Esved el-Ansî

Esved el-Ansî, tam adıyla Abhele bin Ka'b bin Avf el-Esved el-Ansî (Arapça: الأسود العنسي; ö. 3 Haziran 632), İslam Peygamberi Muhammed sağ iken peygamberlik iddiasında bulunan kâhin.

Necran yakınlarında doğdu. Peygamberlik iddiasıyla ortaya çıkan kişilerin ilki Esved ül- Ansi’ydi. Kahtaniler'in bir kolu olan Ans kabilesindendir. Yemen bölgesinde yerleşik Ans kabilesine mensup Esved halk arasında ‘Zu’l Hımar’ diye anılıyordu. ‘Hı’ ya da ‘ha’ vurgusuyla okumaya göre ‘eşekli’ ya da ‘peçeli’ manasına gelen ‘Hımar’ anlatılanlara bakılırsa iki durumda da Esved’e uygun sıfattı.. Onun yanından ayırmadığı terbiyeli bir eşeğinin olduğu ve Esved kulağına ‘Rabbine secde et’ dediğinde hayvanın ön ayaklarını büküp çömeldiği, ‘kalk’ dediğinde kalktığı rivayet ediliyordu.. Günümüz sirk hayvanlarının marifetleri düşünüldüğünde ilginç yanı olmayan bu olay o çağda gizemin kanıtı olarak görülüyordu. Esved’in Peçeli diye anılmasının sebebiyse muhtemelen kahin olduğu için daima yüzünü örten peçe takarak gezmesiydi... Onun kabileler nezdinde önemsenmesini sağlayan bir diğer olay tertiplediği gösterilerde yüz kadar hayvanı yere çizdiği bir çizgi üzerinde hizaya dizip sonra hepsini sırasıyla mızraklaması ve bu vahşi gösteri sona erene kadar hayvanların yerlerinden kıpırdamamasıydı. Esved bunu kendisindeki ilahi güçle açıklıyordu.

Muhammed'in hastalandığını duyunca kabilesinin ve Mezhic kabilesinin desteğini alarak peygamberliğini ilan etti. Necran'dan topladığı birliklerle Sana Valisi Sehr ile yirmi beş gün savaşarak onu öldürüp bölgeyi ele geçirdi ve onun karısı Merzubana Azad’la evlendi... Bir süre sonra Yemen'in tamamını kontrol altına aldı. Muhammed'in bölgeye gönderdiği valileri Yemen'den geri çekildi. Peygamber'in Amil ve muallimi olarak bölgeye gönderdiği Mu'az b. Cebel, Ma'rib'de bulunan Ebu Musa el-Esari'ye iltihak etmiş daha sonra Ikisi birlikte Hadramevt'e gitmişlerdi. Bahreyn’den Aden’e ve Taif’e kadar uzanan geniş bir bölgeyi kontroluna aldı Esved ve bazı vilayetlere vali tayin etti. Muhammed'in İslam'a davet için gönderdiği elçisine olumsuz cevap verdi. Bunun üzerine Muhammed bölgenin ileri gelenlerine ve eski valilerine mektuplar göndererek Esved'in öldürülmesini emretti. Esasen valiler yerli ahali ile münasebet kurarak onları Esved’e karşı iş birliğine davet ediyordu. Ancak artan güç evhamını da kabartmıştı.. Bağlılığından şüphelendiği herkesi ‘Şeytan beni uyardı’ diyerek ölümle tehdit ediyordu. Nihayet bölge ileri gelenlerinden Kays b. Mekşûh, Fîrûz ed-Deylemî, Cüşeyş ve Dâzeveyh, kendi safında göründükleri Esved’e suikast tertip etme konusunda anlaştılar. Adamlar korkudan ne yapacaklarını düşünürken aradıkları destek Esved’in karısından geldi. ‘Kocamı öldürdü ve beni gasbetti. Bu dünyada ondan daha çok nefret ettiğim bir insan yok’ diyen Azad, Esved’in öldürülmesi için yapılacak plana iştirak edeceğini bildirdi ve onun içkiden sızdığı bir gece sarayın arka kapısını açıp üç suikastçıyı içeri aldı. Esved’den nefret eden Şehr b. Bâzân’ın hanımı Âzâd’ın da yardımıyla bir gece yarısı girdikleri evinde Esved’i öldürdüler. Esved’in boğazlanırken çıkardığı gök gürültüsünü andıran hırıltıları işiten muhafızları ‘Peygambere vahiy geliyor, ellemeyin’ diye geri gönderen de Azad’dı... Sabah suikastçılardan biri ‘Allahu ekber. Allahu ekber.’ diye başladığı ezanı ‘Esved Allah’ın düşmanıdır’ diyerek tamamlayınca ahali adamın işkenceyle öldürüleceğinden emin beklemeye başladı. Ancak Esved'in öldürüldüğü anlaşıldı. Haberciler Esved’in ölümünü Muhammed’e bildirmek için hemen yola çıktılar ama geç kalmışlardı.. Ancak Peygamber onlar Medine’ye gelmeden bu olaydan beş gün sonra 8 Haziran 632 günü vefat etmişti. Ibnül-Esir'in ifadesiyle, "Esved'in çıkarmış olduğu fitne bir alev gibi, Hadramevt'ten Taif, Bahreyn ve Ahsa'dan Aden'e kadar her yeri kaplamıştı.

Câhiliye devri Arapları arasındaki muteber mesleklerden kâhinliği benimseyen Esved el-Ansî, heybetli görünüşü ve tesirli hitabetinin de yardımıyla insanları âdeta büyülerdi. Hayvanlar üzerinde uyguladığı hipnotizma gücü de onun tesir sahasını genişletmiştir. Yahudilik, Hıristiyanlık ve İslâmiyet gibi semavî dinlerin yerleştiği Yemen’de putperestliğe davet etmek yerine görünmeyen bir tanrı adına ortaya çıktığını iddia etmesi Esved’in gerçekten kurnaz bir kişi olduğunu göstermektedir. Kendisine melekler aracılığı ile vahiy geldiğini ileri sürmüş, büyücülük ve hipnotizma eseri olarak yaptığı şeyleri de bu iddiasını ispat için kullanmıştır. Ancak ortaya bir din ve şeriat koymamıştır. Esved el-Ansi, İki kız kardeşin aynı anda aynı kişinin nikâhında birleşmesini yasaklayan Kurân hükmünü geçersiz ilan ediyordu.

[1] [2] [3]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. (Taberi, Cilt: III, sayfa: 229-230)
  2. (Ibnül-Esir, Cilt: II, sayfa: 338)
  3. Hüseyin Algül, TDV İslâm Ansiklopedisi, cilt: 11, sayfa: 441

[1][2]

  1. "sahte peygamberler". 4 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  2. "Ridde savaşları". 30 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.