Limoniidae
Limoniidae, çift kanatlılar (Diptera) takımından böcek familyası.
| Limoniidae | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Limonia nubeculosa | ||||||||||||||||||||||
| Bilimsel sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
|
Chioneinae | ||||||||||||||||||||||
Yakın akraba olduğu Tipulidae ve Cylindrotomidae türleri gibi uzun bacaklı, ince ve narin yapılı vücutlu sivrisinekleri içerir. Görünüşçe (habitus) de benzediği bunlardan kanat damarlanması ve duyargalarının yapısıyla ayrılırlar. Sokucu iğneleri olmadığından kesinlikle sokamaz ve kan ememezler. Dünya genelinde 11.000 türü bulunur. Palearktik bölgede 4 altfamilyada toplanan 88 cins ve 1700'ü aşkın tür vardır. Avrupa'da 650 kadar türü biliniyor. Türkiye'de 52 türü bulunur. Daha önceleri altfamilya (Pediciinae) olarak bağlanan türleri şimdi Pediciidae adıyla kendi familyasında ele alınır.
Morfoloji
Birkaç cinsinde (Elephantomyia, Helius ve Geranomyia) uzun olsa da çoğunda rostrum kısadır. Nasus ve ocelli (nokta gözler) yoktur. Maksillar palplerin son segmentleri çoğunlukla kısa, yaklaşık önde bulunan iki segmentle aynı uzunluktadır. Duyargalar genellikle 14-16 segmentlidir. Ancak bazen az (Hexatoma), bazen de fazla (Ludicia) olabilir. Duyarganın kamçı segmentleri çoğunlukla basit yapılı oval, yuvarlağımsı veya silindirik olabilir. Bazen vücudun tamamı kadardır veya daha da uzundur (Hexatoma ve Rhabdomastix). Rhipidia 'da pektinat tip duyarga görülür. Toraksın mesonotal suturlarda 'V' biçimli ve çapraz şekildedir. Kanatlar uzamıştır ve 2 anal damara sahiptir. Bu anal damarlar kanat kenarına kadar ulaşır. Kanatlar bazen indirgenmiş (Niphadobata ve Chionea) olabilir. Bacaklar genellikle çok uzun ve narindir. Eklem yerlerinden kolayca kırılabilir özelliktedir. Tibialar 1 veya iki apikal mahmuza sahiptir, ya da hiç bulunmayabilir. Abdomen genellikle uzun ve narindir.
Erkek terminali (hypopygium) çoğunlukla türlerin ayrımında kullanılabilen çok çeşitli karakteristik yapılara sahiptir. Genellikle gonostylusların iki parçası mevcuttur; iç ve dış gonostylus, ama bazen bir veya üç parça halinde bulunabilir. Dişi terminali (ovipositor) çok çeşitli şekillerde modifiye olmuştur, ama genelde iki parçalı valve'den oluşur. Cercuslar genellikle uzamış ve sivridir.
Biyolojisi
Yaşam döngüsü kısa bir yumurta (6-14 gün), 4 larva evresi ile kısa bir pupa evresinden (5-12 gün) oluşur. Ergin evresi de genellikle kısa sürer. Döngü, çevre faktörlerine, bilhassa sıcaklık ve neme bağlı olmak üzere 6 haftadan kısa olabildiği gibi 4 yıldan da fazla olabilmektedir. Özellikle uzun döngüler arktik türlerde görülür. Birçok tür sıcaklık ve yüksekliğe bağlı olarak yılda 1 veya 2 nesil verebilir.
Yumurtalar suya, bataklığa benzer topraklara, bitki orijinli ayrışmış çeşitli organik çökeltilere (çürümüş odunlar, orman altı bölgeleri vb.) rutubetli yosunlara ve Hymenomycetes mantarlarına bırakılır.
Larvalar, uzun silindirik yapılıdır. Baş kapsülü belli, ön tarafta iyi sertleşmiş, ventralde ve bazen dorsalde derince oyulmuştur. Larvalar genellikle yaşamlarının büyük bir kısmını sucul ve yarı sucul çevrelerde geçirirler. Pupasyon için kenarlara ya da daha kuru ortamlara hareket ederler. Genellikle az çok ıslak, organik toprak ve çürümekte olan vejetasyon içinde veya çaylar, göller, bataklıklar boyunca ya da kütük yüzeylerinde bulunurlar.
Pupalar obtecta tipte olup uzun yapılıdır. Gözler çıkıntılıdır.
