Hippolit ve Aricie
Hippolit ve Aricie (Fransızca:Hippolyte et Arıcie) Fransız besteci Jean-Philippe Rameau tarafından 50 yaşında iken Fransa "Palais-Royale Tiyatrosu" ve "Academie Royale de Musique (Müzik Kraliyet Akademisi)" için hazırlanmış "lirik trajedi" janrında bir opera.
 Hippolyte et Aricie £. Perde 8. Shane notalri | |
| Özgün isim | Hippolyte et Aricie |
|---|---|
| Özgün dil | Fransızca |
| Müzik | Jean-Philippe Rameau |
| Libretto | Simon-Joseph Pellegrin |
| Gala | 1 Ekim] 1733 |
| İlk gösterim yeri | Palais-Royale Tiyatrosu, Académie Royale de Musique, Paris |
| Oyuncular |
|
Operanın librettosu Racine'in Phedere adlı trajediya oyunundan ve antik Romalı tragedya yazarı Seneca'nın "Phaedra" ve antik Yunan oyun yazarı Euripides'in "Hippolitus" oyunlarından uyarlanmış olup papaz Simon-Joseph Pellegrin tarafından Fransızca olarak yazılmıştır. Eserin kurulma şekli Jean-Baptiste Lully ve onun libertto yazarı Philippe Quinault tarafından 1670'lı ve 1680'li ortaya çıkartılmış olan Fransız operası müziksel trajedya janrınının kaideleri ve şemasına (çok sayıda karakter olması, tanrıların sahnede bulunmaları, her perde için eğlendirici koro ve dans eki bulunması) uymaktadır. Bu eser gelişen Fransızca opera geleneklerine uyarak bir prolog ve 5 perdeden oluşmaktadır. Eserin ilk prömiyer sahnelenmesi 1 Ekim 1733'te Paris'te "Palais Royal Tiyatrosu"'da yapıldı.
Hazırlanma ve temsiller
Eserin ilk prömiyer temsili "Palais Royale Tiyatrosu", Paris'te 1 Ekim 1733'te yapıldı. 1742'de ve 1757'de yine bu tiyatroda yeniden yapımladı ama zamanının geleneklerine uyularak bu yeni yapımlamalarda besteci eserine değişiklikler ve eklemeler yapmıştır.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyer, 1 Ekim 1733 (Orkestra şefi: François Francœur) |
|---|---|---|
| Hippolyte | "aute-kontr" tipte tiz tenor | Denis-François Tribou |
| Aricie | soprano | Marie Pélissier |
| Phèdre (Fedra) | soprano | Marie Antier |
| Theseus | bas | Claude-Louis-Dominique Chassé de Chinais |
| Jüpiter | bas | Jean Dun "fils" |
| Plüto | bas | Jean Dun "fils" |
| Diana | soprano | Mlle Eremans |
| Oenone, Fedra'nin sırdaşı | soprano | Mlle Monville |
| Arcas, Theseus'un arkadaşı | bariton-tenor | Louis-Antoine Cuvilliers |
| Mercure | bariton-tenor | Dumast |
| Tisiphone | bariton-tenor | Louis-Antoine Cuvilliers |
| Amor, Kupid | soprano | Pierre Jélyotte |
| Diana Kültünün Baş Rahibesi | soprano | Mlle Petitpas |
| Parques, Üç Mireler | bass, taille, haute-contre | Cuignier, Cuvilliers ve Jélyotte |
| Kupid'in muridleri | haute-contre | Pierre Jélyotte |
| Kadin coban | soprano | Mlle Petitpas |
| Kadin denizci tayfa | soprano | Mlle Petitpas |
| Kadin avci | soprano | Mlle Petitpas |
| Yeraltı ölüler ülkesi ruhları, Troezen halkı, denizciler, avcılar, Diana'ya bağlı nimfler; kadın ve erkek çobanlar; ormanda yaşayanlar (koro) | ||
"Kor-de-bale" içinde o günlerde ismi iyi bilinen balerina "La Camargo" bulunmakta idi.
Konu özeti
Prolog
Bu eserin uvertürü Lully tipi stildedir. Bunu takiben Erymanthus Ormanı sahnededir ve burada tanrıça Diana ve Kupid bu ormanda yaşayanların kimin hükmü altında olacağı hakkında bir tartışma yapmaktadırlar. Bu ikisi arasındaki sözlü kavga en üst tanrı olan Jüpiter tarafından bir hakemlik kararı ile sona erdirilir. Jüpiter ormanda yaşayanların kalplerinde her yılın bir gününde sadece sevginin kendilerini hükmü altında olmasını emreder. Diana Hippolit ve Aricie'yi kendi koruması altında tutacağına yemin eder.
