Güller Savaşı
Güller Savaşı ya da Çift Gül Savaşı (Wars of Roses), İngiliz tarihinde 1455-1485 yılları arasında gerçekleşen iç savaştır. Savaşa bu adın verilmesinin nedeni, savaşa neden olan York Hanedanının armasının beyaz gül, Lancaster Hanedanının armasının üzerinde ise kırmızı gül olmasıdır.
| Güller Savaşı (Çifte Gül Savaşı) | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
| York Hanedanı | Lancaster Hanedanı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
|
York Dükü Richard † IV. Edward III. Edward |
VI. Henry Westminster'lı Edward, Galler Prensi † VII. Henry | ||||||
Sebepleri
Lancaster ve York hanedanları, İngiltere kralı III. Edward'ın soyundan geliyordu. İngiltere kralı II. Richard'ın devrilmesinden (1399) beri tahtta olan Lancaster hanedanından gelen Kral V. Henry'nin ölümünden (1422) sonra tahta çıkan oğlu VI. Henry henüz reşit olmadığından, ülke uzun süre hizip kavgalarıyla çalkalandı. Fransa da bundan yararlanarak, Yüz Yıl Savaşları'nda galip çıktı. Henry reşit olduktan sonra onun saf ve güçsüz bir kral olduğu ortaya çıktı. Henry'in yerine ülkeyi yöneten hırslı eşi Margaret de Anjou, Fransa'ya karşı bir başarı gösteremedi ve Yüz Yıl Savaşları İngiltere'nin yenilgisiyle sonuçlandı (1453). Bu arada halk ağır vergilerden şikayetçiydi. Ülkede kargaşalık hakimdi.
1453'te Henry tamamen delirince York hanedanından gelen York dükü Richard, Warwick kontu Richard Neville'ın da desteğiyle naipliğe getirildi. Ancak Henry 1455'te iyileşince, York dükünü görevinden uzaklaştırdı ve savaşın işaretini vererek kendisinin sonunu hazırladı.
Savaşın İlk Dönemi (1455-71)
I. St. Albans Çarpışması (22 Mayıs 1455), York hanedanının zaferiyle sonuçlandı ve Lancaster hanedanıyla 4 yıllık bir ateşkes anlaşması imzalandı. Savaş 1459'da tekrar başladı. Üstünlüğü ele geçiren York yanlıları, Ludford Köprüsü'ndeki küçük bir çarpışma sonucu dağıldılar (12 Ekim 1459). Warwick kontu Neville Fransa'ya giderek York yanlılarını tekrar bir araya getirdi ve İngiltere'ye döndü (Haziran 1460). 10 Temmuz 1460'ta Lancaster yanlılarını kesin bir yenilgiye uğrattığı Northampton Çarpışması'ndan sonra tahtı ele geçirmeye kalkan York yanlıları, VI. Henry'in ölümünden sonra York dükünü başa geçirmeye razı oldu. Ancak oğlunu tahta geçirmeye kalkışan Margaret de Anjou, İngiltere'nin kuzeyinde güçlerini toparladı ve Lancaster yanlılarıyla harekete geçerek sürpriz bir baskınla 30 Aralık 1460'ta York dükü Richard'ı öldürdü. Sonra İngiltere'in güneyine doğru ilerleyen Lancaster yanlıları, II. St. Albans Çarpışması'nda (17 Şubat 1461) Warwick kontu Neville'yi yendiler.
Bu arada York dükünün en büyük oğlu ve varisi olan Edward, Mortimer's Cross'ta Lancaster yanlısı bir birliği yenmiş (2 Şubat) ve Londra'ya doğru ilerlemeye başlamıştı. 26 Şubat'ta Londra'ya Margaret de Anjou'dan önce ulaşan Edward, 4 Mart 1461'de kendini IV. Edward adıyla kral ilan etti. Warwick kontu Neville daha sonra birliklerini topladı ve Margaret de Anjou'yu Towton'da kesin bir yenilgiye uğratarak savaşın en kanlı çarpışmasını kazandı (29 Mart 1461). Henry ve Margaret de Anjou, oğulları Prens Edward ile birlikte İskoçya'ya kaçtılar. Edward ise krallığını garantiledi.
