Kasımuşağı halıları

Kasımuşağı halıları - Azerbaycan havlı halısı, Karabağ halı okulunun Cebrail (Cәbrayıl) grubu[1][2].

Kasımuşağı halısı, Azerbaycan halısı, Karabağ halı okulu, XIX yüzyıl sonu.

Genel bilgi

Bu halının kendi adı Azerbaycan'ın çağdaş bölgesel merkezi olan Laçin rayonunun kuzeyinde bulunan Şamkend, Erikli, Gurdgajı, Çorman ve Şelve köylerinin sakinlerinin adıyla bağlıdır.

"Kasımuşağı halıları" "Karabağ halı okulu"nun tüm noktalarında yaygın olarak dokunmuştur. Önceleri şu halılar "Kasımuşağı obası"nın köylerinde, özellikle Şamkend, Erikli, Gurdgajı, Çorman ve Şelve köylerinde üretildi, geliştirilendi, oradan taşındı[1]. Yerel yün ve doğal bitkisel boyalar, ayrıca "Kasımuşağı obası"nın doğası zenginliğiyle halı dokuma işlerinde yerel cemaate özel fırsatlar veriyordu. Bu nedenle bu köylerde en eşsiz halılar hazırlandı. "Kasımuşağı halıları" "Kasımuşağı obası"nın köylerine uluslararası şöhret getirdi ve bu gün birçok müze ve koleksiyonlarda bulunur.

Özel bir grupda bulunan Karabağ'ın "Deryanur", "Hanlık", "Karabağ", "Çelebi", "Malıbeyli" ve "Kasımuşağı halıları" medalyonlu halılar hesab olunur. Bu türlü halıların en çarpıcı örneyi de "Kasımuşağı halıları" kabul edilebilir.

Birkaç asır önce, "Kasımuşağı halıları"nın deseni nakış şeklinde kullanılmış ve "Kasımuşağı nakışı" olarak isimlendirilmiştir[3]. Bir süre sonra "Kasımuşağı nakışı"ndan "Kasımuşağı halıları"nın modeli dokunuyor. Bu nedenle, yerel nüfusun ve eski halıcılar arasında günümüzde ve öncesinde bu halıya "Nakış halı" (Tikmə xalça) deniyor[4].

"Kasımuşağı halıları"nın deseni "Kasımuşağı nakışları"nın desenlerinden oluşturulmuştur[3].

Bedii özellikleri

"Kasımuşağı halıları" dokuma noktalarına bağlı olmayarak kendi teknolojileri ve bedii özellikleri, kompozisyonları, motif ritmi ve renk armonisi bakımından birbirlerine benzerler. Bu halılarda arka, orta ve dış alanlarda kullanılmayan herhangi boş bir alan kalmamıştır[2].

"Kasımuşağı halısı" olarak adlandırılan halıların dokumasında ilkbaharda kazınan ve "yapagı" adlandırılan geleneksel olarak uzun yün elyaf kullanılırdı.

Çoğunlukla yedi doğal renk kullanılmıştır: beyaz, siyah, koyu kırmızı, koyu mavi, yeşil, sarı, kahverengi. "Kasımuşağı halıları"nın genel alanı koyu mavi, orta alanı koyu kırmızı renk iplikle dokunmuştur. Halının merkezinde siyahla çevrili büyük bir göl (merkez medalyon) sahiptir. Merkez medalyon farklı öğeler, nakışlar ve bölümlerden oluşmaktadır.

"Kasımuşağı halıları"nın orta köşelerinin üst ve alt kenarları "kol'a" (S-şekilli motifleri) benzer bir beyaz desen ile süslenmiştir. S-şekilli motifler ("kol") sadece "Kasımuşağı halıları" desenine aitdir. "Kol'un" (S-şekilli motifler) içine ise bir ejderha deseni dokunmuştur. "Kasımuşağı halıları"nda kullanılan ejderha motifleri Xətahi Ejderha halılarının deseninden taşınmıştır. Bazen, yerel nüfus arasında şu S-şekilli motifler yüzünden "Kasımuşağı halıları"na "Akkol hali" (Ağqol xalça) denir.