Habitat
Nemli ve sıcak ortamlara uyum göstermiştir. Erginler genellikle akarsu, dere kenarlarında bulunan tek yıllık otsu bitkilerin çalılıklarla karıştığı yerler ya da ormanlık alanlarda otsu bitkilerin ve eğreltilerin bol bulunduğu alanlarda, göl ve akarsu kenarındaki alt vejetasyon arasında bulunur. Ancak birkaç tür açık alanlarda, çayırlarda, kuru habitatlarda, hatta çöllerde yaşayabilirler.
Yararı ve Zararı
Hem larvaları hem de erginleri diğer hayvanlara besin teşkil etmeleri bakımından önemlidir. Çoğu kuş türlerinin yanı sıra balıklar, kurbağalar ve çeşitli omurgasız hayvanların besin kaynağını teşkil ederler. Çoğu tatlı su habitatlarında özellikle gölcük, dere ve selin oluşturduğu ovalarda Limonidae larvaları yaprak döküntülerini parçalayarak diğer türlerin beslenmesi için daha küçük organik partiküller oluştururlar.
Tarımsal ürün zararlısı olarak bilinen larvaları özellikle zirai bitkilere (buğday, şeker kamışı, şeker pancarı, yonca, pamuk), ormanlardaki ağaçların kök ve genç sürgünlerine zarar verirler. Bitkilerin ya da fidanların sürgünlerini toprak üzerinden ya da altından keserek koparırlar.
Türkiye'deki türleri
Türkiye'deki Limonidae türleri üzerine ilk kayıt 1940 yılında Lackschewitz tarafından verilmiştir. Bugün 51 tür bulunmaktadır.
- Alt familya: Chioneinae
- Arctoconopa melampodia (Loew, 1873)
- Baeoura schachti Mendl, 1986
- Cheilotrichia (Empeda) cinerascens (Meigen, 1804)
- Ellipteroides (Ellipteroides) bifastigatus Mendl, 1987
- Ellipteroides (Ellipteroides) friesei (Mannheims, 1967)
- Ellipteroides (Protogonomyia) limbatus (von Roser, 1840)
- Ellipteroides (Protogonomyia) quadridens loehmeri Mendl, 1987
- Erioptera (Erioptera) fusculenta Edwards, 1838
- Erioptera (Erioptera) lutea Meigen, 1804
- Erioptera (Mesocyphona) bivittata (Loew, 1873)
- Gonomyia (Gonomyia) copulata (Becker, 1908)
- Idiocera (Idiocera) laterospina (Alexander, 1975)
- Ilisia maculata (Meigen, 1804)
- Molophilus (Molophilus) aduncus Stary, 1978
- Molophilus (Molophilus) kallemuelleri Mendl, 1984
- Molophilus (Molophilus) obscurus (Meigen, 1818)
- Molophilus (Molophilus) ochraceus (Meigen, 1818)
- Neolimnomyia (Brachylimnophila) adjuncta (Walker, 1848)
- Ormosia (Ormosia) hederae (Curtis, 1835)
- Symplecta (Psiloconopa) stictica (Meigen, 1818)
- Alt familya: Dactylolabidinae
- Alt familya: Limnophilinae
- Epiphragma ocellare (Linnaeus, 1761)
- Euphylidorea lineola (Meigen, 1804)
- Hexatoma (Eriocera) chirothecata (Scopoli, 1763)
- Hexatoma (Hexatoma) fuscipennis (Curtis, 1836)
- Phylidorea (Phylidorea) ferruginea (Meigen, 1818)
- Pilaria fuscipennis (Meigen, 1818)
- Alt familya: Limoniinae
- Antocha (Orimargula) alpigena (Mik, 1883)
- Dicranomyia (Dicranomyia) livornica Lackschewitz, 1928
- Dicranomyia (Dicranomyia) ornata Meigen, 1818
- Dicranomyia (Dicranomyia) sera (Walker, 1848)
- Dicranomyia (Dicranomyia) ventralis (Schummel, 1829)
- Dicranomyia (Idiopyga) lackschewitzi Edwards, 1928
- Dicranomyia (Melanolimania) morio (Fabricius, 1787)
- Dicranomyia (Melanolimonia) hamata Becker, 1908
- Geronomyia caloptera Mik, 1867
- Limonia nubeculosa Meigen, 1804
- Limonia pannonica (Kowarz, 1868)
- Metalimnobia bifasciata (Schrank, 1781)
- Metalimnobia quadrimaculata (Linnaeus, 1761)
- Orimarga (Orimarga) virgo (Zetterstedt, 1851)
Kaynakça
- Doç. Dr. Hasan KOÇ'un web sitesi
- Okan Özgül, Limoniidae
- Prof. Dr. Ali Demirsoy (1992), Yaşamın Temel Kuralları (Entomoloji)