János Aczél

János Dezső Aczél FRSC (Macarca telaffuz: [ˈɒt͡seːl]; 26 Aralık 1924 -1 Ocak 2020)[2], aynı zamanda John Aczel[3] olarak bilinen fonksiyonel denklemler ve bilgi teorisi konusunda uzmanlaşmış Macar-Kanadalı matematikçi.[4][5][6]

János Aczél
1970'te Aczél
Doğum János Dezső Aczél
26 Aralık 1924(1924-12-26)
Budapeşte, Macaristan
Ölüm 1 Ocak 2020 (95 yaşında)
Waterloo, Ontario, Kanada
Defin yeri Capital Funeral Home and Cemetery[1]
45.2564131°K 75.7111959°B / 45.2564131; -75.7111959
Milliyet Macar
Kanadalı
Diğer isim(ler)i John Aczel
Eğitim Eötvös Loránd Üniversitesi
Evlilik Zsuzsanna Kende
Çocuk(lar) Katalin (Catherine), Júlia (Julie)
Ödüller Kampé de Fériet Award (2004), Santiago Ramón y Cajal Medal (1998), Graz Üniversitesi Onursal Doktora (1995), Fellow of Royal Society of Canada (1971), Fellow of the Hungarian Academy of Sciences (1962), Beke Manó Anma Ödülü (1961)
Kariyeri
Dalı Matematik
Çalıştığı kurum Waterloo Üniversitesi
Tez Finite differences and functional equations (1947)
Doktora
danışmanı		 Lipót Fejér (1. danışman), Frigyes Riesz (2. danışman)
Doktora öğrencileri Zoltán Daróczy, Helmut Kiesewetter, Che Tat Ng, Bruce Robertson Ebanks, Albert Balogh, László Losonczi, John Alexander Baker, Mark Adrian Taylor, George Ralph Blanton, Jr., Miklós Hosszú, Lawrence B. Etigson, Joseph P. Mokanski, Abu-Bakr Ahmad El-Sayed
Diğer önemli öğrencileri Imre Makai, Endre Vincze
Etkilendikleri Frigyes Riesz

Yaşamı ve kariyeri

Aczél 26 Aralık 1924'te Budapeşte'de doğdu. Fonksiyonel denklemler ve bilgi teorisi üzerinde çalıştı.

Aczél, Budapeşte Üniversitesi'nden matematiksel analiz alanında doktora derecesi aldı ve Köln Üniversitesi, Kossuth Üniversitesi, Miskolc Üniversitesi ve Szeged Üniversitesi'nde görevlerde bulundu.[7] 1965'te Waterloo Üniversitesi fakültesine katıldı ve sonunda Saf Matematik Bölümünde Seçkin Profesör oldu.[8] Ayrıca Florida Üniversitesi, Stanford Üniversitesi ve California Teknoloji Enstitüsü'nde misafir profesör olarak görev yaptı.[9]

Kurucusu olduğu, ilk sayısı 1968'de yayınlanan "Aequationes Mathematicae" dergisinin onursal yazı işleri müdürü olarak kalmıştır.[10]

Fonksiyonel denklemler üzerine birkaç kitap ve 200'den fazla araştırma makalesi yayınladı, bunlara Fonksiyonel Denklemler ve Uygulamaları Üzerine Dersler (Lectures on Functional Equations and their Applications), 1966; Fonksiyonel Denklemlerin Uygulamaları ve Teorisi Üzerine (On Applications and Theory of Functional Equations), 1969; Fonksiyonel Denklemler: Tarihi, Uygulamalar ve Teorisi (Functional Equations: History, Applications and Theory), 1984 de dahildir. Bilimsel süreli yayınların editörü ve uluslararası konferansların düzenleyicisidir.

Ödülleri ve onurlandırılması

1961 M. Beke Ödülü, 1962 Macar Bilimler Akademisi Ödülü gibi çeşitli ödüllerin sahibidir. Aczél, Karlsruhe Üniversitesi, Graz Üniversitesi ve Katowice'deki Silezya Üniversitesi'nden onursal dereceler aldı.[7] 1971 yılında Kanada Kraliyet Cemiyeti üyeliğine seçildi.[4] 1988 yılında Santiago Ramón y Cajal Madalyası'nı kazandı.[7] 1990'da Macar Bilimler Akademisi'nin[5] harici bir üyesi oldu ve 2004'te Akademi tarafından en seçkin "beş büyük" Macar matematikçilerinden biri olarak onurlandırıldı. Diğerleri, John Horvath, Steven Gaal, Ákos Császár ve László Fuchs idi.[11] 2008 yılında, dünyanın en eski aktif matematik topluluğu olan Hamburg Matematik Derneği'nin onursal üyesi oldu.[12]

