Lusitanya mitolojisi
Lusitanya mitoloji Lusataniler tarafından Proto-Hint Avrupalılar arasında yayılmış mitolojidir. İber Yarımadası, Portekiz, Galiçya, Extremadura ve Salamanca'nın küçük bir kısmında görülmüştür.
Lusitan tanrıları, Batı İberya'daki, yani Galiçya'daki tüm dini uygulamaları büyük ölçüde etkiledi. Lusitanya fethedildikten sonra Roma tanrılarıyla karıştılar.[1][2]
Mitolojik varlıklar
Lusitanya mitolojisindeki bazı tanrılar şöyledir.
- Endovelicus şifa tanrısı ve aynı zamanda oraki fonksiyonları vardır. Başlangıçta küçük bir ktonik tanrı gibi görünüyordu, ancak Roma kolonizasyonundan sonra olağanüstü popüler hale geldi.[3]
- Epona, atların, eşeklerin ve katırların koruyucusuydu. Patera, bereket, tahıl başakları ve bazı heykellerdeki tayların varlığıyla gösterildiği gibi, özellikle bir doğurganlık tanrıçasıydı.
- Nabia iki ayrı tanrı olabilirdi: Roma Jüpiter'in Lusitanyen eşdeğeri ve diğeri toprak ve kutsal kaynaklarla ilişkili olan eşleni.[4] Nabia'nın biri erkek biri dişi olmak üzere çift kişiliği vardı. Yüce Nabia, Jüpiter ve tanrının Diana, Juno veya Victoria veya Roma panteonundan başkaları ile özdeşleşmiş, toplumun korunması ve savunması veya sağlık, zenginlik ve doğurganlıkla bağlantılı başka bir enkarnasyonuyla ilgilidir.
- Trebaruna [5] Roma'daki Iovis veya Jüpiter'in eşdeğeri olabileceğini öne sürülmüştür. Muhtemelen Reve adlı başka bir erkek tanrı ile ilişkilidir Lusitan dilindeki yazıtlarda görünür ve her iki isim de nihayetinde Proto-Hint-Avrupa * diewo - 'dan türemiştir .
- Bandua veya Bandi, çok sayıda ithafı olan bir diğer tanrıdır. Çoğu yazıtta isim erkektir lakin yine de tek tasvir kadındır, özellikle Bandi / Bandua sıklıkla bir kasabanın adıyla ilişkilendiren bir lakap taşıdığı için ad çok sayıda tanrıya atıfta bulunur. Kendisi (Tanrı veya tanrıça) muhtemelen yerel topluluğun koruyucusuydu, genellikle Roma Mars'ıyla anılır.[6][7]
Batı İberya'da iki bölgesel tanrı mitolojide görülmez : Viseu çevresinde tapılan Crouga ve Bragança bölgesinde Aernus . İber Yarımadası'nın tamamında bulunan en fazla sayıda yerli tanrı Lusitaniya-Galiçya bölgelerinde bulunmaktadır ve parçalanmış ve düzensiz bir panteon öneren modeller atılmıştır, çünkü birlikte meydana gelen tanrıların sayısı Avrupa'daki diğer Kelt halklarınınkine benzerdir.
Görünüşe göre bir güneş tanrıçası olan Kontebria (Cantabria) oradaydı, ibadeti daha sonra Meryem Ana'nın Nossa Senhora de Antime figürüne asimile edildi.[8][9][10]
Sınırlar defalarca değiştiği ve Lusitanyalılar ile Galiçyalılardan genellikle tek bir millet olarak anıldıkları için, sözde Gallaecian veya Lusitanian tanrılarının bazılarının aynı isimlere sahip olduğuna dikkat etmek önemlidir:
Galiçya-Roma yazıtları aracılığıyla, Galiçya tanrılarının büyük bir kısmı panteonunun bir parçası olarak bilinir. Aşağıda bazı örnekler verilmiştir:
- Bandua : Galiçyalı savaş tanrısı, Roma tanrısı Mars'a benzer.
- Berobreus : Öteki Dünya ve ötesinin tanrısı. Şimdiye kadar belgelenen en büyük Berobreo tapınağı, Morrazo Yarımadası'nda, Cíes Adaları'nın önünde, Torch of Donón (Cangas) kalesinde duruyordu.
- Bormanicus : Galiçya tanrısı Bormanus'a benzer kaplıcalar tanrısı.
- Nabia : suların, çeşmelerin ve nehirlerin tanrıçası. Galiçya ve Portekiz'de bugünlerde hala adıyla varlığını sürdüren sayısız nehir, Navia nehri, gemiler ve kuzey Portekiz'de tanrıça gemisine adanmış İdol Çeşmesi var.
- Güney Gallaeci arasında büyük popülerlik kazanan savaşçı tanrı Cossus, antik Gallaecia'nın en saygın tanrılarından biriydi. Birkaç yazar Cosso ve Bandua'nın farklı isimler altında aynı Tanrı olduğunu öne sürer.
