tasarlanmış olabilir.
Tepkiler ve eleştiriler
2000'li yıllarda, brütalist binalar sık sık eleştirilere konu olmuştur. Örneğin Boston Belediye Binası, 2008'de gerçekleştirilen bir ankette "dünyanın en çirkin binası" seçilmiştir.
Ana temsilcileri
|
|
Kaynakça
- Michael McClelland & Graeme Stewart (2007). Concrete Toronto: A Guide to Concrete Architecture from the Fifties to the Seventies. Coach House Books. s. 12. (İngilizce)
- "le brutalisme en architecture : mise au point". 23 Nisan 2014. 6 Ocak 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2018.
| Türler |
|
|---|---|