2004 yılında, yıllık Bilgi İşleme ve Belirsizlik Yönetimi (Information Processing and Management of Uncertainty) konferansının Kampé de Fériet Ödülü'nü, "fonksiyonel denklemler teorisi üzerine yaptığı öncü çalışmalardan dolayı, bilgi ölçüleri, indeks sayıları, grup karar verme, birleştirme, üretim fonksiyonları, bilim kanunları, ölçü teorisi ve fayda teorisi gibi birçok alanda uygulamalarla kazandı."[13]

Aequationes Mathematicae dergisinin sayıları 1999, 2005 ve 2010 yıllarında 75., 80. ve 85. doğum günlerinin onuruna Aczél'e ithaf edildi. Macar-Kanadalı matematikçi János Aczél, 1 Ocak 2020'de 95. doğum gününden altı gün sonra öldü.[14][15][16]

Kitapları

Aczél, aşağıdaki eserlerin yazarı veya ortak yazarıydı:

  • Aczél, J.; Gołąb, S. (1960), Funktionalgleichungen der Theorie der geometrischen Objekte, Polska Akademia Nauk. Monografie Matematyczne, Tom 39, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warsaw, MR 0133763.[17]
  • Aczél, J. (1966), Lectures on functional equations and their applications, Mathematics in Science and Engineering, 19, New York: Academic Press, MR 0208210. Previously published in German as Vorlesungen über Funktionalgleichungen und ihre Anwendungen (Birkhäuser, 1961).[18][19][20]
  • Aczél, J.; Daróczy, Z. (1975), On measures of information and their characterizations, Mathematics in Science and Engineering, 115, New York: Academic Press [Harcourt Brace Jovanovich Publishers], MR 0689178.[21]
  • Aczél, J. (1987), A short course on functional equations, Theory and Decision Library. Series B: Mathematical and Statistical Methods, Dordrecht: D. Reidel Publishing Co., doi:10.1007/978-94-009-3749-9, ISBN 90-277-2376-1.[22]
  • Aczél, J.; Dhombres, J. (1989), Functional equations in several variables, Encyclopedia of Mathematics and its Applications, 31, Cambridge: Cambridge University Press, doi:10.1017/CBO9781139086578, ISBN 0-521-35276-2.[23]

Kaynakça
  1. "In Loving Memory". Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  2. We remember Distinguished Professor Emeritus János Aczel, University of Waterloo
  3. "John ACZEL". Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  4. RSC Fellow listing, accessed 25 January 2013.
  5. Member listing, Hungarian Academy of Sciences, accessed 25 January 2013.
  6. János Aczél's Latest Honour 24 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Hungarian Academy of Sciences, accessed 25 January 2013.
  7. "Biography as a speaker at the Marschak Colloquium at UCLA". 1999. 23 Ekim 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013..
  8. "Emeritus/Adjunct". faculty Pure Mathematics, Waterloo. 23 Temmuz 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
  9. "Hungarian Studies Review, 1998 - Biography". 15 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2021.
  10. "Editorial board of Aequationes Mathematicae". 14 Haziran 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
  11. Tribute to the achievements of five outstanding Hungarian mathematicians Department of Mathematical Sciences of the Hungarian Academy of Sciences
  12. János Aczél's Latest Honour, Hungarian Academy of Sciences, Erişim tarihi; 25 Ocak 2013.
  13. "Kampé de Fériet Award". IPMU. 14 Kasım 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2013.
  14. Luce, R. Duncan (1999), "Personal reflections on an unintentional behavioral scientist", Aequationes Mathematicae, 58 (1-2), ss. 3-15, doi:10.1007/s000100050088.
  15. Ebanks, Bruce; Ng, Che Tat (2005), "Tribute to a distinguished Professor: János Aczél at 80", Aequationes Mathematicae, 69 (1-2), ss. 1-5, doi:10.1007/s00010-004-2769-z, MR 2126180.
  16. Ng, Che Tat (2010), "Tribute to a distinguished Professor János Aczél at 85", Aequationes Mathematicae, 80 (1-2), ss. 1-4, doi:10.1007/s00010-010-0052-z, MR 2736935.
  17. Review of Funktionalgleichungen der Theorie der geometrischen Objekte by Albert Nijenhuis, MR0133763.
  18. Review of Vorlesungen über Funktionalgleichungen und ihre Anwendungen by Marek Kuczma, MR0124647.
  19. Review of Lectures on functional equations and their applications by M. Hosszú, MR0208210.
  20. Review of Lectures on Functional Equations and their Applications by Frank Hahn (1968), American Mathematical Monthly 75 (3): 314, DOI:10.2307/2314998.
  21. Review of On measures of information and their characterizations by J. Kampé de Fériet (1977), Bulletin of the American Mathematical Society 83 (2): 192–196, DOI:10.1090/S0002-9904-1977-14257-2.
  22. Review of A short course on functional equations by Dale K. Osborne, MR0875412.
  23. Review of Functional equations in several variables by K. Lajkó, MR1004465.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.