Medea (Cherubini)
Medea (Fransızca: Médée), operası Paris'te yaşayıp çalışan ama İtalyan asıllı besteci olan Luigi Cherubini tarafından hazırlanan 3 perdelik "opera-comique" janrında opera eseridir. Eserin orijinal librettosu antik Yunan tiyatro yazarı Euripides'in Medae adlı trajedisi ile Fransız Pierre Corneille'in " Médé" oyunlarından François-Benoît Hoffmann (Nicolas Étienne Framéry) tarafından uyarlanarak Fransızca olarak yazılmıştır. Eserin prömiyer temsili Fransızca olarak 13 Mart 1797'da Paris'te "Théâtre Feydeau,"'da sahnelenmiştir. Bu eser 19. yüzyılda 1802 ve 1809'da İtalyancaya çevrilmiş bu İtalyanca versiyonun, başta Viyana olmak üzere, Avrupa şehirlerinde prömiyerleri yapılmıştır. 1855'te Larchner tarafından Almancaya çevrilmiştir. 1909'da ise Larchenr'ın Almanca versiyonu İtalyancaya çevrilmiş bu çifte çeviri libretto bazı önemli sahnelenmelerde (örneğin 1953'te Maria Callas tarafından) kullanılmıştır.
 Partisyon notalari kapagi | |
| Özgün isim | Médée |
|---|---|
| Müzik | Luigi Cherubini |
| Libretto | François-Benoît Hoffman |
| Gala | 13 Mart 1797 |
| İlk gösterim yeri | Théâtre Feydeau, Paris, Fransa |
| Oyuncular |
|
Fransız Devrimi döneminde hazırlanmış olan Fransızca opera eserlerinde günümüzde devamlı olarak temsil edilen tek opera eseridir. Dünyada ünlü sopranolar, örneğin Maria Callas, bu eserde rol alıp şarkı söylemelerinde ustalıklarını seyircilerine sergilemektedirler.
Sahnelenmeler
Bu opera eseri 13 Mart 1979'da Fransa Devrimi sırasında Fransızca olarak Theatre Feydau'da prömiyer temsili yapılmıştır. Seyirci tarafından bu temsil soğukça karşılanmış ve tekrar sahnelenme yapılmamıştır. 19. yüzyıl ve 20. yy.nın büyük bir kısmında genellikle operaevleri yapımlarında İtalyanca çeviri librettoyu kullanmışlardır. Bu çevirilerde resitatifler yerine konuşma dialogları bulunmakatdır ve bunlar besteci tarafından resmen kabul edilmemiştir. Son yıllarda operaevleri yapımlarında Cherubini'nin orijinal Fransızca versiyonunu kullanmaya başlamışlardır. Bu eserin çevirisi ile ortaya şu versiyonlar çıkmıştır:
- 1802: İtalyanca çeviri versiyon Prömiyeri 6 Kasım 1802'de Viyana'da yapılmıştır.
- 1809: Kısaltılmış İtalyanca çeviri versiyonu: Prömiyeri yine Viyana'da yapılmıştır. Bu versiyonda Cherubini şahsen 500 tane ölçü çizgisi içindeki müziği eserden atmıştır.
- 1855: Franz Lachner'in Almanca versiyonu: Bu "kısaltılmış İtalyanca çeviri versiyon" dan çevrilmiştir. Prömiyer temsili Frankfurt'ta yapılmıştır. Konuşma dialogları yerine Lachner tarafından şahsen bestelenmiş resitatifler bulunmaktadır.
- 1865: Arditi İtalyanca versiyonu: "İtalyanca çeviri versiyonu"na bağlıdır ama resitatifler Arditi tarafından yeniden bestelenmiştir. Londra prömiyer temsilinde kullanılmıştır.
- 1909: Almanca Lachner versiyonun İtalyanca çeviri versiyonu". Bu çifte çevirili versiyon Carlo Zangarini tarafından Almanaca'dan İtalyancaya çevrilmiştir. Prömiyeri 30 Aralık 1909'da Teatro alla Scala, Milano'da sahnelenmiştir. 20 yüzyılda bazı önemli sahnelenmelerde (örneğin 1953'te Maria Callas tarafından) bu versiyon kullanılmıştır.
