Körtik Tepe
Körtik Tepe (Kürtçe: Girê Kortikê), Diyarbakır ilinin Bismil ilçesine bağlı Ağıl (Kürtçe: Anjoli) köyünün hemen yanında bulunan bir höyüktür.[1] Höyüğün keşfedilmesinden önce burası tarım arazisi olarak kullanılıyordu.
| Arkeolojik Höyük | |
| Adı: | Körtik Tepe |
| il: | Diyarbakır |
| İlçe: | Bismil |
| Köy: | Ağıl (kürtçe Anjoli) |
| Türü: | Höyük |
| Tahribat: | Tarım |
| Tescil durumu: | Tescilli |
| Tescil No ve derece: | 2802/I |
| Tescil tarihi: | 27.03.2002 |
Konumu
Diyarbakır ilinin Bismil ilçesine bağlı Ağıl Köyü ve Aşağı Sazlık mezrası yakınlarında yer almaktadır. Batman-Bismil arasında; Batman Çayı ve Dicle Nehri'nin kesiştiği yerde ve Batman kentinin yaklaşık 14 km güneybatısındadır.[2]
Kazı tarihçesi
Dicle Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Vecihi Özkaya ve öğrencileri tarafından gerçekleştirilen kazılardan sonra Körtik Tepe höyüğü Ilısu Barajı’nın suları altında kalacaktır.[3]
Yapıların özellikleri
Körtik Tepe’de yapılar üç ana gruba ayrılıyordu. Birinci grupta yer alanlar, planları tam olarak belli yuvarlak planlı yapılardı. Bu yapıların çapları 2,3 – 3 metre arasında değişiyordu ve toprak zemin üzerinde inşa edilmişti. Temelleri basit ve işlenmemiş taş sıralarından meydana geliyordu. Çukur zeminleri sıkıştırılmış topraktan ibaretti. Bu zemin üzerinde yükselen yapı balçıkla kaynaştırılmış saz ve dal gibi bitkisel malzemelerden oluşuyordu. Boyutları bakımından az sayıda insanın barınmasına olanak veren bu konutlar, bazı durumlarda birbirine bitişik inşa edilmişti. Tek gözlü bu yapılar, keramik öncesi Neolitik evrenin en erken yerleşmelerinin özgün özelliklerine sahipti.
İkinci grup yapıların çapları 1,1 – 2,1 metre arasında değişiyordu ve boyutları açısından insanların barınmasına elverişli değildi. Sadece boyutları açısından değil, zeminleri taş döşeli olduğu için bu yapılar birinci gruptaki yuvarlak planlı konutlardan ayrılıyordu. Söz konusu yapıların içinde beslenme amaçlı bitkisel kalıntıların günümüze ulaşmış olması, bu küçük yapıların depolama birimleri olduğunu göstermektedir.
Üçüncü grup yapıların çapları 3,4 – 3,8 metre arasında değişiyordu. Bunlar höyükteki en büyük yapılardır. Sıkıştırılmış topraktan oluşan zeminlerinin altında farklı tür mezarların ortaya çıkarılması, ritüel bulgularına rastlanması, bu konutların ortak olarak kullanıldığını göstermektedir.[3]
Ölü gömme
Körtik Tepe’de ölüler ya konutlarının zeminin altına ya da konutların dışında bir alana gömülüyordu. Ölülerin konutların zeminlerinin altına gömülmesiyle o çağlarda insanlar yaşadığı mekânı ve alanı kutsal yerler haline getiriyordu. Ölüler geleneksel olarak hoker ve yarı hoker pozisyonunda gömülüyordu. Bazı iskeletler alçılanmış olarak günümüze ulaşmıştır. Alçılanmış iskeletlerin, kafatasının ve diğer kemiklerin yüzeylerinin aşı boyasıyla birbirine paralel bezemelerle boyanmış olması dikkat çekicidir.[2][3]
Kaynakça
- "Körtik Tepe'de 12 Bin Yıl Önce". Cumhuriyet Dergi. 14 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ağustos 2010.
- ""Körtik Tepe, a new Pre-Pottery Neolithic A site in south-eastern Anatolia", Vecihi Özkaya & Aytaç Coşkun".
- ""Körtik Tepe Kazısı"". 15 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Haziran 2019.