Kuş piresi

Kuş piresi[1][2] ya da tavuk piresi[3] (Ceratophyllus gallinae), kuşların bir ektoparazitidir. Bu pire türü ilk olarak 1803'te Alman botanikçi ve böcekbilimci Franz von Paula Schrank tarafından tanımlanmıştır.

Ceratophyllus gallinae
Dişi tavuk piresi.
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia
Şube: Arthropoda
Sınıf: Insecta
Takım: Siphonaptera
Familya: Ceratophyllidae
Cins: ''Ceratophyllus''
Tür: C. gallinae
İkili adlandırma
Ceratophyllus gallinae

Taksonomi

Ceratophyllus gallinae, ilk kez 1803 yılında Fauna Boica'nın üçüncü cildinde Franz von Paula Schrank tarafından Pulex gallinae olarak tanımlanmıştır.[4] Daha sonra John Curtis tarafından kendi British Entomology adlı eserinde tanımlanmış olan Ceratophyllus cinsine taşınmıştır.[5] Bu cinsteki C. gallinae, adını veren alt cins olan Ceratophyllus'un bir üyesidir.[6]

Dağılım

Bu pirelerin 36.000.000 kilometrekare yer kapladığı düşünülmektedir.[6]

Betimleme

Yetişkin Ceratophyllus gallinae yaklaşık 2-2,5 mm uzunluğunda, yanal olarak yassı ve kahverengidir. Bir çift basit göz, kan emmek için bir hortum ve arka bacağın uyluğunda ayırt edici olan dört ila altı kıl vardır. Bacakların taban bölümlerinde diken yoktur.[7]

Konaklar

Ceratophyllus gallinae, çoğunlukla çalılar ve ağaçlarda yapılan kuru kovuk veya yarı kovuk yuvaları olan birkaç kuş türü ile ilişkili geniş bir konak aralığına sahiptir. Genellikle kümes hayvanlarına saldırır; insanları ve diğer memelileri ısırabilir.[8] Başka bir kuş piresi olan C. garei, genellikle ıslak, yere yapılmış ördek, uzun bacaklı kıyı kuşları ve diğer su kuşları ile ilişkilidir. Pek çok konakta bulunan üçüncü bir ortak kuş piresi, saztavuğu piresidir ve bu, diğer iki türün aksine, neredeyse yalnızca yuvasında yaşamak yerine kuşun üzerinde bir yolculuk yapar ve böylece yaygın bir biçimde dağılır. Çoklu kuş konakçılarına sahip başka bir tür, ötücü kuşların yuvalarında ve uçuruma yuvalanan deniz kuşlarının yuvalarında bulunan C. borealis'tir. C. borealis'in C. gallinae ile melezlendiği bilinmektedir.[9]

C. gallinae, yuva deliklerinde ve yarıklarında yuvaları olan kuşlarda en yaygın olan türdür. Yuva delikleri ve yarıklarındaki yuvaların enfestasyonları da daha yoğundur, yani bu yuvalarda kışlayan çok fazla C. gallinae vardır.[8]

C. gallinae'nin özgün konağının bir baştankara olduğuna inanmak için nedenler vardır, ancak pire bugün yerli kümes hayvanları yoluyla, baştankara ailesinin temsilcisinin bulunmadığı çok sayıda adada bulunmaktadır. Baştankaragiller, C. gallinae için en uygun üreme koşullarını sağlamaktadır ve bu durum türün ana konakçı olduğuna işaret etmektedir.[8] Bu pire genellikle sincapların yuvalarından kaydedilmektedir ve sincap pireleri kuş yuvalarında bulunur. Evcil bir kedi, bir kuşu yakaladığında, genellikle onunla oynar ve kuş soğudukça taşıdığı pire, sıcak kanlı kediye taşınır. Pireler kedide beslenebilir, ancak belli bir süre hayatta kalabilecekleri ve kedide üreyebilecekleri belirsizdir.[10]

