Jules Verne

Jules Gabriel Verne (Fransızca telaffuz: [ʒyl vɛʁn]; 8 Şubat 1828 – 24 Mart 1905), Fransız yazar ve gezgin.

Jules Verne
Jules Gabriel Verne
Doğum 8 Şubat 1828(1828-02-08)
Nantes, Fransa
Ölüm 24 Mart 1905 (77 yaşında)
Amiens, Fransa
Meslek Bilimkurgu yazarı
İmza

Verne, Hugo Gernsback ve H. G. Wells ile genellikle "Bilimkurgunun Babası" olarak adlandırılır. Eserlerinde ayrıntılarıyla tarif ettiği buluşlar ve makinaların o sıralarda gelişmekte olan Avrupa sanayisi ve teknolojisine ilham kaynağı olduğu düşünülür. Özellikle uzay, hava taşıtları, denizaltılar hakkında yazmıştır.

Daha çok Denizler Altında Yirmi Bin Fersah (1870), Dünyanın Merkezine Yolculuk (1864) ve Seksen Günde Devr-i Âlem (1873) romanlarıyla tanınır. UNESCO’nun çeviri kitap veritabanına (Index Translationum) göre eserleri en çok çevrilen ikinci yazardır[1].

Hayatı

Çocukluğu, Gençlik yılları

8 Şubat 1828’de Fransa'nın Nantes şehrinde doğdu. Varlıklı bir avukat olan Pierre Verne ile eşi Sophie Henriette Allotte de la Fuye’nin beş çocuğundan en büyüğüdür. Kış aylarında yoğun trafikli bir liman şehri olan Nantes’da; yaz aylarında ise Loire Nehri kıyısında yelkenlileri ve gemileri izleyerek geçirdiği çocukluğu, seyahat ve macera üstüne hayallerini ateşledi.[2] 12 yaşında iken tayfalık yapmak üzere bir gemiye binip evden kaçmaya yeltenen Jules Verne’in, babası tarafından yakalanıp gemiden indirildiğinde “bundan sonra yalnız hayal dünyasında seyahat edeceğine“ dair ailesine söz verdiği rivayet edilir[3] Bu hikayenin gerçekliği hakkında şüpheler vardır.[4]. Jules Verne'nin deniz ve macera tutkusunu kardeşi Paul de paylaşıyordu; Paul, sonunda bir deniz mühendisi oldu.[5] Jules Verne ise kısa hikayeler ve şiirler yazmaya başladığı yatılı okul döneminin ardından 1846'da babasının işini devam ettirebilmek için hukuk öğrenimi görmek üzere Paris’e gitti.

Jules Verne, Paris'e gittikten sonra kısa sürede hukuk diplomasını aldı ancak bu süre içinde edebiyat hevesinin hukuka ilgisinden daha büyük olduğunu fark etti. Amcası aracılığıyla Paris edebiyat çevresi ile tanıştı[5] Şahsen tanıdığı Victor Hugo, Alexandre Dumas (oğul) gibi yazarların etkisinde tiyatro oyunları kaleme aldı; bohem bir hayat sürdürdü. Baba-mesleğini devam ettirmek yerine tiyatro ve edebiyata yönelmesine kızan babası maddi desteğini kesince geçimini yazarak karşılamak zorunda kaldı.

Yazarlığa, arkadaşı müzisyen Jean Louis Aristide Hignard ile birlikte tiyatro oyunları yazarak başladı. İlk tiyatro eseri 12 Haziran 1850'de sahnelendi. 1852-1855’te bir Paris tiyatrosunda sekreterlik yaptı; komediler, operetler yazdı; kısa hikâyeler kaleme alıp dergilerde yayınlatmaya başladı. Çoğu Paris’te çıkan “Musée des familles” adlı dergide yayınlandı[4]. Amerikalı yazar Edgar Allan Poe'nın eserlerini okuduktan sonra onun büyük bir hayranı olan Verne, Poe etkisinde yazılar üretmeye başladı[5].