Perde I
Troezen şehrinde Diana tapınağı
Bu eserin hikâyesi antik Yunan Atina Kralı Theseus, karısı Pheadra ve Theseus'un diğer bir kadından olan oğlu Hippolit'i ele almaktadır. Hippolit Aricia adlı bir bir genç kıza aşık olmuştur. Ama Aricia Theusus'un düşmanı olan Pallas'ın kızıdır. Babası Pallas kızı Arıcia'yı Tanrıça Diana'ya kendini adayıp, hayatı boyunca bakire kalmaya yemin etmeye zorlamaktadır. Fakat Aricia tam bu yemini vermeye hazır iken Hippolit kendine olan aşkını ona bildirmiştir. Diana bir tanrıça olarak bu iki genci korumaya söz verir ve bunu iki gence bildirir. Bu Pheadra'yı çok kızdırır; çünkü o üvey oğlu olan Hippolit'e karşı bir gizli ve cemiyet kurallarına hiç uymayan bir aşk beslemektedir. Bu sırada Atina'ya gelen habere göre Theseus yeraltını ziyarete gitmiştir ve büyük olasılıkla artık hayatta değildir. Bu Phaedra için artık Hipolit'e karşı çılgın aşkını açıkça ifade edip hatta onunla evlenme yapıp ve ona ona Atina Krallığı tacını verebilmek için hiçbir buna karşı gelebilecek sosyal kurallar kalmadığı anlamına gelmektedir.
Perde II
Hades: Yeraltı ölüler ülkesi
Theseus Hades yeraltı ölüler ülkesine, oraya götürülen arkadaşı olan Pritous'u oradan kurtarmak için inmiştir. Pritous, Tanrı Plüto'nun karısı olan Proserpine'yi baştan çıkartmak için ona flört yaparken Plüto tarafından yakalanmış ve ölüler ülkesi yeraltına sürgüne atılmıştır. Theseus'un arkadaşını yeraltı ölüler ülkesinden kurtarmak için elinde üç önemli koz bulunmaktadır. Babası olan Tanrı Neptün oğlu Theseus'a söz vermiştir ve onun hayatı boyunca üç özel dilek-duasını hiç itirazsız ve hiç değişmeler yapmadan kabul edecektir. Theseus'un babasına ilk dilek-duası Hades yeraltı ölüler ülkesine kendinin gidebilmesine izin verilmesidir.Bu dilek-duasına uygun olarak Theseus Hades ölüler ülkesi kapısına gönderilir. Burada Theseus bekçilik yapan Erinyelerden olan Tisiphone ile çatışmaya koyulur. Ama sonunda Theseus ölüler ülkesinde bulunan Plüto'nun sarayına yetişmeyi başarır. Burada Tanrı Plüto onu yargılar. Onu suclu bulup ona ceza olarak arkadaşı Piritous ile aynı ölme kaderini paylaşacağı yargısına vardığını ona bildirir. Ama Theseus'e bir ufak ayrıcalık hakkı tanır ve verilen bir bilmeceye doğru yanıt verirse kendini affedilebileceğini bildirir. Theseus bu bilmeceye doğru cevap veremez. Ama babası Tanrı Neptün'den ikinci dilek-duası ile serbest kalıp Hades'ten ayrılmayı ona bağışlamasını ister. Pluto Theseus'un bu dilek-duasını sağlayan Tanrİı Neptün'e karşı güçsüz kalmıştır. Theseus ayrılırken Hades'in kapı bekçilerinden olan Erinyeler bir kehanet yaparak ona, hayatta bulunanlar arasında kendi ülkesinde ve kendi evinde bir cehennem hayatı şartları bulacağını bildirirler.
Perde III
Deniz kenarında Theseus'un sarayı
Pheadra üvey oğlu Hippolit ile buluşur ve Hippolit ona kocasını kaybettiği için baş sağlığı diler. Hippolit'in bu yakından ilgisini yanlış anlayıp bunu bir aşk ifadesi olarak yorumlayan Pheadra, Hippolit'e karşı duyduğu yakın aşkı ona itiraf eder. Bu itiraf Hippolit'i şoke etmiştir; Pheadra'ya gayet kızmıştır ve bu kızgısını küfür gibi ifadelerle ona bildirir. Bundan alınan Pheadra bir kılıç çekerek kendini öldürmeye çalışır. Biraz karşı durma ve karşılıklı çekişmeden sonra Hippolit kılıcı Pheadra'nın elinden alır ve onun intihar etmesini önler. Tam Pheadra ile Hippolit karşılıklı olarak çekişme yapmakta iken hiç beklenmedik bir şekilde Theaseau bu olay yerine varır. Karısı ile oğlu arasında gördüğü çekişmeyi yanlış olarak anlar ve Hipolit'in üvey annesine tecavüz etmek istediğini sanır. Pheadra hemen olay yerinden kaçıp ayrılır. Asil karekterli Hippolit üvey annesinin kendine aşk ilan ettiğini babasına açıklamak istemez. Hippolit'in açıklama yapmaktan kaçınmasını babasının ondan daha da fazla şüphe etmesine yol açar. Pheadra'nın sırdaşı olan Oeone'nin yaptığı yersiz ithamlar da Theseus'a şüphelerinin gerçekmiş gibi görünmesine yol açar. Sonunda Theseus babası Neptün'ün kendine kullanması için bahşettiği üçüncü dilek-duayı Neptün'ün Hippolit'i cezalandırması için istek olarak kullanır.
