Kamil Rıfkı Urga

Kamil Rıfkı Urga (1880, Çankırı – 1966, Ankara), Türk tıp doktoru.

Kamil Rıfkı URGA
Doğum	1880 Çankırı
Ölüm	1966 Ankara
Vatandaşlık	Türkiye Cumhuriyeti
Eğitim	Askeri Tıp Akademisi
Tanınma nedeni	Ankara’da Cebeci Hastanesi’nin, Afganistan’da Kabil Tıp Fakültesi’nin kurucusu

Ankara'da Cebeci Hastanesi’ni kurmuş, Atatürk’ün özel doktorluğunu yapmıştır. Atatürk’ün görevlendirmesi üzerine Afganistan’a giderek ülkenin ilk Tıp Fakültesi olan Kabil Tıp Fakültesi’ni kurdu.

Yaşamı

Ailesi ve Öğrenimi

1880 yılında Çankırı’nın Çetince Mahallesi’nde dünyaya geldi. Babası Çankırı Tuzlası Müdürü Bıyık Müftüzade Kamil Efendi, annesi Zeliha hanımdır.[1].

İlk ve orta öğrenimini Çankırı İdadi Mektebinde tamamladıktan sonra liseyi Kastamonu Abdurrahman Paşa Lisesinde bitirdi. Daha sonra İstanbul’a giderek Askeri Tıp Akademisine girdi.[31 Temmuz 1906 tarihinde tıp doktoru unvanını alarak fakülteden birincilikle mezun oldu[1].

Meslek yaşamı

Üniversite sonrası ilk olarak İstanbul Hamidiye Etfal Hastanesi’nde (bugünkü Şişli Etfal Hastanesi) göreve başladı. Dr. Rıfkı Bey, 14 Ekim 1906 tarihinde yüzbaşı rütbesini, 18 Haziran 1908 tarihinde de operatörlük yapma yetkisini aldı. Bu sırada açılan imtihanı kazanarak ihtisasını geliştirmek üzere Paris’e gitti. Burada çalışmalarını bitirmek üzereyken çıkan Trablusgarp Harbi üzerine Kızılay tarafından Humus'a gönderilen heyette yer aldı.

Sırasıyla Beyrut Merkez Hastanesi, Yassı Viran Hastanesi ve Edirne İkinci Menzil Hastanesine tayin edildi. Daha sonra İzmir’de 4. Kolorduda görev aldı. I. Dünya Savaşı sırasında Kafkas Cephesi’nde ve Suriye Cephesi’nde görev yaptı.

Savaş sonrasında İsviçre’ye giderek orada göğüs cerrahisi üzerine çalışan Dr. Rıfkı Bey, buradan röntgen ihtisasını da aldı. Ayrıca başta Almanya olmak üzere pek çok ülkede tıp alanında çalışmalar yaptı. [2]

Millî Mücadele Yılları

Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde röntgen öğretmenliği yaparken millî mücadeleye katılmak üzere Ankara’ya gelen Dr. Rıfkı Bey, Ankara’da Cebeci Askeri Hastanesi’ni kurarak başhekimliğini yaptı. Aynı zamanda Mustafa Kemal Paşa'nın özel doktorluğunu da yaptı[1].

Afganistan Görevi

1925 yılı sonlarında Afgan hükümeti; kral, hanedan ve Afgan Halkı için özel bir tabip gönderilmesi için Türkiye Cumhuriyeti’nin Kabil Sefareti’nden talepte bulunmuştu. Kamil Rıfkı Bey, Afganistan’dan gelen bu isteği karşılamak üzere Atatürk tarafından görevlendirildi. 1927 yılında albay rütbesinde iken askerlikten istifa eden Kamil Rıfkı Urga, Dr. İbrahim Rebi Barkın[3] ve Dr. Fuat Togar’dan oluşan ekibinin başında Afganistan’a gitti, bu ülkede 17 yıl kaldı. Afganistan’da kaldığı süre içinde kral ve ailesinin doktorluğunu yaptı aynı zammanda Afganistan’daki ilk Tıp Fakültesi olan Kabil Tıp Fakültesi’ni kurulması için çaba gösterdi. [2]

Kamil Bey, Afganistan’daki ilk yıllarında Mülkiye Hastanesi cerrahi uzmanlığı, krallığın özel doktorluğu, hanedan doktorluğu görevlerini üstlenmişti. 20 Mayıs 1928’de Türkiye Cumhuriyeti’nin başkenti Ankara’ya gelen ilk yabancı hükümdar olan Emanullah Han'a Türkiye ziyareti sırasında Kralın Özel Doktoru unvanıyla eşlik etti.