Bir gemi ile dünyayı dolaşmış olan Fransız seyyah Jacques Arago ile dost oldu. Bu dostluk ona, Paris’ten daha geniş ve ilginç dünyalar hakkında yazılar yazması için ilham verdi; Fransa dışına hiç çıkmamış olsa da hayal gücünü kullanarak başka dünyaları anlattı.

Evliliği, borsacılık yılları, ilk seyahatleri

1857’de iki kız çocuğu sahibi bir dul hanım olan Honorine de Viane More ile evlendi. Eşinin borsacı erkek kardeşinin etkisi ile Paris Menkul Kıymetler Borsası’nda brokerlik yapmaya başladı ama edebi çalışmalarına ara vermedi.

1859’da arkadaşı Aristide Hignard ile birlikte ilk defa Fransa’nın dışına çıkarak, Britanya Adaları’nı gezdi. Bu seyahatin notlarını “İskoçya Seyahati” adıyla romanlaştırdı. 1861 yazında aynı arkadaşı ile çıktığı İskandinavya Seyahati, eşinin doğum yaptığı haberinin gelmesi üzerine yarıda kaldı. Jules Verne’in, 5 Ağustos’ta dünyaya gelen oğullarına “Michel” adı verildi.

Balonla Beş Hafta

Verne, borsadaki işine devam ederken yirmiden fazla günlük gazeteyi, her türlü bilimsel yayınları okuyor; astronomi, meteoroloji ve fizyoloji alanlarındaki deneyleri, keşifleri yakından takip ediyor; coğrafya ile ilgileniyordu[6]. Okuduklarına dayanarak o günlerde Avrupalılar için gizemli bir kıta olan Afrika’da balonla yapılan bir seyahat hakkında kitap yazmayı düşündü. O yıl Fransız fotoğrafçı Nadar, adını “Dev” koyduğu bir sıcak hava balonu yapmaya çalışıyordu ve bu konu kamuoyunun çok ilgisini çekiyordu. Jules Verne, kitabı üzerinde çalışırken Nadar ile tanıştı; bu ilişki sayesinde romanı için gerekli teknik bilgileri edindi. Yazdığı roman, coğrafi gerçekler, bilimsel buluşlar ve hayal ürünü bir hikâyeyi bir araya getiren yeni bir tür roman idi. “Balonla Beş Hafta” adlı bu eseri, daha sonraki çalışmalarında izlediği biçimin temelini oluşturdu.[7]

Yayıncı Hetzel

Yayınlatmaya çalıştığı kitabı çeşitli yayıncılar tarafından reddedilen Jules Verne’in edebi kariyeri yayıncı Pierre Jules Hetzel ile tanıştıktan sonra başladı. “Balonla Beş Hafta”, 1863 yılında Hetzel tarafından yayımlandı ve bir anda büyük başarı kazandı.

Kitabın başarısından sonra borsacılığı bırakıp kendisini tamamen edebi çalışmalara veren Jules Verne, Hetzel ile bir sözleşme yaptı ve yirmi yıl boyunca her yıl iki cilt fenni roman veya daha kısa sürede 40 adet fenni roman yazmayı taahhüt etti.[8] İlk olarak Dünyanın Merkezine Yolculuk (1864), Aya Seyahat (1865), Ayın Etrafında (1870) adlı kitaplarını yayınladı. Kitapçı Hetzel, yazarla yaptığı ilk sözleşmeyi içine daha parlak şartlar koyarak beş defa tekrarladı.

Jules Verne, ömrü boyunca ardı ardına eser vermeyi sürdürdü. Yapıtları arasında Denizler Altında Yirmi Bin Fersah (1870), Bir Gazetecinin Yolculuk Notları (1872), Seksen Günde Devr-i Âlem (1873), Esrarlı Ada (1875), Chancellor Kazazedeleri (1875), Michael Strogoff (1876), 15 Yaşında Bir Kaptan (1878) vardır.

