Kuşkonmaz

Kuşkonmaz, sebze olarak yenen ve süs amacıyla yetiştirilen çeşitli bitki türlerini kapsayan bitki cinsi.

Kuşkonmaz
Asparagus stipularis
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Plantae
Klad: Tracheophyta
Klad: Angiosperms
Klad: Monocots
Takım: Asparagales
Familya: Asparagaceae
Alt familya: Asparagoideae
Cins: Asparagus
Tourn. ex L.[1]
Tip tür
Asparagus officinalis

Hepsi de Asparagaceae familyasının cinsinde yer alan bu türlerin yabanilerine dünyanın ılıman bölgelerinde sıkça rastlanır.

Morfoloji

Kuşkonmaz en iyi besince zengin, kumlu ve gevşek topraklarda yetişir. Haziran-Temmuz ayları arasında yeşilimsi sarı renkli çiçekler açan, 50–150 cm boyunda, çok yıllık otsu bir bitkidir. Sulak, kumlu ve killi, kuvvetli topraklarda, ormanlık yerlerde yetişir. Gövdeleri dik, yeşil düzgün yüzlü ve yaygın dallıdır. Dallar dalcıklara ayrılmış olup, ince, yeşil renkli, 3-6 tanesi bir aradadır. Yapraklar küçük ve zarımsıdır. Çiçekler teker teker veya çift olarak yaprakların koltuğunda bulunur. Erkek çiçekler 6 parçalıdır. Meyveleri kırmızı veya siyah renklidir. Kuşkonmaz tohum veya pençeden üretilir. İlkbaharda ekilir. Tohum ekiminden ilk hasada kadar geçen süre dört yıldır. Bir kuşkonmaz tarlasından 20 yıl verim alınabilir.

Eğer bir kuşkonmaz bitkisi hasat edilmeyip doğal haline bırakılacak olursa 170 santimetreye kadar boylanır. Dalları kaplayan ince, iğnemsi yaprakların ardından küçük, sarımsı çiçekler açar; çiçekler daha sonra kırmızı etli meyvelere döner.

Tarihte

Çok eskiçağlarda kendi doğal ortamından alınıp taze sürgünleri için yetiştirilmeye başlanan sebze kuşkonmaz Eski Yunan ve Romalılar'dan beri çok sevilen değerli bir besin kaynağıdır. Bugün en çok Fransa, İtalya, Çin ve ABD'de yetiştirilir. Türkiye'de taze üretimi gitgide artmaktadır. Istanbul'un Silivri ilçesinde kuşkonmaz bağları bulunmaktadır. Genel bir inanış olarak kuşkonmazın cinsel olarak uyarıcı yani afrodizyak bir besin olduğu düşünülür. Kuşkonmaz tüketimi bazı insanlarda idrar kokusuna sebep olur. Beyaz, yeşil ve mor tipte üretimi vardır.

Kullanım alanları

Kuşkonmaz A, B1, B2 ve C vitaminlerinin yanı sıra protein, şeker, yağ ve çeşitli mineralleri de içeren zengin bir üründür. Çorbası yapılır ya da garnitür ve salata olarak yenir.

Süs kuşkonmazları içinde en yaygınlarından biri olan tül kuşkonmazı tüy gibi incecik, hoş görünümlü yaprakları için yetiştirilen bir saksı bitkisidir. Bitkinin yaprakları çiçekçilikte buket hazırlamakta da kullanılır.

Altcinsler
  • Asparagus subg. Asparagus
  • Asparagus subg. Myrsiphyllum

Türkiye'deki taksonlar
  • Asparagus acutifolius (tilkişen)
  • Asparagus aphyllus (izmiye)
  • Asparagus aphyllus subsp. orientalis (papazsakalı)
  • Asparagus coodei (tülotu) endemik
  • Asparagus filifolius (tikenpisiği)
  • Asparagus lycaonicus (tuzkırgını) endemik
  • Asparagus lycicus (kırgınotu) endemik
  • Asparagus officinalis (kuşkonmaz)
  • Asparagus palaestinus (tülüzümü)
  • Asparagus persicus (mereço)
  • Asparagus tenuifolius (üç kuşkonmaz)
  • Asparagus trichophyllus (üç kuşkonmaz)
  • Asparagus verticillatus (gılemşe)[3]

Kaynakça
  1. Sp. Pl. 1: 313 1753.
  2. Sp. Pl. 1: 313. 1753.
  3. "Bizim Bitkiler". 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ağustos 2020.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.