Her köşede kırmızı, siyah ve yeşil kancalı desen kullanılmıştır. Bu semboller "Kasımuşağı halıları"nda birçok yerlerde kullanılmaktadır ve yerel nüfus arasında bu semboller "kaynaq" adlandırılmıştır. Semantik anlamda bulunan bu tür "karmak" motifleri korunma anlamındadır. Efsaneye göre, bu motifler kötü değerlendirmelerden ve kötü ruhlardan insanları korumaktır.

Yapısı ve teknik özellikleri
Halı dokuma araçları - "Kasımuşağı obası"nda halı dokuma için kullanılmıştır.

"Kasımuşağı halıları"nın düşük yoğunluklu, düğüm düzeyi yüksek, yumuşaklık, hafiflik, ve diğer fonksiyonları ile "Karabağ halıları okulu"nun başka halılara nispeten farklılık gösterir. Karabağ halıları okulunun "Hanlık", "Karakoyunlu", "Behmenli" ve "Talış" halılarında da bu özellik var. "Kasımuşağı halıları"nın dokunuşu sırasında Turkbaf ilme (Gördes Düğümü - yün iplik iki eriş iplikçik etrafında geçinerek eriş ipliklerin arasından çıkarılır) dokunma yöntemi ile dokunmuştur.

"Kasımuşağı halıları"nın genel büyüklüğü 200х120 santimetreden 230х160 santimetreye kadar olur. Bazen daha büyük ölçülerdeki halılara da rastolunur (350х170 см).

"Kasımuşağı halıları"nda ilmelerin (düğüm) sıklığı 30x30-dan 40x40-a kadar olur. Yani bir metre karede 90.000 den 160.000'e kadar ilme yerleşir[5].

"Kasımuşağı halıları"nda havların yüksekliği 7 mm'den 10 mm'ye kadardır[6].

"Kasımuşağı halılısı"nın resmi posta pulu üzerinde

Kafkas halıları sergisi 2007 yılında Prag'da yapıldı. Sergide Çek temsilcileri Azerbaycanın Karabağ halı okulunun bazı halıları ile tanıştılar. Çek Cumhuriyeti'nde bir süre sonra posta pulu üzerinde halıların resimleri yapıldı. Şu posta pullarından ikisinin üzerinde "On dokuzuncu yüzyılda Karabağ halıları"nın resmi bulunuyordu[7].

2010 yılında üretilen Çek posta pulları üzerinde resmi bulunan halılardan biri XIX yüzyılda halı üretiminde kullanılan, parlak renkleri ile tercih edilen "Kasımuşağı halılısı" açıklanmıştır. Diğer "Karabağ halı okulu"nun halıları gibi süs merkezinde tipik bir renkli koyu çizgileri ile geometrik biçim desenler gösteriliyor. Şu türlü halıların üretiminde yalnızca yün iplik kullanılmıştır.

Posta pulunun değeri 21 Çek korunasıdı.

Her sayfada dört posta pulu ve posta pullarının her biri 40x50 mm boyuttadır[8].

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Лятиф Керимов. Азербайджанский ковер. Том III. Баку: "Гянджлик", 1983, стр. 221. (Rusça) (İngilizce)
  2. Н. А. Абдуллаева. Ковровое искусство Азербайджана. — Баку, «Элм», 1971 — стр. 21 9 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(Rusça)
  3. Kasımuşağı nakışı 15 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(İngilizce) (Azerice)
  4. "Ninelerimizin hatırası", Dergi "Laçin Yurdu", № 1 (4), 2012, Bakü, yayıncılık "Bahtiyar-4." sayfa-17 (Azerice)
  5. Лятиф Керимов. Азербайджанский ковер. Том III. Баку: "Гянджлик", 1983, стр. 223. (Rusça) (İngilizce)
  6. Ковроткачества 6 Mart 2013 tarihinde Archive.is sitesinde arşivlendi (Azerice)
  7. Stamps issued with CZ008.10 23 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Fransızca)
  8. Czech Post 6 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Fransızca)

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.