Seyahatleri

Jules Verne, 1859 ve 1861’de arkadaşı Aristide Hignard ile yaptığı ilk yurtdışı seyahatlerinden sonra Nisan 1867’de kardeşi Paul ile birlikte Amerika kıtasına seyahat etti. Verne’nin bu seyahatinin 26 günü gemide geçmişti; sadece sekiz gününde New York'u ve Niagara Şelalesi’ni görebildi. Ancak bu gezisi, “Yüzen Şehir” adlı kitabına “Denizler Altında 20.000 Fersah” adlı romanındaki birçok fikre ilham sağladı[9]

Yazar, 1872’de eşinin doğduğu şehir olan Amiens’e yerleşti. Kitaplarından elde ettiği kazançla “St. Michel” adını verdikleri bir yat satın aldı ve kendi hayatında da kitaplarındaki gibi maceralar yaşamak üzere yatı ile seyahatlere çıktı. Seyahatleri yeni kitapları için ilham sağladı.

1872’de Londra ve Woolwich, 1871-1873 arasında yayıncısı Hertzel’in davetiyle Manş Adaları’na geziler yaptı, 1876’da İngiltere kıyılarını dolaştı.

1878’de yatı ile uzun bir geziye çıkarak Lizbon, Tanca ve Cebelitarık’ı dolaştı. 1881’de Hollanda, Danimarka, Almanya’yı ziyaret etti.

1884’te yeniden yatıyla Akdeniz gezisine çıkarak Cezayir, Malta, İtalya’yı dolaştı.

1883’te yayımladığı ve mekân olarak Osmanlı topraklarını seçtiği “İnatçı Keraban” adlı kitabındaki detaylı İstanbul tasvirlerinden ötürü yazarın Türkiye’ye de seyahat etmiş olduğu düşünülür [10] ancak bunun da Verne’nin gerçekte hiç Türkiye’de bulunmadığı, bunun da onun hakkındaki efsane ve söylentilerden birisi olduğu söylenir[4].

Son yılları
Jules Verne'in mezarı

1886’da evine döndükten sonra akıl hastası olan yeğeni tarafından vuruldu ve bu nedenle hayatının geri kalanında baston kullanmak zorunda kaldı; tedavi için sürekli uğraştı. 1887’de yayıncısı Hetzel’in ve ardından annesinin ölümü üzerine hayatının karamsar bir dönemine girdi.

1888’de siyasete atılan Jules Verne, Amiens belediye meclisinde görev aldı. Tiyatrolar, okullar ve şehircilik gibi kültürel sorunlarla ilgilendi. 1889’da Belediye Sirkini kurdu. 1892, 1896 ve 1900 dönemlerinde de Meclis üyeliğine yeniden seçildi[4].

İlerleyen şeker hastalığı sonucu 1902’de kısmen görme yeteneğini kaybeden yazar,[3] 24 Mart 1905’te Amiens’teki evinde hayatını kaybetti. Amiens’te La Madeleine Mezarlığı’na defnedilmiştir.

Ölümünden iki yıl sonra mezarının başına bir heykeli dikildi. Heykelde Verne, mezarında doğrulmuş, bir elini yıldızlara uzatır biçimde betimlenir.[7]

Eserlerinin Türkçe yayınlanması

Jules Verne eserlerinin Türkçeye çevrilip yayınlanmasının geçmişi 1875 yılını bulur. Harf Devrimi’nden sonra eserleri yeni harflerle tekrar yayımlandı. En önemli Jules Verne çevirmeni, Ferid Namık Hansoy’dur. 1940’larda Jules Verne’in eserlerini çevirmeye başlayan Hansoy, yazarın elli eserini Türkçeye kazandırdı.

