Krikler

Krikler veya diğer kullanımıyla Muskogiler (kendilerini Mvskokē diye adlandırırlar), Kuzey Amerika'nın orta güneyini (Güney Amerika Birleşik Devletleri) uzun süre kontrol etmiş olan bir Kızılderili halkı. Günümüzde Oklahoma, Alabama, Georgia ve Florida eyaletlerinde yaşarlar. En yakın akrabaları Seminolelerdir. Her iki (Krik ve Seminole) halk da Maskoke dillerine giren aynı dili (Krikçe ya da Maskokece) konuşur.

Krikler
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Diller
İngilizce, Krikçe
Din
Diğer

Tek harf farkla birbirinden ayrılan ve ABD'de yaşayan Krik (Creek) halkını, Kanada'da yaygın olan Kri (Cree) halkıyla karıştırmamak gerekir.

Mississippi kültürünün varisleridir. Tarihte coğrafi olarak iki ana gruba ayrılırlar. Coosa ile Tallapoosa nehirlerinin kıyılarında yaşayanlar Yukarı Krikler (Upper Creeks), Chattahoochee ile Flint nehirlerinin kıyılarında yaşayanlar ise Aşağı Krikler (Lower Creeks) adını alır.

1811 Kuyrukluyıldızı ve depremlerin oluşması beraberinde kehanet yorumlarını getirmiş ve bütün bunlardan etkilenen Yukarı Krikler, Şavnilerin şefi Tecumseh tarafından Avrupalı Amerikalılar'ın işgaline karşı direnişlerinde desteklendiler. 1812 Savaşında Amerika Birleşik Devletlerine karşı Britanya İmparatorluğu yanında yer aldılar. Krik halkının Aşağı ve Yukarı Krikler olarak ikiye bölünmesi Kızıl Sopa Savaşı ya da Krik Savaşı (1813–1814) denilen iç savaşı çıkardı. Fort Jackson Antlaşmasında 93,000 km² toprağı Beyazlara devretmek zorunda kaldılar.

George Washington'un uygarlaştırma planına göre 19. yüzyılda "uygarlaştırılan" Beş Uygar Kabile (Çerokiler, Çikasovlar, Çoktavlar, Krikler ve Seminoleler) arasında yer alırlar.

1830 yılındaki Kızılderili Tehciri (Indian Removal) sırasında ana yurtlarından çıkarılarak diğer kabilelerle birlikte Kızılderili Toprakları denilen verimsiz toplama alanına sürüldüler.

Krikler, Oklahoma eyaletinde federal olarak tanınan ve Muscogee (Creek) Nation adıyla bilinen ana idari birlikte toplanırlar. Ufak bir kabilesi de Poarch Band of Creek Indians adıyla Alabama eyaletinde idari birlik oluşturur ve federal olarak tanınır. Kriklerden çok ufak bir kısmı da aynı dil ailesinden akraba Kızılderililerle birlikte Louisiana eyaletinde Koasatilerin yanına ve Alabama eyaletinden çıkarılıp Teksas eyaletine sürülen Alabamaların yanına yerleştirilmişlerdir.

Tarihteki Krik liderleri arasında Tastanaki Hopayi, Tastanagi Rakke, Tomochichi sayılabilir.

Alt gruplar

Tarihte coğrafi olarak iki ana gruba ayrılırlar[1]:

  • Yukarı Krikler (Upper Creeks): Coosa ile Tallapoosa nehirlerinin kıyılarında yaşayan kabileler:[2]
    • Abihka / Arbeka (A·peh·kv)
    • Atasi
    • Coosa
    • Hilibi / Hillabee (He·lv·pe)
    • Holiwahali
    • Okchai
    • Pakana
    • Tukabahchee / Tukapahchee (To·ke·pah·ce)
  • Aşağı Krikler (Lower Creeks): Chattahoochee ile Flint nehirlerinin kıyılarında yaşayan kabileler:[2]
    • Coweta (Kv·we·tv)
    • Eufaula (Yo·fa·lv)
    • Kasihta / Cussetah (Kv·seh·tv)

Klanlar

Krikler 2 ana kanatta (Ak ve Kızıl Kanat) toplanan 15 klandan oluşur[3]

Klan İngilizce tercümesi Türkçe anlamı Totemi
Hathaga White Side Ak Kanat < hvt·kē = beyaz (white)[4]
Hota'lga'lgi Wind Clan Rüzgâr Klanı ho'tvle = rüzgâr (wind)[3]
Kona'lgi Skunk Clan Kokarca Klanı ko·no = kokarca (skunk)[4]
Itchaswa'lgi Beaver Clan Kunduz Klanı ec·cas·wv = kunduz (beaver)[4]
Nokosa'lgi Bear Clan Ayı Klanı no·ko·se = ayı (bear)[4]
Yaha'lgi Wolf Clan Kurt Klanı yv·hv = kurt (wolf)[4]
Fuswa'lgi Bird Clan Kuş Klanı fuswv = kuş (bird)[3]
Tchokota'lgi Red Side Kızıl Kanat < ca·tē = kızıl (red)[4]
Aktayatcha'lgi ? ? ?
Tcla'lgi Fox Clan Tilki Klanı cu·lv = tilki (fox)[4]
Katca'lgi Panther Clan [3] Puma Klanı kac·cv = kaplan (tiger)[4]; muhtemelen Florida puması (Puma concolor couguar/coryi)
Kowakatcu'lgi Wildcat Clan Yaban kedisi Klanı kowa'kuce = yaban kedisi (wildcat)[3]
Ahalagu'lgi Potato Clan Patates Klanı aha' = patates (potato)[3] ; tatlı patates (Ipomoea batatas)
Halpata'lgi Alligator Clan Aligator Klanı hvlpv'tv = aligator (alligator)[3]
Wotka'lgi Raccoon Clan Rakun Klanı wot·ko = rakun (raccoon)[4]
Sopakta'lgi Toad Clan Kurbağa Klanı so·pak·tv = kurbağa (toad)[4]
Itcoa'lgi Deer Clan Geyik Klanı e·co = geyik (deer)[4]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. Muscogee (Creek) Nation Official Tribal Website
  2. "Access Genealogy: Muskogee Indian Tribe, History". 17 Mart 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
  3. "Clans of the Creeks". 16 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
  4. "Creek Language Project: English - Creek". 14 Ocak 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Haziran 2012.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.