Donanım yazılımı

Donanım yazılımı (veya bellenim) (İng: firmware), sayısal veri işleme yeteneği bulunan her tür donanımın kendisinden beklenen işlevleri yerine getirebilmesi için kullandığı yazılımlara verilen addır. Elektronikte ve bilişimde donanım yazılımı, kalıcı bellek, program kodu ve veri deposudur. Donanım yazılımının bulunduğu cihazlara tipik örnekler; (beyaz eşya, elektronik saat, trafik lambaları gibi) gömülü sistemler, bilgisayar çevre birimleri, cep telefonu, dijital fotoğraf makinesi verilebilir. Bu cihazlarda bulunan yazılım, cihazın kontrol programını barındırır. Donanım yazılımı ROM, EPROM, flaş bellek gibi kalıcı bellekte saklanır. Bir cihaz yazılımının değiştirilmesi, cihazın ömrü boyunca ya hiç yapılmaz ya da sadece birkaç kez yapılır. Bazı cihazların yazılımları üretim aşamasından sonra değiştirilemez. Donanım yazılımında güncelleştirme ya yazılım hatası ya da cihaza yeni bir özellik eklemek için yapılır. Bunun için mikroçip ROM'u değiştirilmesi gerekebilir veya flaş belleğin özel bir yöntemle tekrar programlanması gerekir. Bilgisayardaki BIOS yazılımı yalnızca, cihazın temel işlevlerini saklar, işletim sistemi gibi yüksek seviye yazılımlara önayak olur.

Donanım yazılımları genellikle kullanılan mikroişlemcinin komut seti ile yazılmış olan yazılımlardır. Bazı mikroişlemci kontrollü elektronik donanımların yazılımları; olası hata ve eksikliklerin giderilmesi veya güncel gereksinimlerin karşılanabilmesi gibi amaçlar ile yenilenebilir.

Genel bakış

Gelişen teknoloji ile maliyetleri azalan, yetenekleri artan ve boyutları küçülen mikroişlemciler, karmaşık işlevler yerine getiren elektronik gereçlerde ile sıklıkla kullanılmaktadır. Mikroişlemcilerin kullanımı ile elektronik cihazların yapılarını basitleştirmek, yeteneklerini ileri derecede arttırmak ve maliyetlerini ucuzlatmak mümkün hale gelmiştir.

Cep telefonları, dijital fotoğraf makineleri, MP3 çalarlar gibi bilgisayarlar ile iletişim kurabilen donanımlar ve CD-ROM, ekran kartı, anakartlar gibi bilgisayar donanımları mikroişlemci kontrollü elektronik donanımlara örnek olarak verilebilir.

Güncelleme

Yenilenebilir/güncellenebilir yazılım özelliği olan donanımlarda dahili yazılımlar EPROM veya EEPROM gibi (Elektrikle silinebilir yazılabilir sadece okunabilen bellek - İng: Electrically erasable programmable read-only memory) belleklerde saklanılır. Dahili yazılımlar gerek duyulan durumlarda, üretici kuruluşlar tarafından genellikle ücretsiz olarak dağıtılan yenilemeler ile güncellenebilir.

Türkçe desteği olmayan bir cep telefonunun, Türkçeyi destekler hale gelmesi için dahili yazılımının Türkçe destekli olanı ile değiştirilmesi işlemi güncelleme/yenileme işlemine örnek olarak verilebilir.

Genellikle bir bilgisayar ile kurulan bağlantı aracılığı ile yapılan bu işleme güncel kullanımda "ROM'u update etme", "ROM'u flash etme" gibi kendine has adlar da verilmektedir.