Yirminci Yüzyıl'da Paris

Yirminci Yüzyıl'da Paris romanı, kaleme alındıktan 130 yıl sonra yayımlanabilmiş bir eseridir. Verne, bu kitabı 1863 yılında kaleme almış ama yayıncısı Hetzel, fazla karamsar olduğu gerekçesiyle yayımlamayı reddetmişti. Eserin kaybolduğu sanılan yazması, 1990’da ailesi tarafından eski bir sandıkta bulundu. Eser, 1994 yılında Fransa’da yayımladı ve büyük ilgi gördü[4].

Bilimkurgu yazarlığı

Jules Verne ismi, kaynakların çoğunda Hugo Gernsback ve H. G. Wells ile birlikte bilimkurgunun babası olarak anılıyor olsa da öykülerindeki ayrıntıları bilimsel gerçeklere dayanarak kaleme alındığı için Jule Verne’nin bilimkurgu yazarı değil, bilim yazarı[11] veya teknoloji yazarı[12] olarak anılması gerektiği iddia edilir.

Filme alınan eserleri

Verne'nin romanları, pek çok filme esin kaynağı olmuştur. Bunların başlıcaları şunlardır :

  • A Trip to the Moon (Aya Yolculuk), 1902, Georges Méliès
  • Vynález zkázy (Jules Verne’in Muhteşem Dünyası), 1958, Karel Zeman
  • 20,000 Leagues Under the Sea (Denizler Altında 20.000 Fersah), 1954, Walt Disney
  • Around the World in 80 Days (80 Günde Devrialem), 1956, Michael Todd
  • Journey to the Center of the Earth (Dünyanın Merkezine Seyahat), 1959, Henry Levin
  • Master of the World (Dünyanın Hakimi), 1961, William Witney
  • Mysterious Island (Esrarlı Ada), 1961, Ray Harryhausen
  • Five Weeks in a Balloon (Balonda Beş Hafta), 1962, Irwin Allen
  • In Search of the Castaways (Kaptan Grant'ın Çocukları), 1962, Robert Stevenson

Dış bağlantılar

Eserleri

Yaşadığı Sırada Yayınlananlar
Fransızca Başlığı En Yaygın Türkçe Başlığı
Cinq Semaines en ballon Balonla Beş Hafta
Voyages et aventures du capitaine Hatteras Kaptan Hatteras'ın Maceraları
Voyage au centre de la Terre Dünyanın Merkezine Seyahat
De la Terre à la Lune Ay'a Seyahat
Les Enfants du capitaine Grant Kaptan Grant'ın Çocukları
Vingt Mille Lieues sous les mers Denizler Altında Yirmi Bin Fersah
Une Ville flottante Yüzen Şehir
Aventures de trois Russes et de trois Anglais Üç Rus ve İngiliz'in Güney Afrika Serüvenleri
Le Pays des fourrures Kürkler Ülkesi
Le Tour du monde en quatre-vingts jours Seksen Günde Devr-i Âlem
L'Île mystérieuse Esrarlı Ada
Le Chancellor Chancellor
Michel Strogoff Mişel Strogoff
Hector Servadac Güneş Sisteminde Seyahat
Les Indes noires Madenin Esarı
Un Capitaine de quinze ans On Beş Yaşında Bir Kaptan
Les Cinq Cents Millions de la Bégum Begüm'ün Beşyüz Milyonu,Mihracenin Mirası
Les Tribulations d'un Chinois en Chine Bir Çinlinin Çin'de Dolaşması,Buda'nın İntikamı,Çin Diyarında,Yaşama Tutkusu
La Maison à vapeur Buharlı Ev
La Jangada Jangada:Amazon Üzerinde 400 Fersah
L'École des Robinsons Robensonlar Okulu
Le Rayon vert Yeşil Işık
Kéraban-le-têtu İnatçı Keraban,İnatçı Kahraman Ağa,İnatçı.
L'Étoile du sud Güney Yıldızı,Cenup Yıldızı
L'Archipel en feu
Mathias Sandorf Mathias Sandorf
Un Billet de loterie Bir Piyango Bileti,9672 Nolu Piyango Bileti
Robur-le-Conquérant Fatih Robur
Nord contre Sud Güneye Karşı Kuzey
Le Chemin de France Fransa Yolu
Deux Ans de vacances İki Yıl Okul Tatili
Famille-sans-nom İsimsiz Aile
Sans dessus dessous Ne Altı Var Ne Üstü,Dünyanın Ekseni.
César Cascabel Cesar Cascabel,Kuzey Yolcuları,Gezici Cambazlar,Araba ile Devrialem
Mistress Branican Bayan Branican
Le Château des Carpathes Karpatlar Şatosu
Claudius Bombarnac Bir Gazetecinin Yolculuk Notları
P'tit-Bonhomme Küçük Oğlan Çocuğu
Mirifiques Aventures de Maître Antifer
L'Île à hélice Uskurlu Ada
Face au drapeau Bayrağa Karşı.
Clovis Dardentor Clovis Dardentor
Le Sphinx des glaces Buzlar Sfenksi
Le Superbe Orénoque Muhteşem Orinoco
Le Testament d'un excentrique
Seconde Patrie
Le Village aérien Havadaki Köy,Orman Köyü
Les Histoires de Jean-Marie Cabidoulin Jean Marie Cabidoulin'in Hikâyeleri,Deniz Yılanı
Les Frères Kip Kip Kardeşler
Bourses de voyage
Un Drame en Livonie Livonya'da Bir Dram
Maître du monde Dünyanın Hakimi
L'Invasion de la mer Denizin Hücumu

