HMS E15

HMS E15,[Not 1] İngiliz Kraliyet Donanması'nda görev yapan bir E sınıfı denizaltıdır. Denizaltı, denize indirildiği yıl olan 1914'te Osmanlı İmparatorluğu'na karşı yürütülen Çanakkale Savaşı denizaltı harekâtları'na katılmıştır.

Alman ve Osmanlı askerleri tarafından incelenen E15'in enkazı.
Tarihçe
İsmi:	HMS E15
Denize indirme:	23 Nisan 1914
Bitirilişi:	30 Ağustos 1915
Görevlendirme:	1914
Akıbet:	16 Nisan'da karaya oturdu. 18 Nisan 1915 yüzeye çıkıp Osmanlı güçlerine teslim oldu
Genel karakteristik
Sınıf ve tipi:	E sınıfı denizaltı
Deplasman:	su üstünde 662 ton su altında 807 ton
Uzunluk:	54,86 m.
Genişlik:	6,86 m.
Çekiş:	3,81 m.
İtme gücü:	2 × 1.600 beygir gücü (1.193 kW) dizel motor 2 × 840 beygir gücü (626 kW) elektrik motoru 2 screws
Hız:	su üstünde 15,25 deniz mili su altında 9.75 deniz mili
Kişi kapasitesi:	30
Silah donanımı:	5 × 457 mm.lik torpido tüpü (2 pruvada, 2 yanlarında, 1 kıçta) 1 76 mm. top

Hizmet geçmişi

Bu harekât çerçevesinde 16 Nisan 1914 günü binbaşı Theodore S. Brodie komutasında, Çanakkale Boğazı'nı geçerek Marmara Denizi'nde karakol görevi yapmak için Mondros Limanı'ndaki üsten sefere çıkmıştır. Soğanlıdere açıklarında dalışa geçen denizaltı[1] Çanakkale Boğazı'nın dip akıntısında ilerledikten sonra Kepez Burnu civarında yüzey akıntısına girmiştir.[2] Dip akıntısı, Ege Denizi'nden Marmara Denizi'ne doğru ve daha tuzlu sudur. Yüzey akıntısı ise ters yönde ve daha az tuzlu sudur. Bu daha az yoğun suda "ağırlaşan" tekne daha derine indi, akıntı tarafından sürüklendi ve eğimli dip kumlarına çarptı.[2] Kule ve gövdenin bir kısmı Dardanos Tabyası'ndan tespit edildi. Hemen ardından bataryalar tarafından ateş açılmıştır. İlk mermilerden biri kuleye isabet etti. O sırada kulede olan gemi komutanı bir şarapnelle ölmüştür. Kontrol odasına hızla deniz suyu dolmaya başladı. Su, kısa sürede bataryalara ulaştı ve açığa çıkan klor gazı mürettebattan altı kişinin ölümüne neden oldu. Öte yandan gemiye dolan su iyice karaya oturmasına yol açtı. Artık yüzdürülmesi olanaksızdı.[2]

Bir sonraki sabah keşif uçuşundaki Komutan Brodie'nin erkek büyük kardeşi denizaltıyı Kepez Burnu altında karaya oturmuş olarak tespit etmiştir.[2] Durumun rapor edilmesi üzerine denizaltının Osmanlı makamlarının eline geçmemesi imha edilmesine karar verilmiştir. Bu yönde ilk girişim B6 denizaltısının gönderilmesiydi. Ancak E15'in torpillenmesi girişimi başarısız olmuştur. Daha sonra geceleyin iki destroyer, Grampus ve Scorpion, Boğaz'a girerek denizaltıyı imha etmeyi denediler. Bu girişim de başarısızlığa uğramıştır. Ertesi sabah bir diğer denizaltı B11 gönderildi. Bu girişim de yoğun sabah sisi nedeniyle sonuca ulaşamadı. Bunun üzerine İngiliz zırhlıları Triumph ve Majestic görevlendirildi. Ancak bu iki zırhlı, Osmanlı sahil bataryalarından açılan yoğun ateşle karşılaşınca çekilmek zorunda kaldılar. Bir çare olarak bir deniz uçağıyla denizaltıyı bombalamaya çalışıldı. Bu girişim de başarısızdı.[3]

Denizaltıyı imha etmek için son girişim 18 Nisan gecesi söz konusu iki zırhlıdan birer işkambavya ile denenmiştir. İşkampavyalara 356 mm.lik ikişer torpido monte edilmişti. Saat 22:00 sularında hareket eden tekneler Boğaz'da 7 mil kadar içeri girdikten sonra ışıldaklar tarafından saptandılar ve ateş altına alındılar. Bu arada Majestic'in işkampavyasının torpido ateşlemesi için zamanı olmuştur. Ancak ilki isabet kaydetmedi. İkincisi ise kulenin hemen önüne düştü ama ağır hasar veremedi. Bu sırada işkambavyanın kıç tarafına isabet eden bir top mermisi, denizcilerden birinin ağır yaralanmasına ve teknenin zarar görmesine yol açmıştır. Personel, yardıma gelen diğer işkambavya tarafından alınmıştır. Tek işkambavya, topçu ateşi arasından kaçmayı başardı.[3]

Notlar

1. "HMS", His/Her Majesty's Ship, "Majestelerinin Gemisi"

Kaynakça

1. Çanakkale Deniz Savaşları 1915, Sh.: 6
2. William Jameson, Submariners Vc Sh.: 36
3. A. S. Evans, Beneath the Waves - A history of British submarine losses (1986)