Bu eserdeki Medea soprano ses için olan başrol ve bu başrol için müziksel parçaların seslendirilmesi gayet zor olmakla ün yapmıştır. Bu nedenle 20. yüzyılda kendilerine güvenen ve ünlerini yükseltmek isteyen sopranolar Medea rolünü almaya sanki yarış etmişlerdir ve bunlar arasında Maria Callas, Anna Caterina Antonacci, Josephine Barstow, Montserrat Caballé, Eileen Farrell, Marisa Galvany, Leyla Gencer, Gwyneth Jönes, Nadja Michael, Maralın Niska, Magda Olivero, Leonie Rysanek, Sylvia Sass, Anja Silja, Dünja Vejzoviç, ve Shirley Verrett bulunmaktadır.
Roller
| Rol | Ses tipi | Prömiyerde roller, 13 Mart 1797 (Orkestra şefi: Bilinmiyor ) |
|---|---|---|
| Medea | soprano | Julie-Angélique Scio |
| Dirce, Créon'un kızı | soprano | Rosine |
| Nrris, Medea'nin kölesi | mezzo-soprano | Auvray |
| İason, Argonotların önderi | tenör | Pierre Gaveaux |
| Kral Créon | bas | Alexis Dessaules |
| Muhafizlar komutanı | Konuşma rolü | Legrand |
| Dirce'nin iki oda hizmetçisi | soprano | Verteuil, - |
| İki çocuk | Sessiz rol | |
| Koro: Dircé'nin hizmetkarları, Argonotlar, rahipler, askerler, Korint şehri halkı | ||
Konu özeti
Yer: Korint şehri Zaman: Antik Yunanistan
I. Perde
Corint Kralı Creon'nun kızı Dirce, Altın Postu bulan Argonatların önderi Iason ile evlenmek üzeredir. Fakat Dirce büyücü Medea'nın intikamından korkmaktadır. Medea'nın Iason'dan iki çocuğu bulunmaktadır ve Iason'nun Altın Postu bulması için destek sağlamak amacıyla Medea kendi halkını kandırmıştır ve bu açığa çıkınca kendi halkı onu reddetmektedir. Creaon, Iason'nun Medea'dan olan iki çocuğunun koruyacağı ve Medea'nın hatalarını çocuklarının ödemeyecekleri hakkında Iason'a güvence vermiştir. Argonatlar önderleri ile evlenecek Dirce'ye ziyarete gelip ona saygılarını Iason'nun Colchis'te bulmuş olduğu Altın Postu, Dirce'nin ayakları altına sermişlerdir. Dirce Medea'nın ülkesi o;an 'Colchis' adını duyunca tekrar ürperip korkuya kapılır. Iason onu teselli etmeye çalışır. Ama tam bu sırada bir muhafız örtülü bir kadının içeri girmeyi başardığı haberini getirir. Bu kadın Medea'dır; Iason'nun kendisine geri dönmesini istemekte ve eğer reddedilirse Iason'dan intikam almaya kararlıdır. Medea Iason´la yalnız kaldığında ikisi de geçmiş saadet dolu güzel günlerin hatıralarını canlandırırlar. Fakat Iason gelecekte Medea ile birlikte olmak istemediğini bildirir. Bunun üzerine Medea onu "Düğün günün asla gerçekleşmeyecek" diye tehdit savurur.
II. Perde
Medea'nın hizmetçisi Neris Medea'ya karşı halkın kızgınlığını bilmektedir. Onu bu kızgılı halktan kurtulmak için Korint'ten ayrılmaya ikna etmeye çalışır. Fakat Medea avutup buna inandırma çabaları sonuçsuz kalır. Korint Kralı Creon Medea'nın şehri terk etmesi için emir verir. Bu emire uymak zorunda kalan Medea, çocukları ile vedalaşmak için bir gün daha izin ister ve Kral onun bu dileğini kabul eder. Neris, Medea'yı teselli edebildiğini düşünmektedir. Fakat büyücü Medea bir plan yapmış ve bunu uygulamaya koyulmuştur. Bu plana göre Iason'dan intikam almak için çocuklarını kullanacaktır ve kendine ihanet eden Iason'na öyle üzücü bir intikamda bulunacaktır ki Iason bunu çilesini hayatının sonuna kadar çekecektir. Iason geldiğinde, Medea çocuklarından ayrılıyor olmanın üzüntüsü içindeymiş gibi davranır. Medea, Neris'e Dirce'ye bir düğün hediyesi vermeyi düşündüğünü bildirir ve bu hediye Medea´ya Apollon tarafından verilen taç ve pelerindir. Korint Kralı ve saraylılar merasim için tapınağa geldiklerinde Medea onlardan alacağı intikamı uygulamayı planlamıştır. Kutlama sona erdiğinde sunaktan meşaleyi alır ve tapınağı terk eder.