Ölümünden Sonra Yayınlananlar
Fransızca Başlığı En Yaygın Türkçe Başlığı
Le Phare du bout du monde Dünyanın Ucundaki Fener,Kahraman Fenerciler
Le Volcan d’or Altın Volkanı,Altın Kavgası
L’Agence Thompson and Co
La Chasse au météore Meteor Avı
Le Pilote du Danube Tuna Kılavuzu,Güzel Sarı Tuna
Les Naufragés du "Jonathan" Jonathan'ın Kazazedeleri,Macellanya
Le Secret de Wilhelm Storitz Wilhelm Storitz'in Sırrı
L’Étonnante Aventure de la mission Barsac Barsac Keşif Heyeti'nin Olağanüstü Macerası

Kaynakça
  1. "UNESCO web sitesi, Index Translationum Top 50 Authors, Erişim tarihi:19.01.201". 25 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2012.
  2. Online-literature.com sitesi, Jule Verne Biography (İngilizce), Erişim tarihi: 18.01.2012
  3. Notablebiographies.com sitesi, Jules Vernes Biography (İngilizce), Erişim tarihi:18.01.2012
  4. Ariel Pérez, Garmt de Vries ve Jean-Michel Margot (Çeviren Nejat Bayramoğlu), Jules Verne Sık Sorulan Sorular, Erişim tarihi: 19.01.2012
  5. "Kirjasto.sci.fi sitesi, Jules Gabriel Verne (1862-1905), Erişim tarihi:20.01.2012". 6 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2012.
  6. "Altay Öktem, Bilinen ve Bilinmeyen Dünyaların Yazarı, Kalemingolgesi.com sitesi, Erişim tarihi:18.01.2012". 19 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2012.
  7. Geleceğe Doğru 20.000 Fersah, Erişim tarihi:18.01.2012
  8. "Yazarmezar.com sitesi, Jules Verne, Erişim tarihi:18.01.2012". 18 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2012.
  9. Julevernes.ca sitesi, Jules Verne’s visit to Niagara Falls, Canada, Erişim tarihi:18.01.2012
  10. "Şule Cepcepoğlu, Osmanlılar'ın En İnatçısı, Radikal Gazetesi, 21.02.2001". 2 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ocak 2012.
  11. Uğur Uzunel, Bilim Falcısı, Btsahnesi web sitesi, Erişim tarihi:19.01.2012
  12. John Derbyshire, Father of Science Fiction? (İngilizce), The New Atlantis, Sayı 12, Bahar 2006
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.