Perde IV
Deniz kenarında Diana için bir kutsal koruluk
Hippolit artık kendi ülkesi olan Atina Krallığı'nda yaşayamayacağını anlamıştır ve sürgüne gitmek istemektedir. Aricia onun karısı olarak onunla birlikte sürgüne gitmeye ant içmiştir. Ormanda yaşayanlar Tanrıça Diana'yı kutlamak için ayin yapmaktadırlar. Birden denizden bir canavar ortaya çıkar . Bu Neptün'ün Theseus'un dileğine göre Hipolit'i cezalandırma vasıtasıdır. Hippolit bu canavarla çatışmaya girişmeye çalışır ve her ikisi de bir büyük ateşin alevleri içinde kaybolurlar. Pheadra gayet üzüntülü olarak bu olay yerine gelir. Hippolit'in yanıp kaybolmasına nedenin kendisi olduğunu itiraf eder.
Perde V
Deniz kenarında Diana için bir kutsal koruluk:
Pheadra kendini öldürmüştür. Kocası olan Theseus karısından gerçeği Pheadra ölmeden hemen önce öğrenmiştir. Theseus büyük bir yeis içindedir ve intihar etmek istemektedir. Fakat Neptün ona oğlu Hippolit'in tanrıça Diana'nın koruması altında olduğu için ölmediğini ve hala hayatta olduğunu bildirir. Fakat Theseus bundan sonra oğlunu hiç göremeyecektir.
İtalya'da Aricia'nın ormanı
Aricia kendi yaşadığı ormanında Hippolit'i kaybetmenin yasını çekmektedir. Tam bu sırada tanrıça Diana gelir; Arıcia'ya artık yaş çekmemesini çünkü Aricia'ya çok uygun bir koca adayı bulduğunu haberini verir. Fakat bu haber gayet derin yas çeken Arıcia'yi hiç avutmaz. Fakat Tanrıça birden Aricia'ya onun için bulduğu kocayı ifşa eder. Bu yaşayan ve Aricia'yi bulmaktan gayet mesut olan Hippolit'tir ve bundan sonra Hippolit ve Aricia'nin birlikte olacaklardır. Opera herkesin sevinçten düğün bayram etmesi ile sona erer.
Enstrumentasyon
Bu eser için hazırlanan ilk partisyon notaları şu çalgılar bulunan bir orkestra için hazırlanmıştır;
- 2 pikolo flüt, yandan üflemeli flüt, 2 obua, 2 fagot
- 2 korno, trompet
- timpani
- Yaylı telli çalgılar, basso continuo grup çalgıları
Seçilmiş ses ve video kayıtları [1]
| Yayım yılı | Roller (Aricie, Hippollyte, Diana Bas Rahibesi, Phedra, Oenone, Diana |
Orkestra şefi, orkestra ve koro | Marka |
|---|---|---|---|
| 1983 Kayıt (2003 CD yayim) (2008 DVD Yayim) |
Rachel Yakar, John Aler Nancy Argenta Jessye Norman Enid Hartle Jennifer Smith |
John Eliot Gardiner English Baroque Soloists orkestrası, Monteverdi Korosu |
3 CD: Celestial Audio CA 199 DVD - House of Opera DVD 546 Encore DVD 3331 |
| 1994 | Véronique Gens, Jean-Paul Fouchécourt, Monique Simon, Bernada Fink, Florence KatzThérèse Feighan |
Marc Minkowski Musiciens du Louvre Orkestrası Ensemble Vocal Sagittarius Vokal Ensambl Korosu |
1 CD - - Archiv 445 853-2 |
| 1996 | Anne Maria Panzarella, Mark Padmore, Mireille Delunsch, Lorraine Hunt (Lieberson), Katalin Károlyi, Eirian James |
William Christie Les Arts Florissants Orkestrası |
3CD - ERATO 0630 15517-2 |
| 2009 | Anne-Catherine Gillet, Bernard Richter, Aurélia Legay, Allyson McHardy, Françoise Masset, Jennifer Holloway |
Emmanuelle Haïm ; Concert d'Astrée Orkestrası ve Korosu |
3CD - - Premiere Opera Ltd. CDNO 3526-3 |
Kaynakça
- Kaynak: "Operadis-Opera-+Discography" websitesi "Hippolyte et Aricie by Jean-Philippe Rameau" maddesi 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- İngilizce Wikipedi "Hippolyte et Aricie" maddesinden kısmen uyarlanma 28 Nisan 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Dış bağlantılar
- "YouTube" websitesinde "Jean Philippe Rameau - Hippolyte et Aricie (1733)" Tüm opera Mezzo Live HD Paris
- "IMSLP Petrucci Music Libraray" websitesi "Hippolyte et Aricie, RCT 43 (Rameau, Jean-Philippe)" maddesi. (İngilizce)} 10 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- "Internet Archive" websitesinde "Hippolyte et Aricie : tragédie en cinq actes et un prologue." maddeside "Hippolyte et Aricie" operasi librettosu 1908 yayimi