Formik asit
Formik asit, HCOOH, tek karbonlu karboksilik asittir. Metanoik asit olarak da bilinir. Formik asit, karbonil karbonuna bağlı alkil grubu içermemesiyle en basit karboksilli asit özelliği taşır. Hem aldehit hem de karboksilik asit özelliğine sahiptir.
Formik asitin bazı kimyasal ve fiziksel özellikleri aşağıda verilmiştir,
- Molekül ağırlığı: 46,0254 g/mol
- Yoğunluğu: 1,22 g/ml (sıvı)
- Asitlik (pKa): 3,75
- Erime noktası: 8,4 °C
Formik asit; su, metanol, etanol, aseton, eter gibi çözücülerde çok iyi çözünür.
Formik asitin diğer bir adı da karınca asididir. Doğada ilk olarak karıncaların salgılarında rastlanmış ve buradan çekilerek elde edilmiştir. Endüstriyel olarak formik asit metanol ve karbonmonoksitin tepkimesinden oluşan metil formaton sodyum metoksit eşliğinde su ile tepkimeye girmesiyle elde edilir.
Doğada formik asit
Doğada birçok karıncada savunma mekanizması olarak formik asit bulunur. Isırgan otundaki yakan şey de formik asittir.
Güvenlik
Formik asit düşük toksisiteye sahiptir. Konsantre formik asit cildi aşındırabilir. Formik asit, metil alkol zehirlenmelerinde formaldehit ile birlikte metanolün metabolitidir. Optik sinirleri hasarlayan şey formik asittir. %85'lik derişime sahip formik asit yanıcıdır.
Kullanım alanları
Formik asitin en büyük kullanım alanı koruyucu ve antibakteriyel ajan olaraktır. Tekstilde kullanılır. Dericilikte koyulaştırma amacı ile de kullanılır.
Arıcılıkta formik asit
Varroa ile en etkili şekilde mücadele etme yöntemlerinden birisi de kolonilere formik asit uygulamasıdır. Formik asit organik asittir. Özellikle arıcılığı gelişmiş ülkelerde Organik bal üreticileri tarafından yaygın olarak kullanılmaktadır. İlkbaharda nektar akımı döneminden en az 15 gün önce ve sonbaharda bal hasatından sonra belirtilen şekilde kullanıldığında bal ve bal mumunda kalıntı bırakmadığı araştırmalar sonucu belirlenmiştir. Kullanımı arıcı için tehlikeli olabileceğinden Kanada ve Avrupa’da jel haline kullanılmaya başlanmıştır. Trake akarına karşı mücadele yöntemi olarak da kullanılmaktadır.
Sıvı formik asit (formic acid) uygulamasında çözelti % 65 oranında olmalıdır. Bunun manası kolonilere uygulanacak formik asit çözeltisinin % 65 i Formik asit, %35 i su olduğudur. Varroa bu çözeltinin buharından etkilendiği için ölmektedir. Uygulamada formik asit çözeltisi arılara direkt olarak temas ettirilmemelidir. Bu yüzden bir miktar tuvalet kâğıdı ya da kâğıt parçası örtü tahtasının altına, kuluçka çerçevelerin üstüne yayılır ve 40 ml. çözelti kâğıt üzerine enjekte edilir. Kâğıt parçası çözeltiyi emerek arıların üzerine damlamamasını sağlamak için kullanılır. Formik asit çözeltisinin kovan içerside buharlaşması yolu ile varroa öldürülmüş olur. Yurt dışında “Mite Away”,”Apicure” adında formik asit içeren ürünler kullanılmaktadır.