Warwick kontu Neville ile IV. Edward'ın arası, kısa bir süre sonra bozuldu. 1469'da savaş tekrar başladı. Krala karşı ayaklanan kardeşi Clarence dükü George ile Warwick kontu, ayaklanmaları kışkırttılar. Temmuz 1469'da ise, Edward'ın yandaşlarını Banbury yakınlarındaki Edgecote'da yendiler ve Edward'ı tutsak ettiler.
Edward, 1470'te yönetimi yeniden ele geçirdi ve Warwick kontuyla Clarence dükü Fransa'ya kaçtı. Warwick kontuyla Clarence dükü, Edward'ın düşmanları Lancaster hanedanından olan eski kral VI. Henry ile Margaret de Anjou'yla ittifak kurdular ve 1470 sonlarında İngiltere'ye dönerek Edward'ı tahttan indirdiler. Tahta tekrar geçen VI. Henry, yandaşlarıyla birlikte Felemenk'e kaçan Edward'ın Mart 1471'de Burgonların da yardımıyla İngiltere'ye dönmesi üzerine harekete geçti. Ancak Warwick kontu Neville'ın Edward karşısında etkisiz kalmasının ardından Edward, Clarence dükü olan kardeşinin bağlılığını yeniden kazandı ve 14 Nisan 1471'de Barnet Çarpışması'nda Warwick kontunu kesin bir yenilgiye uğrattı. Aynı gün İngiltere'ye dönen Margaret de Anjou'nun kuvvetlerini Tewkesbury Çarpışması'nda (4 Mayıs 1471) yenilgiye uğrattı ve onu esir aldı; aynı zamanda Margaret'le Henry'in oğulları Edward'ı öldürdü. Kısa bir süre sonra VI. Henry, Londra Kulesi'nde idam edildi (21 Mayıs 1471). Güller Savaşı'nın ilk dönemi sona ermişti.
Savaşın İkinci Dönemi (1471-85)
VI. Henry'in idamının ardından Fransa'ya kaçan Lancaster yanlıları, Lancaster hanedanında erkek üye kalmadığından Lancaster hanedanıyla akraba olan Tudor hanedanından gelen Henry Tudor'u (1457-1509) tahta geçmesi için desteklemeye başladılar. Bu arada Kral IV. Edward öldü (9 Nisan 1483). Edward'ın yerine geçen 13 yaşındaki oğlu V. Edward (1470-1483?)'ın naipliğini üstlenen amcası Richard,aynı yıl onu tahtından indirerek III. Richard adıyla kendisini kral ilan etti ve yeğenleri Edward'la Richard'ı Londra Kulesi'ne kapattı (NOT: Edward ile kardeşi Richard'ın akıbetleri bu olaydan sonra belli olmamıştır. III. Richard'ın yeğenlerini kulede öldürttüğü iddiaları vardır. 1674'te Londra Kulesi'de bulunan kemiklerin Edward ve kardeşine ait olduğu sanılmaktadır.) Bunun üzerine III. Richard'a darılan York yanlılarından bazıları, Henry Tudor'la işbirliği yoluna gittiler. 1485'te Galler'da karaya çıkan Henry Tudor, III. Richard'ı 22 Ağustos 1485'te Bosworth Field Çarpışması'nda yenerek öldürdü.
Henry Tudor, kendisini desteklemeleri için York yanlılarına IV. Edward'ın kızı olan Yorklu Elizabeth'le (1466-1503) evleneceğini vadetmişti. Böylece York ve Tudor hanedanını tek bir çatı altında toplamayı umuyordu. Henry'le Elizabeth, 18 Ocak 1486'da evlendiler. Ancak eski dönemlere dönmek isteyen birkaç York yanlısı, 1487'de Clarence dükü George'un oğlu olduğunu iddia eden Lambert Simnell (1477-1525)'i destekleyerek isyan ettiler. İsyancılar, 16 Haziran 1487'de Stoke Çarpışması'nda yenilgiye uğradılar. Bazı tarihçiler, Stoke Çarpışması'nı Güller Savaşı'nın sonu olarak kabul etmektedir; ancak resmi tarih III. Richard'ın atını kaybettikten sonra "Bir ata krallığım feda" dediği, yaya olarak yenilip öldüğü, 1485 tarihli Bosworth Field Çarpışması'dır.
1883 yılında İskoç yazar Robert Louis Stevenson, Kara Ok isimli tarihi romanında bu savaşı anlatmıştır.