Dayk
Dayk, jeolojide ortamdaki bir kayacın içerisinde daha önceden var olan ya da sonradan gelişen bir çatlak içerisine ilerleyen kaya tabakasına verilen addır. Eğer çatlak katmanlı bir kaya tabakası içinde gelişiyorsa burada oluşan yapıya “hendek” ya da “eşik” denir.
Dayklar çevresindeki kayaçları keser konumda bulunan, yüzeyleri hemen hemen birbirine paralel; kalınlık, uzunluk oranları oldukça fazla olan magmatik kayaç kütleleridir. Kalınlıkları birkaç cm ile birkaç km arasında değişir.
Oluşumu
Dayklar daha önce oluşmuş fay ve çatlak sistemlerinde oluşabileceği gibi magma ocağındaki yüksek basınç ve sıcaklık sonucu üstteki kayaç kütlerinin parçalaması ile ortaya çıkan çatlaklarda da oluşabilir. Işınsal, koni ve çember şeklinde gelişen dayklar gözlenir.
Dayk magmandan gelen malzeme ile yani lavların sokulması ile oluşmuş ise bunlara ”magmatik dayk” denir. Çatlaklar içerisine sedimanter malzemenin dolması ile oluşuyorsa bunlara “sedimanter dayk” denir. Birbirine yaklaşık olarak paralel olan, çok sayıdaki dayka “dayk toplulukları” adı verilmektedir.
Doğada bilinen en büyük dayka örnek olarak Rodezya'da kalınlığı 4 km, uzunluğu 450 km olan “Büyük Dayk” verilmektedir.
Galeri
Bantlı gnays içerisine granit sokulması
Arran adası güneyinde bulunan hendekler (İskoçya)
Kireç taşını kesen diyabaz dayk Arizona.
Hendekler (Gunnison National Park, Colorado Black Canyon)
Kireç taşlarını kesen diyabaz dayk, Utah.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- Dike (geology) 30 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.