Menocchio

Menocchio veya gerçek adıyla Domenico Scandella (d. 1532, Pordenone - ö. 26 Ocak 1600, Pordenone) İtalyan çiftçi ve düşünür.

Menocchio
Menocchio'nun kazığa oturtularak yakılışını tasvir eden bir resim
Doğum	1532 Pordenone, İtalya
Ölüm	26 Ocak 1600 (68 yaşında) Pordenone, İtalya
Milliyet	İtalyan
Meslek	Çiftçi

Düşünürlük öncesi yaşamı

Menocchio, 650 nüfuslu Montereale köyünde 7 çocuklu geniş bir aileye ait arazilerde ve değirmenlerde eşiyle birlikte yaşamakta, marangozluk ve ustalık işleriyle uğraşmaktaydı.

Düşünce dönemi

1581 yılında Venedik'e giderek Kur'an, İncil ve Tanah satın aldı. Daha sonra felsefe ve tarih kitapları da satın aldı. Kendi çabalarıyla okuma, yazma ve aritmetik öğrenmeye başladı. John Mandeville, Martin Luther, İbni Sina, Ovidius, İbn Rüşd, İbn-i Haldun, Bar Hebraeus, Platon, Muhyiddin İbn Arabi ve Sicard of Cremona okuduğu yazarlar arasındadır.[1]

Menocchio, kısa zamanda Montereale köyü ve çevre köylerin yöneticisi oldu.[1]

Tutuklanma ve öldürülme süreci

Menocchio'nun ölüm emrini veren dönemin Papası VIII. Clemens

İsa hakkında sapkın görüşleri bulunduğu iddiasıyla, 28 Eylül 1583'de Ottavio Montereale tarafından Papalık kurumlarına şikayet edildi. Fransisken tarikatından Felice da Montefalco, 4 Şubat 1584'te Menocchio hakkında tutuklama kararı verdi ve Menocchio, Concordia cezaevine gönderildi. 7 Şubat 1584'te ise ilk kez sorgulanmaya başladı.

25 Nisan 1584 tarihli Engizisyon savunmasında Kilisenin halkı yoksul bıraktığını, Papaların ve Kardinallerin tarih boyunca bu düzenin kurucusu ve uygulayıcısı olduğunu söylemiştir.

Menocchio serbest bırakıldıktan kısa bir süre sonra 17 Mayıs 1584'te tekrar tutuklandı ve hakkında müebbet hapis cezası kararı verildi. 18 Ocak 1586'da oğlu Ziannuto, psikopos Matteo Sanudo ve Engizisyon mahkemesi üyelerinden Evangelista Peleo'ya savunma dilekçesi sundu.[1] Kısa süre sonra Menocchio serbest bırakıldı. Halk arasında sapkın olduğunun bir göstergesi olarak göğsüne ve sırtına 2 büyük sarı ve kırmızı renkte haç yerleştirildi. Roma Kilisesi'nin aşağılaması ve kınamasına rağmen 1590 yılında Meontereale köylüleri, Menocchio'yu tekrar köyün yöneticisi seçti.[1] 1595 yılında ailesi işten kovuldu. Oğlu Steffan civar köylerden birinde yeni bir değirmen kiraladı. 1597'de oğullarından Ziannuto öldü.

Menocchio, Haziran 1599'da Portogruaro'daki Aviano cezaevine nakledildi.

Son Engizisyon sorgusunda, Papaz Jerome Asteo'nun soruları karşısında Menocchio, Tanrı'nın ateş, Baba'nın hava, Oğul'un toprak, Kutsal Ruh'un ise su olduğunu söyledi.[1]

19 Temmuz 1599'da serbest bırakılması talebinde bulunuldu. Fakat talep reddedildi. 2 Ağustos 1599'da Sant'Uffizio yani Kutsal Ofis, Menocchio'nun sapkın olduğu ve öldürülmesi kararının onanmasından önce son kez toplantı yaptı. 5 Eylül 1599'da Roma'ya gönderilen mektup karşılığında 30 Ekim 1599'da Kardinal Santori davanın titizlikle devam etmesi gerektiği kararını bildirdi.[1] Fakat Papa VIII. Clemens'in devreye girmesinin ardından 13 Kasım 1599'da ölüm kararı onandı.[1]

26 Ocak 1600 tarihinde bizzat Papa VIII. Clemens'in kararıyla, kazığa oturtulup yakılarak öldürüldü.

Menocchio'nun İnancı

Menocchio, Tanrı'yı yeryüzünde herhangi bir kimsenin asla inkar edemeyeceğini söyler. Tanrı'nın İnsanları, Melekleri, Cinleri ve diğer tüm varlıkları kendisine kulluk etmeleri ve yasalarına sadık kalmaları amacıyla yarattığını, Tanrı'nın ihtişamının sadece Kilise'de olmadığını, Türklerin ve Yahudilerin de Tanrı'nın sevgili kulları olduğunu söyler.[1][2]

Ortodoksluğu, Katolikliği ve Protestanlığı reddeden Menocchio, herkesin Tanrı'yı Teklik(Tevhid) anlayışında özgülemesi gerektiğini, Tanrı'nın ruhunun herkeste olduğunu, hiç kimsenin Tanrı'nın vekili olamayacağını ve O'nun adına karar veremeyeceğini, Tanrı'nın annesi, babası, eşi veya çocuğunun olamayacağını, İsa'nın, Papa'nın ve tüm insanların ancak Tanrı'nın ruh verdiği birer et parçaları olduğunu söyler.[1][2]

1 Mayıs 1584 tarihli savunmasında İsa'nın, diğer insanların günahları için değil sadece Tanrı'nın yasalarını kabul edenlerin mücadelesi uğruna öldüğünü, İsa'nın gerçekte çarmıha gerilerek idam edilmediğini, öldürülen kişinin başka bir kişi olduğunu söylemiştir.[2]

Menocchio, her şeyden önce Kaos'un olduğuna, daha sonra Tanrı'nın ateş, su, toprak ve havayı yarattığına ayrıca ateş, su, toprak ve havanın Tanrı'nın bir parçası ve Tanrı'nın kendisi olduğuna, canlıları ise bu 4 temel unsurdan yarattığına inanır. Fakat öldürülmeden önceki son engizisyon sorgusunda Tanrı'nın ateş, Baba'nın hava, Oğul'un toprak, Kutsal Ruh'un ise su olduğuna inandığını söylemiştir.[1]

Menocchio, Tanrı'nın madde olmadan herhangi bir şeyi yaratmayacağına çünkü madde olmadan herhangi bir şeyin yaratılamayacağına[2], Tanrı'nın kaosu yaratıp serbest bıraktığına ve birçok konuda kaosun değişimine göre hareket ettiğine inanmaktadır.

Hakkında yazılan eserler

Carlo Ginzburg, Menocchio'nun engizisyon zabıtlarındaki ifadelerinden yararlanarak Peynir ve Kurtlar adlı bir kitap yazmıştır.

Kaynakça

1. Archivio della Curia Arcivescovile di Udine, C.126
2. Peynir ve Kurtlar, Carlo Ginzburg