1928 yılının Kasım ayında ülkedeki bir gerici ayaklanma sonucu hastane tahrip edilince Türk heyeti Türkiye’ye geri dönen Rıkfı Bey, Ankara’da bir muayenehane açtı. İsyandan sonra başa geçen Muhammed Nadir Şah’ın daveti üzerine 1930’da tekrar Afganistan’a döndü. Ekibi ile birlikte “Mektebi Tıbbiye” adlı okulda tıp eğitimi verdi. Okul, 1932 yılında açılmıştı[4] . Afganistan’ın ilk hekim diplomaları 1935 yılında bu okuldan yetişen öğrencilere verildi.

Şah’ın Kabil’in batısındaki Ali Abad Bölgesi’nde 1931-1933 yılları arasında yaptırdığı büyük tüberküloz senatoryumuna Afgan kralı ve halkının kendisine duyduğu sevginin işareti olarak “Rıfkı Senatoryumu” adı verilmiş, ayrıca 1931-33 arasında Kabil Üniversitesi girişindeki yolu ortasına Rıfkı Bey adına bir anıt dikilmiştir. [2]

Türkiye’ye Dönüşü ve Vefatı

Yaşlılığı nedeniyle 14 Aralık 1944 yılında Ankara’ya dönen Rıfkı Bey’e Afganistan’ın “Serdar-ı Ali”, “Serdar-ı Ala” ve Maarif nişanları verildi. Türkiye’ye dönüşünde ise başta Atatürk olmak üzere dönemin Dışişleri Bakanı M.Cevat Açıkalın ve Sağlık Bakanı Dr. Hulusi Alataş tarafından çeşitli ödüller ve takdirname ile ödüllendirildi.[2]

Dr. Rıfkı Bey, 11 Şubat 1966 yılında “Kabil” adını verdiği apartmanındaki dairesinde 86 yaşında yaşamını yitirdi. Vasiyeti üzerine de Çankırı’daki aile kabristanında toprağa verildi.

Fransa’da tüberküloz tedavisi gördüğü sırada tanıştığı Türk Ermenilerinden hemşire Aygül Hanım ile evlenen Kamil Rıfkı Bey’in çocuğu olmamış, Çocuk Esirgeme Kurumu’ndaki 15 yaşında Zehra adlı bir genç kızı evlat edinmişlerdir[1].

Nişan ve Madalyaları

Dr. Rıfkı Bey’e verilmiş nişanlar ve madalyalar arasında İngiltere’nin Victoria nişanı, Fransızların akademi ve Legion d’honneur Madalyası, Almanların Demir Haç Madalyası, Belçika Madalyası, Şah Rıza Pehlevi tarafından verilen İran Madalyası, Mısır Kralı Fuad tarafından verilen Mısır Madalyası, Polonya’nın Polonia Restitva Madalyası da bulunur[1].

Kurtuluş Savaşı sırasında askerlerin bakıldığı hastane olan Eski Çankırı Hastanesi günümüzde Dr.Rıfkı Kamil Urga Çankırı Araştırmaları Merkezi olarak faaliyet göstermektedir.[5]

Kaynakça

1. Ethem Yenigürbüz, Cansaati.org sitesi (Çankırı Araştırmaları Dergisi, Sayı 1'den özet), Erişim tarihi:21.07.2011
2. "Prof. Dr. Rıfkı Kamil Urga (1880-1966)". 12 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2011.
3. TBMM Milletvekilleri Albümü, I. cilt, TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü Yayınları, 2010
4. "Aysultan Hayri, Afganistan'da Türkçe Eğitiminin Tarihi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstisüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007". 19 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2011.
5. "Prof. Dr. Rıfkı Kamil Urga Araştırma Merkezi". 28 Aralık 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Temmuz 2011.