Ekoloji

Birçok pire türü için çiftleşmeden önce bir kan yemeği gerekse de bu Ceratophyllus gallinae için geçerli değildir.[9] Diğer pireler gibi yaşam döngüsü de yumurtadan, larva evrelerinden, pupa evresinden ve yetişkin evreden oluşmaktadır.[10] Larvaların çiğneme çeneleri vardır; ancak konağı ısırmaya gücü yetebilenler yalnızca yetişkin pirelerdir. En uygun sıcaklık ve nem koşulları altında, yetişkinler kozadan 23 gün içinde ortaya çıkabilir. Yılda kaç kuşağın olacağı, konak kuşun art arda kaç kez kuluçkaya yatacağına bağlıdır.[11] Pireler genellikle başkalaşıma uğrar ve erken ortaya çıkan yetişkinler kışlamak durumundadır. Bunlar koza içinde tamamen oluşur ve belirli uyaranlar meydana geldiğinde ortaya çıkar; uygun uyaranlar titreşim, ısı veya artan karbondioksit düzeyleridir.[12]

Bu pireler genellikle konaklarına zıplayarak temas eder. Atlamanın, ışığın şiddeti azaltıldığında başlatıldığı belirlenmiştir.[13] Konak ilkbaharda, toprakta yem ararken enfekte olur.[14]

Yuvalarda bulunan C. gallinae gibi pireler üreme mevsimini genellikle konakçılarınınkine denk getirdiği belirlenmiştir. Bu durum, pirelerin konaktan uzak kalma yetenekleri ile ilişkilidir. C. gallinae; genellikle konak veya konağın yuvasından uzakta, ağaç kabuklarının altında, çatlaklarda veya belirsiz bir süre boyunca beslenmedikleri yapraklarda toplanır.[10]

Tek bir kuşun yuvasından bildirilen en fazla C. gallinae sayısı, bir çam baştankarası yuvasından olup 5.754 tane pire olduğu bildirilmiştir.[9]

Kaynakça
  1. Karol, Sevinç (1963). Zoooloji Terimleri Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
  2. Önder, Feyzi; Karsavuran, Yusuf; Tezcan, Serdar; Önder, Pervin (1987). Türkiye'de Tarım Orman ve Evcil Hayvanlarda Hayvansal Kökenli Zararlı ve Yararlı Türlerin Bilimsel ve Türkçe İsimleri. Ankara: Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı.
  3. Demirsoy, Ali İsmet (1992). Yaşamın Temel Kuralları, Cilt II Kısım II: Omurgasızlar-Böcekler Entomoloji (3. bas.). METEKSAN.
  4. Schrank, Franz von Paula; Richmond, Charles Wallace (1803). Fauna Boica. 3. s. 195. doi:10.5962/bhl.title.44923.
  5. Curtis, John (1832). British Entomology, Being Illustrations and Descriptions of the Genera of Insects Found in Great Britain and Ireland: Containing Coloured Figures from Nature of the Most Rare and Beautiful Species, and in Many Instances of the Plants Upon Which They are Found. 9.
  6. Tripet (2002). "The importance of host spatial distribution for parasite specialization and speciation: a comparative study of bird fleas (Siphonaptera: Ceratophyllidae)". Journal of Animal Ecology. 71 (5). ss. 735-748.
  7. "Chicken Fleas: Ceratophyllus gallinae Bites". FleaBites.net. 10 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2016.
  8. Tripet, F. (1997). "The coevolutionary potential of a 'generalist' parasite, the hen flea Ceratophyllus gallinae". Parasitology. 115 (4). ss. 419-427.
  9. Brinck-Lindroth, Gunvor; Smit, F.G.A.M. (2007). The fleas (Siphonaptera) of Fennoscandia and Denmark (İngilizce). BRILL. ss. 6-10. ISBN 978-90-474-2075-0.
  10. Rothschild, Miriam; Clay, Theresa (1952). Fleas, Flukes and Cuckoos. A study of bird parasites. Londra: Collins. ss. 86-96.
  11. Harper, G.H. (1992). "The Ecology of the Hen Flea Ceratophyllus gallinae and the Moorhen Flea Dasypsyllus gallinulae in Nestboxes". Journal of Animal Ecology. 61 (2). ss. 317-327.
  12. "What is the Life Cycle of the Flea?". Veterinary Parasites. About Home. 19 Eylül 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Kasım 2016.
  13. Humphries (2009). "The host-finding behaviour of the hen flea, Ceratophyllus gallinae (Schrank) (Siphonaptera)". Parasitology. 58 (02). ss. 403-414.
  14. Bates (2009). "Field studies on the behaviour of bird fleas". Parasitology. 52 (1-2). s. 113.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.