- Reue, yüce Tanrı hiyerarşisi, adalet ve ayrıca ölüm ile ilişkilendirilir.
- Lugus veya Lucubo, refah, ticaret ve zanaat meslekleriyle bağlantılı. Onun figürü mızrakla ilişkilidir. Keltler arasında en yaygın tanrılardan biridir.
- Coventina, bereket ve bereket tanrıçası. İngiltere'den Galiçya'ya çoğu Batı Avrupa için kült rekorları olan su perileri ile güçlü bir şekilde ilişkilendirilmiştir.
- Endovelicus ( Belenus ), kehanet ve şifa tanrısı, rüyalara sadık olanları gösteriyor.
Tanrılar
Dii, Lares, Nymphs ve Genii, Lusitanyaca veya Keltiberce dillerinde birçok isim kaydedilmesine rağmen, Latince epigrafiden bilinen, tapılan başlıca ilahiyat türleriydi.
Ayrıca bakınız
- Castro kültürü
- Kelt mitolojisi
- Etrüsk mitolojisi
- Cermen mitolojisi
- Yunan mitolojisi
- Tanrıların listesi
- Lusitan dili
- Ulusal Arkeoloji Müzesi (Portekiz)
- Ophiussa
- İber Yarımadası'nın Roma öncesi halkları
- Proto-Hint-Avrupa mitolojisi
- Roma mitolojisi
Kaynakça
- Katia Maia-Bessa and Jean-Pierre Martin (1999)
- Encarnação, José d’. 2015. Divindades indígenas sob o domínio romano em Portugal. Second edition. Coimbra: Universidade de Coimbra.
- Monteiro Teixeira, Sílvia. 2014. Cultos e cultuantes no Sul do território actualmente português em época romana (sécs. I a. C. – III d. C.). Masters’ dissertation on Archaeology.. Lisboa: Faculdade de Letras da Universidade de Lisboa.
- P. Le Roux and A. Tranoy (1974)
- Krzysztof Tomasz Witczak, Lódz (1999)
- Juan Carlos Olivares Pedreño (2005)
- Juan Francisco Masdeu (1688)
- "UM CULTO SOLAR OU RITUAL DE FECUNDIDADE". 30 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2019.
- "Enciclopédia das Festas Populares e Religiosas de Portugal". s. 64.
- "TEÓFILO BRAGA. O POVO PORTUGUEZ NOS SEUS COSTUMES, CRENÇAS E TRADIÇÕES II". 3 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Recherches sur les Differents Aspects du Syncretisme Religieux dans la Lusitanie Romaine [Research in Different Aspects of Religious Syncretisme in Roman Lusitania] (Fransızca). Albuquerque, New Mexico: Biblioteca Digital de Teses e Dissertações do IBICT. 20 Kasım 1999. 6 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ekim 2010.
- Aproximação à identidade etno-cultural dos Callaici Bracari [Approximating the Ethno-Cultural Identity of Callaici Bracari] (Portekizce). Oporto, Portugal. 2006.
- Guerra y Religión en la Gallaecia y la Lusitania Antiguas [War and Religion in Galicia and Ancient Lusitania] (İspanyolca). A Coruña. 1990.
- "Paganism and Pagan Survivals in Spain up to the Fall of the Visigothic Kingdom". 18 Haziran 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Martínez (1995). "La epigrafía romana del concelho de Guimarães. Un estado de la cuestión" (PDF). Revista de Guimarães (İspanyolca). Guimarães, Portugal (105): 139-171.
- Pedreño (1999). "Teonimos indigenas masculinos del ambito Lusitano-Galaico: un intento de síntesis" (PDF) (İspanyolca). Special I. Guimarães, Portugal: Revista de Guimarães: 277-296.
- Los Dioses de la Hispania Céltica [The Gods of Hispanic Celts] (İspanyolca). Madrid, Spain. 2002.
- "Deuses de pedra" [Gods of Stone] (Portekizce). 9 Aralık 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- Le Roux. "Contribution a l'etude des regions rurales del Nor-ouest hispanique au Haut-Empire: deux inscriptions de Penafiel". III Congresso Nacional de Arqueología I (Fransızca). Oporto, Portugal: A Junta: 249-257.
- Lódz (1999). "On the Indo-European Origin of Two Lusitanian Theonyms (Laebo and Reve)" (66). Emerita: 65-73.
- Pedreño (11 Kasım 2005). "Celtic Gods of the Iberian Peninsula" (PDF). 6. Guimarães, Portugal: E-Keltoi: Journal of Interdisciplinary Celtic Studies: 607-649. ISSN 1540-4889.
- Historia critica de España, y de la Cultura Española: España romana. 1787-1807 [A Historic Critique of Spain, and the Spanish Culutre: Roman Spain] (İspanyolca). 1688.
Dış bağlantılar
- Religiões da Lusitânia (Portekizce)
- Panteão da Lusitânia (Portekizce)
- İberya Öncesi Roma Halklarının ayrıntılı haritası (MÖ 200 civarında)