Mirza Ali

Mirza Ali ("Mirza Ali Muhammedi" adıyla da bilinir; Farsça:مرزا علي ) İranlı ressam. 16. yüzyılda yaşamıştır.

Mirza Ali, Cami'nin Heft Evreng'ine minyatür: "Merkebin satılması", 1556-1565, Freer and Sackler Gallery of Art, Washington.

Mirza Ali, Nizami Hamse'sine minyatür: "Hüsrev Barbed'i dinlerken", 1539-1543, British Library, Londra.

Mirza Ali, "Avcıların dinlenmesi", 1570-1580, Metropolitan Müzesi, New York.

Mirza Ali, Nizami Hamse'sine minyatür: "Prenses Nüşabe'nin İskender'i tanıması", 1539-1543, British Library, Londra.

Hayatı

Mirza Ali'nin doğum ve ölüm tarihleri kesin olarak bilinmemekle beraber, yaklaşık 1510 yılında Tebriz'de doğduğu ve 1576 yılından önce de öldüğü bilinmektedir.

Safevi tarihçisi Kadı Ahmet ressamın genç yaşta babasının gözetiminde I. Tahmasp'ın saray kütüphanesinde çalışmaya başladığı bilgisini verir.

Mirza Ali İran Şahı I. Tahmasp döneminde 1530'lu yıllarda Tebriz'de saray kütüphanesinde minyatür yapmaya başlamıştır. 16. yüzyıl Safevi resminin en iyi örnekleri bu kütüphanede ortaya çıkmıştır.

Mirza Ali'nin daha sonra 1550'li yıllardan itibaren Sultan İbrahim Mirza için çalışmaya başladığı tahmin edilmektedir. Zira aynı dönemde I. Tahmasp artık kendini bütünüyle dine vermişti ve resim sanatına ilgisini kaybetmiş bulunuyordu. Fakat sonrasında başkenti Kazvin'e taşıyan I. Tahmasp ressamlık atölyesinin yeniden açılmasını buyurur ve Mirza Ali hükümdarın en sevdiği ressamlardan biri olmaya devam eder.

Mirza Ali'nin hayatının son yıllarına ilişkin fazla bilgi bulunmamaktadır.

Sanatı

Kadı Ahmet, ressamı şu sözlerle över: "Ustad Sultan Muhammet Nizamettin'in oğlu Mevlana Mirza Ali'nin resim sanatında bir eşi ve dengi yoktur. Resimde kimsenin kolay kolay ulaşamayacağı bir mertebeye ulaşmıştır."

Osmanlı tarihçisi Mustafa Ali de Mirza Ali'yi en iyi ressamlar listesinde bir numaraya koymuştur.

Mirza Ali çağdaşları Muhammedi ve Şeyh Muhammet gibi ressamlarla beraber 16. yüzyıl İran resminin en önemli temsilcilerindendir. Tüm bu ressamların çalışmaları ve sanata getirdikleri yeniliklerle 17. yüzyılın büyük sanatçısı Rıza Abbasi'nin öncüleri ve habercileri olduğu kabul edilmektedir.

Eserleri

Mirza Ali'nin elde olan eserlerinden en eskileri Nizami Hamse'sinin I. Tahmasp'ın emriyle 1539-1543 yılları arasında istinsah edilmiş kopyasına çektiği iki minyatürdür.

Mirza Ali genç yaşına rağmen bu önemli projede saray kütüphanesinin usta ressamları Ağa Mirek, Mir Seyit Ali ve babası Sultan Muhammet Nizamettin'le beraber çalışmıştır. Aynı yazmada toplam 14 adet minyatür yer almaktadır. Mirza Ali'nin minyatürlerinde sanat tarihi araştırmacılarına göre psikolojizm unsurları gözlemlenmektedir ve bu durum dönemin İran minyatür sanatı için bir yeniliktir.

Yine aynı noktadan hareketle birtakım başka eserlerin de Mirza Ali'ye ait olabileceği öne sürülmüştür. Sanat tarihçilerinden bazıları Mirza Ali'nin 1530-1540 yıllarında yine I. Tahmasp'ın emriyle istinsah edilen Şahname üzerinde de çalışmış olabileceğini öne sürmüşlerdir.

Mirza Ali'nin çalışmaları Sankt-Peterburg, Londra, Washington, New York, Boston gibi kentlerin müzelerinde muhafaza edilmektedir.

Edebiyat listesi

• Welch, S. C. Persian Paintings: Five Royal Safavid Manuscripts of the Sixteenth Century. N-Y. 1976
• Dickson M.B./Welch S.C. The Houghton Shahnameh. vol. 1—2, Cambridge, Mass. 1981.