III. Perde
Dağlık bir alanda, Medea, Tanrılara korkunç intikamını gerçekleştirebilmek için dua eder. Neris, Dirce'ye Medea'nın hediyesini verdikten sonra iki çocukla oraya gelir. Medea orada Neris'e intikam planını açıklar. Taç ve pelerin zehirlidir; Dirce ölecektir. Neris aceleyle tapınağa gider. Medea'nın hediyesi giyen Dirce ölmüştür. Iason da Medea'nın tutuklanmasını istemektedir. Çok kızgın Korint halkı toplanır. Halktan korkan Medae iki çocuğu ve Neris ile tapınağa sığınır. Medea biraz sonra tapınaktan çıkar ve elinde iki çocuğunu öldürdüğü kanlı hançer bulunmaktadır. Tapınak alev alev yanmaya başlar.
Entrümentasyon
Eserin orijinal partitür notaları hazırlandığında bu eseri çalacak orkestranın şu çalgıları ihtiva etmesi istenmiştir: yaylı çalgılar, 2 flüt, 2 obua, 2 klarinet, 2 fagot, 4 korno ve 1 timpani.
Seçilmiş disk kayıtları[1]
Original Fransızca versiyonu:
| Yıl | Roller Medea, Dirce, Neris. Iason, Creon |
Orkestra Şefi ve Orkestra | Kayıt tipi ve marka |
|---|---|---|---|
| 1997 | Phyllis Treigle, Thaïs St Julien, D'Anna Fortunato, Carl Halvorson, David Arnold |
Bart Folse, Brewer Oda Orkestrası ve Quotannis Korosu |
CD: Newport Classic Cat: NPD 85622/2 |
Lachner versiyonunun İtalyanca çevirisi:
| Yıl | Roller Medea, Glause, Neris. Giasone, Creonte |
Orkestra Şefi ve Orkestra | Kayıt tipi ve marka |
|---|---|---|---|
| 1957 | Maria Callas, Renata Scotto, Mıriam Pirazzini, Mirto Picchi, Giuseppe Modesti |
Tullio Serafın, Teatro alla Scala Orkestra ve Korosu |
CD: EM Cat: CDMB-63625 |
| 1967 | Gwyneth Jones, Pilar Lorengar, Fiorenza Cossotto, Bruno Prevedi, Justıno Díaz |
Lamberto Gardelli Accademia Nazionale di Santa Cecilia Orkestra ve Korosu |
CD: Decca «Double» <Cat: 452 611-2 |
| 1977 | Sylvia Sass, Magda Kalmár, Klára Takács, Veriano Luchetti, Kolos Kováts |
Lamberto Gardelli, Macaristan Radyo ve Televizyon Senfoni Orkestra ve Korosu |
CD: Hungaroton Cat: HCD 11904-05-2 |
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ""Operadis-opera-discography.org.uk"'da diskografi". 11 Mayıs 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2013.
Dış kaynaklar
 |
Wikimedia Commons'ta Medea (Cherubini) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- IMSLP.org websitesinde "Médée (Cherubini, Luigi)" maddesinde Genel enformasyon, temsiller, partisyon notaları ve libretto metni. Online: (İngilizce)
- Luigi Cherubini "Medée" operası Fransızca librettosu Online: (Fransızca)
- Batisti, Alberto "Medée" Kaynak: Gelli, Piero ve Poletti, Filippo (ed.), (2008) Dizionario dell'Opera", Milan, Baldini Castoldi Dalai ISBN 978-88-6073- 184-5 (İtalyanca)
- YouTube websitesinde "Medea ( Medee ) - Luigi Cherubini - 1968" maddesinde 'Medea' operasının tümünün Leyla Gencer'in Medea başrolünü oynadığı 1968 yapımının temsilinin audio kaydı. Online: (Erişim:18.8.2017)
- YouTube websitesinde "Cherubini: Medea. Caballé - Carreras. 1989. Full opera. ź" maddesinde 'Medea' operasının tümünün Monserrat Cabelle'nin Medea başrolünü oynadığı 1989 yapımının temsilinin video kaydı. Online: (Erişim:18.8.2017)