Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin devlet yapısı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin devlet yapısı, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti cumhuriyetle yönetilmekte olup yarı başkanlık sistemi bulunmaktadır. Cumhurbaşkanı aynı zamanda devlet başkanı, başbakan ise hükûmetin başkanıdır. Çok partili sistem uygulanmaktadır. Yürütme yetkisi hükûmetin elindedir. Yasama yetkisi ise hükûmetle beraber KKTC Cumhuriyet Meclisi'ne aittir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Şu madde dizisinin bir parçasıdır:
Kuzey Kıbrıs'ın
devlet yapısı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, bağımsızlığı Türkiye dışında hiçbir ülke tarafından tanımayan de facto bağımsız cumhuriyet konumundadır.[1] Bugün birçok devlet, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar tarafından adanın sadece güneyinde egemenliği bulunan Kıbrıs Cumhuriyeti toprakları içerisinde kabul edilmektedir.

Anayasa
Ana madde: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası, 15 Kasım 1983 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin bağımsızlığını tek yanlı olarak ilan etmesinden sonra kurulmuş olan Kurucu Meclis tarafından hazırlanmış, 5 Mayıs 1985 günü Kıbrıslı Türk seçmenler tarafından %70.18'e karşı %29.82[2] çoğunlukla onaylanmıştır.[3] Kuzey Kıbrıs Anayasası, 1975 tarihinde onaylanmış Kıbrıs Türk Federe Devleti Anayasası'na benzemekte ama yeni cumhuriyetin gereklerini düzenleyen yeni hükümler içermektedir. Toplam 164 madde ve 13 geçici maddeden oluşmaktadır.[3]

Yürütme

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yürütme yetkisi Bakanlar Kurulu ve Cumhurbaşkanı'na aittir. Cumhurbaşkanlığı ülkenin en üst makamıdır. Anayasaya karşı saygının korunması ve kamu yönetiminin kesintisiz ve düzenli bir şekilde yürütülmesi ile ülkenin devamından sorumlu kişidir. Cumhurbaşkanı ayrıca Bakanlar Kurulu toplantısına başkanlık edebilir, fakat oy verme konumuna sahip değildir. Cumhurbaşkanı Cumhuriyet Meclisi'nden geçen kanunları geri çevirmeye veya onaylayarak Resmi Gazete’de ilan etmeye yetkilidir.[4]

Cumhurbaşkanlığı
Ana madde: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde Cumhurbaşkanı 5 yıllık bir dönem için halk tarafından seçilir. Cumhurbaşkanı’nın Kıbrıs kökenli olması mutlaka gereklidir. Seçilebilmesi için 5 sene Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde ikamet etmesi, 35 yaşını doldurmuş olması ve üniversite eğitimi almış olması gerekir.[5]

Bakanlar Kurulu
Ana madde: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası, seçilecek olan Bakanlar Kurulu’nun Başbakan ve Bakanlardan oluşması gerektiğini belirtir. Başbakan, Cumhurbaşkanı tarafından Cumhuriyet Meclisi'ndeki milletvekilleri arasından atanır. Bakanlar'ın anayasaya göre milletvekili olma zorunluluğu yoktur. Bakanlar, Başbakan’ın tavsiyesi üzerine Cumhurbaşkanı tarafından göreve atanır.[6]

Yasama

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası egemenliğin "kayıtsız ve şartsız" Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin vatandaşlarına ait olduğunu belirtir. Cumhuriyet Meclisi halkın seçimlerde seçtikleri milletvekillleri aracılığıyla egemenliklerini kullandıkları yasama organıdır ve Kıbrıslı Türklerin "bağımsızlık ve özgürlüğünün" sembolüdür.[7]

Cumhuriyet Meclisi
Ana madde: KKTC Cumhuriyet Meclisi

Ülkenin yasama yetkileri beş senelik bir dönem için seçimler sonucundan seçilmiş olan 50 milletvekilinin oluşturduğu Cumhuriyet Meclisi tarafından kullanılır. Meclisin yasa oluşturma, Bakanlar Kurulu’nu ve Bakanları sorgulama ve denetleme, bütçe ile ilgili yasa tasarılarını tartışma ve onaylama, genel ve özel af çıkarma, ve mahkemeler tarafından verilen ölüm cezalarının uygulanıp uygulanmaması ile uluslararası anlaşmaları onaylama hakkı bulunmaktadır.[8]

Siyasi partiler
Ana madde: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki siyasi partiler listesi

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin siyasi yapısı çok hareketli ve çok partili sistem benimsemektedir. Çok sayıda siyasi parti mevcut olup çoğu kez tek başına iktidara gelme şansı olmaması nedeniyle siyasi partiler koalisyon hükûmeti kurmak zorunda kalmaktadır. Seçimler düzenli olarak anayasaya göre yapılmakta ve her türlü siyasi ideolojiye sahip farklı partiler arasında mücadeleler olmaktadır. Cumhuriyet Meclisi'nde temsil edilen siyasi partiler şunlardır;[9]

Parti Başkan Sandalye
Ulusal Birlik Partisi Ersin Tatar 21
Cumhuriyetçi Türk Partisi Tufan Erhürman 12
Halkın Partisi Kudret Özersay 9
Toplumcu Demokrasi Partisi Cemal Özyiğit 3
Demokrat Parti Serdar Denktaş 2
Yeniden Doğuş Partisi Erhan Arıklı 2

Yargı

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nde yargı özgürdür ve belirlenen yapısı yasalarla güvence altına alınmıştır.[10] Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası'nın 136. ve 157. maddeleri arasındaki toplam 22 madde yargının düzeni ve işleyişi konusuna ayrılmıştır. Mahkemelerin bağımsızlığı, yargıçların güvenceleri, hukukun üstünlüğü ilkesi anayasada yer almaktadır.[11]

Yüksek Mahkeme

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki en üst mahkeme kurumu Yüksek Mahkemedir. Yüksek Mahkeme, Anayasa, Yargıtay ve Yüksek İdare Mahkemesi olarak yönetilir. ve Kuzey Kıbrıs Anayasası'nın emrettiği tüm konularda son kararı vermekle yükümlü tek mahkeme konumundadır.[12]

Başsavcılık

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Başsavcılığı, özgür bir kamu kurumudur ve başkanlığını belirlenen bir Başsavcı yapar. Başsavcılık hiçbir bakanlığa veya kuruma bağlı değildir. Başsavcı Yardımcısı, Başsavcı’nın yokluğunda kendisine vekalet etmekle yükümlüdür.[13]

Kaynakça
  1. antiwar.com 16 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Leon Hadar "In Praise of 'Virtual States'" (16 Kasım 2005)
  2. "Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Anayasası". Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Mahkemeleri. 9 Aralık 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
  3. "KKTC hakkında, Anayasa". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
  4. "KKTC hakkında, Yürütme". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  5. "KKTC hakkında, Cumhubaşkanı". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2009.
  6. "KKTC hakkında, Bakanlar Kurulu". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mart 2009.
  7. "KKTC hakkında, Yasama". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  8. "KKTC hakkında, Meclis". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  9. "KKTC hakkında, Siyasal Partiler". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  10. "KKTC hakkında, Yargı sistemi". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  11. "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 26 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mayıs 2020.
  12. "KKTC hakkında, Anayasa Mahkemesi". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.
  13. "KKTC hakkında, Başsavcılık". KKTC Tanıtma Dairesi. 2 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mayıs 2009.

Dış bağlantılar

Resmî web siteleri

Diğer

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.