I. Mitridates (Part)

I. Mithridates; MÖ 165-MÖ 132 yılları arasında Part kralı.

I. Mithridates
Başında kraliyet diademi ile Mithridates adına basılmış sikke.
Part Kralı
Hüküm süresi MÖ 165-MÖ 132
Önce gelen I. Phraates
Sonra gelen II. Phraates
Eş(leri) Ri’-nu
Çocukları II. Phraates, Rhodogune
Hanedan Arşaklılar
Babası Phriapatius
Doğum ?
Ölüm MÖ 132

Phriapatius oğlu olup, abisi I. Phraates’in MÖ 165 yılında ölmesiyle Part kralı oldu. Romalı tarihçi Justin’in yazdıklarına göre abisi I. Phraates, kendi oğulları olmasına rağmen taht varisi olarak kendisini seçmişti. Bu tercihinde de Selevkos kralı IV. Antiokhos Epiphanēs’in saldırgan politikasından endişelenen Phraates’in tahtı, oğulları yerine deneyimli kardeşi Mithridates’e bırakma zorunluluğu hissetmesi neden olmuştur.[1]

Genel kanıya göre abisi döneminde MÖ 167’de Greko-Baktriya Krallığının elindeki Herat’ı ele geçirdi. Abisinin MÖ 165 yılında ölmesiyle Part kralı olduğunda da Greko-Baktriyalılar üzerine seferlerine devam etti. Doğu bölgesine düzenlenen seferler tamamlandıktan sonra Baktriya’nın Araia ve Margiana toprakları içeren batı kısmını hakimiyet altına alınmıştı.[2] MÖ 160’da batı da Seleukoslar’ın üzerine harekete geçerek Batı İran ve Media’yı (Atropatena) ele geçirdi. Bir süre Hyrkania’na da kaldıktan sonra Selevkoslar’ın zayıf durumundan faydalanmak için MÖ 144’de yeniden batı seferine çıktı.

MÖ 141 yılında Babil ile Seleukoslar’ın en büyük şehirlerinden Seleucia ele geçirerek de Mezopotamya bölgesinin önemli bölümü imparatorluk topraklarına kattı. Böylece Characene Prensliği’ni de vassal olarak hakimiyeti altına almış oldu. Başarılı seferinden sonra Hyrkania’ya dönen Mithridates, MÖ 140 yılında Selevkos vassallığından kurtulan Elamlılar’ın tehditi nedeniyle Babil’e dönmek sorunda kaldı. Elamlılar bu esnada saldırgan tutumlarını sürdürerek Babil yakınlarındaki Silhu/Sellas Nehri dolaylarındaki günümüzde yeri bilinemeyen Apemea şehrini yağmaladıktan sonra yakıp yıktılar. Mithridates geri geldikten sonra birkaç yıl içerisinde Characene Prensliğini Part topraklarına katabildi. I. Mithridates döneminde Pathlar doğuda İndus Nehri, batıda da Mezopotamya’nın bir bölümü ve Fırat Nehri kuzeyine kadar Doğu Anadolu topraklarını denetimleri altına almışlardı.[3]

Bu başarılar İpek Yolu ve Kral Yolu gibi dönemin önemli ticaret güzergahını kontrol almasını sağlayarak krallığına büyük ekonomik refah sağladı. Onun döneminden itibaren Partlardan imparatorluk olarak bahsedilmeye başlanmıştır.[4] Fetihler ve ekonomik gelişmeyle topraklarında geniş imar çalışmalarına başladı. Nisa, Türkmenistan şehrinde önemli imar faaliyetleri yapılmış ve şehirden Mithradatkert (Mithradates Kalesi) olarak bahsedilmeye başlanmıştır. Tüm bunlar yaşanırken Selevkoslar iç çatışmalar, gaspçı hükümdarlar gibi nedenlerle zayıflamış durumdaydı. General Diodotus Tryphon MÖ 142’de Antakya’da isyan etmiş ve tarihteki adlandırmaya göre burada gaspçı olarak hüküm sürmekteydi. Ancak bu zor duruma rağmen meşru Selevkos kralı II. Demetrius Nicator 140/139 da Partlar üzerine sefer düzenlemişti. Demetrius , Fırat’ı geçtikten sonra Mezopotamya’ya girdi. Buradaki yerel Yunanlar ve Makedonlar ile Elamların desteğini alan Demetrius ilerleyişini sürdürerek Babil’e girdi.

Yaşanan bir dizi çatışmadan sonra Mithridates rakibi II. Demetrius’u MÖ 138’de esir alarak onu Hyrkania’ya götürdü. Mithridates burada Demetrius’a iyi davrandığı gibi onu kızı Rhodogune ile evlendirdi.[5] Ancak Selevkoslar’ın son büyük hükümdarı sayılan VII. Antiohos tahta geçtiğinde Part-Selevkos çatışması yeniden başladı. Bazı kaynaklara göre MÖ 138[6] yılında, bazı kaynaklara göre ise MÖ 132 yılında hastalıktan ölmüştür.

Kaynakça
  1. Gholamreza, F.A. (2005), “Parthica Incontri Di Culture Nel Mondo Antico-Genealogy and Coinage Of The Early Parthian Rulers II”, Istituti Editoriali E Poligrafici Internazionali MMVI, s.41,42. URL: http://parthian-empire.com/articles/Genealogy-and-Coinage-of-Early-Parthian-Rulers-II.pdf. Erişim: 2019-01-06
  2. Callieri, P. (2015), “Hellenistiıc Art On The Iranian Plateau: Movement Of Objects, Movement Of People”, RUSSIAN ACADEMY OF SCIENCES Institute of Archaeology, Sayı:1(47), s.52. URL: http://dergipark.gov.tr/download/article-file/355087. Erişim: 2018-12-29
  3. Olbrycht, Marek Jan (2010). Hortus Historiae: Studies in Honour of Professor Jozef Wolski on the 100th Anniversary of His Birthday, Mithradates I of Parthia and His Conquest up to 141 B.C. (İngilizce). Krakow: Historia Iagellonica. ISBN 978-8362261017.
  4. Frye, Richard N. (2003). New Catholic Encyclopedia “Persia” (İngilizce). Washington, D.C.: Gale. s. 136. ISBN 0-7876-4004-2.
  5. Rea, C. (2017), “Mithridates I: History’s Forgotten Conqueror”, Saber and Scroll Journal, Cilt:2, Sayı:3, s.103. URL: https://saberandscroll.weebly.com/uploads/1/1/7/9/11798495/2.3._a9.pdf. Erişim: 2019-01-05
  6. Debevoise, Neilson C. (1938). A Political History Of Parthia (İngilizce). Chicago: The University Of Chicago Press. s. 56.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.