Kebikeç (dergi)
Kebikeç veya resmi adıyla Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi; 1994 yılında Ankara'da kurulmuş hakemli bir araştırma dergisidir. Her sayıda yazar kadrosunun ve dosyaların içeriklerinin değişmesine karşın genel olarak sosyoloji, antropoloji, etnoloji, etnografya, felsefe veya tarih gibi sosyal ve beşeri bilim dallarına ait çalışmalara yer verilir.[1]
| Editör | Kudret Emiroğlu |
|---|---|
| Fotoğrafçı | Ümit Uzmay (kapak tasarımcısı) |
| Kategoriler | Beşeri bilimler |
| Sıklık | Yılda iki kez (Mayıs ve Kasım) |
| Format | Basılı |
| Yayımcı | Mehtap Yüksel |
| Kurucu | Ahmet Yüksel |
| Kuruluş yılı | 1994 |
| İlk sayı | 1995 |
| Ülke | Türkiye |
| Yer | Ankara |
| Dil | Türkçe |
| Website | Resmî site |
| ISSN | 1300-2864 |
| OCLC numarası | 742307663 |
İsim
Süryanice kökenli bir kelime olan "kebikeç"in tam olarak ne anlama geldiğine dair farklı görüşler vardır. Yaygın bir halk inanışına göre kebikeç, kitapları zararlı haşerelerin istilasından koruyan bir melektir. Eski zamanlarda kağıt materyallerin hasar almadan saklanması oldukça zor olduğu için kitapların genellikle ilk veya son sayfalarına "kebîkec", "yâ kebîkec", "yâ hafîz yâ kebîkec" gibi ifadeler yazıldığı bilinmektedir. Ayrıca yine halk arasında düğün çiçeği olarak da bilinen kebikeç otunun yaydığı koku sayesinde kağıtları kemiren böcekleri kitaptan uzaklaştırdığı, bu yüzden de sayfaların arasına bu ottan konulduğu rivayet edilir.[2] Derginin isminin de buradan hareketle belirlendiğini açıklayan Aziz Gökçe; "Nasıl ki kebikeç kitapları zararlı haşerelerden koruyorsa, bu dergi de bilimi ve bilim adamlarını koruyacak. Böylece kebikeç görevini bir kez daha yerine getirmiş olacak." sözleriyle derginin üstlendiği misyonu dile getirmiştir.[3]
Tarihçe
Derginin kurulmasına yönelik ilk fikir, o dönem Karanfil Sokak'ta bulunan Sanat Kitabevi’nin sahibi ve işletmecisi Ahmet Yüksel'den çıktı. Uzun yıllar boyunca sahaflık yapan Yüksel; tarihten siyasete, edebiyattan ekonomiye kadar pek çok konuda, alanında uzman kişiler tarafından yazılacak olan makaleleri derleyip bir araştırma dergisi çıkarmayı hedefliyordu. Nihayetinde 1994 yılında temelleri atılan Kebikeç Dergisi, 1995 baharında yayın hayatına başladı. İlk sayısından itibaren altı aylık periyotlarla, her yıl Mayıs ve Kasım aylarında baskı yapmaya başlayan dergi; kurulduğu günden beri belli bir miktarda basılmakta ve baskısı yapılan dergilerin her biri ayrı ayrı numaralandırılmaktadır.[4]
Derginin ilk sayısında Hilmi Yavuz, Yahya Erdem, M. Bülent Varlık ve Ali Birinci gibi isimlerin makaleleri yer aldı. Derginin ilk 14 sayısında ağırlıkla kitap ve kitapçılık üzerine makaleler yer aldı ve bu yönüyle Müteferrika gibi kitabiyat dergisi özelliği bulunuyordu. Sonrasında beşeri bilimlerde "dosya konuları" belirleyerek yayın çeşitliliğini arttırdı.[5] Dosya konularına ek olarak bazı sayılarda ek kitapçıklar da verildi.
Turkologischer Anzeiger tarafından taranan derginin ilk 20 sayısında 400'e yakın araştırma yayımlandı.[6] 2020'de eski sayılarından makaleler resmi site haricinde Academia.edu'da da erişime açıldı.
Dosya konuları
| No: | Dosya konusu[6] | Ek |
|---|---|---|
| 1 | Üretim Tarzı Tartışmaları | M. Bülent Varlık; Hep Bu Topraktan/İnceleme-Bibliyografya |
| 2 | Basın-Yayın Tarihi | M. Bülent Varlık; Türkiye Basın-Yayın Tarihi Bibliyografyası/Ek-2 |
| 3 | Halkevleri | M. Bülent Varlık; Çorumlu/İncelemeBibliyografya |
| 4 | İzmir | Ertuğrul Danık; Dersim (Tunceli) Bibliyografyası |
| 5 | İşçi Hareketleri | Lütfü Erişçi; Türkiye İşçi Sınıfı Tarihi (özet) |
| 6 | Tarihi Türk Dillerinin Sözlükleri | Aziz Gökçe; Türkiye TürkçesininTarihî Sözlükleri |
| 7/8 | Günümüz Türk Dilleri ve Sözlükleri | Gustav Meyer; Türkische Studien |
| 9 | Ankara | A. Esat Bozyiğit; Ankara İli Halk Kültürü Bibliyografyası |
| 10 | Osmanlı'dan Cumhuriyet'e Devlet-Toplum-Kimlik Üzerine Yazılar | Avram Galanti; Vatandaş Türkçe Konuş |
| 11 | Demiryolları | - |
| 12 | Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp | - |
| 13 | Cinsellik | - |
| 14 | - | - |
| 15 | Eskişehir | M. Bülent Varlık; Kebikeç Bibliyografyası No: 1-14 (1995-2002) |
| 16 | “Meçhul Şahıslar Ansiklopedisi” | - |
| 17 | Anadolu’nun “Nebâtât ve Hayvanâtı”-I | - |
| 18 | Anadolu’nun “Nebâtât ve Hayvanâtı”-II | - |
| 19 | “Bir Ömre Bedel Çocukluğumuz” | - |
Kaynakça
- "Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi". TR Dizin. TÜBİTAK ULAKBİM. 18 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
- Çavdar, Tuba (2002). "Kebîkec" (PDF). İslâm Ansiklopedisi. Cilt 25. Ankara: Türk Diyanet Vakfı. ss. 161-162. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
- Kaya, Önder. "Kitapların koruyucusu: "Yâ Kebikeç"". Şalom. 21 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2020.
- Şarman, Kansu (Eylül 2000). "Kitap cini Kebikeç" (PDF). Popüler Tarih. ss. 116-117. Erişim tarihi: 19 Ekim 2020.
- Uğur, Abdullah. "İki bir heves : Kastamonî Lütfü Seymen Bey ve Müteferrika adlı dergisi". gzt. 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- M. Bülent Varlık; Kebikeç Bibliyografyası No: 1-20 (1995-2005), Kebikeç, Sayı: 21, 2005..