Mangışlak Yarımadası

Mangışlak Yarımadası Kazakistan'nın güneybatısında, Hazar denizi'nin doğu kıyısında bir bölgedir. Bu bölge Kazakistanın Mangistav Eyaleti'nin sınırları içinde, en büyük şehri Aktau (Türkçe: Akdağ; Kazakca: Ақтау, Aqtaw; Rusça: Актау, Aktau), 1992 yilina kadar Shevchenko (Rusça: Шевченко)'dır. Kara-Tau (Kara-Dağ) sıradağları hariç, Yarımada deniz seviyesinin altındadır; Batyr havzası ortalama 130 metre deniz seviyesinden altındadır. Yarımadada Ham petrol, Doğalgaz, Mangan ve Kömür madenleri bulunur. Çöl iklimi olan yarımadada bitki örtüsü azdır, bu yüzden çok sayıda küçük ve büyük baş hayvancılığa elverişli değildir.

Eski Çağ'da İskitler tarafından ilk kez Aktau bölgesinde yerleşildi.

Kaşgarlı Mahmud, Divân-ı Lügati't-Türk'te; "مان قشلاغ Man kışlak" "Oğuz ülkesinde bir yer adı."[1] şeklinde tanımlar. Çuvaldar boyu, 10. yüzyılda diğer Oğuz boylarıyla birlikte yurtlarından Mangışlak/Siyahkûh Yarımadasına göç etti. Bir kısım Çavuldur mensubu, Mangışlak’ta kalırken, bir kısmı Selçuklular'la birlikte Anadolu’ya geldi. Bunlardan Emir Çavuldur, Sultan Alparslan’ın; Çavuldur Caka da Danişmend Gâzi'nin Anadolu fetihlerine komutan olarak iştirak ettiler. Bu akınlarla gelen Çavuldurlardan Anadolu’ya gelip yerleşenler de oldu. Kurdukları köylere, boylarının adlarını verdiler. Bu isimle Anadolu’da, 16. yüzyılda on altı, 20. yüzyıl ortalarında on yedi köyün varlığı tespit edilmiştir. Mangışlak Yarımadasında kalan Çavuldur boyu mensupları ise, 16. yüzyılda Kalmukların baskısıyla Kafkasya’nın kuzeyine göç ettiler.

Coğrafya

Bundan yaklaşık olarak 250 milyon yıl önce Paratethys Okyanusu Karadeniz, Hazar denizini ve Aral gölünü kaplardı. Karadeniz, Hazar denizi ve Aral gölü eski Paleo-Tethys bir artığı Okyanus'ta kalanlardır. Mangışlak Yarımadası Kretase Döneminden kalmadır.

İklim

Vadesi yetmiş çok geniş topraklarda çok çeşitli iklimlere sahiptir.Kuzey Mangistav'da kışlar çok uzun ve soğuktur. Yarımada'da hakim iklim kışları çok soğuk ve yazları yumuşaktır.Ortalama sıcaklık;

  • Ocak'ta -3 °C
  • Temmuz'da +26 °C'dir.

Yıllık yağış ortalaması ise 150 mm civarındadır.

Büyük Şehirler
  • Aktau (Шевченко)
  • Beyneu (Бейнеу)
  • Uzen (Узень)
  • Mangistav (Мангышлак)
  • Zhetybai (Жетыбай)
  • Fort-Shevchenko (Форт-Шевченко)
  • Shetpe (Шетпе)
  • Eralyevo (Ералиево)
  • Tauchyk (Таучик)
  • Bautino (Баутино)
  • Akshukur (Акшукур)

Notlar
  1. Atalay, Besim (2006). Divanü Lügati't - Türk. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. ISBN 975-16-0405-2, Cilt I, sayfa 465.

Dış bağlantılar

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.