Mutso
Mutso (Gürcüce: მუცო; translit.: “mutso”), Gürcistan'da küçük bir köy, tarihi Hevsureti bölgesinin, Arğuni nehrinin sağ kolu olan Ardoti deresinin sağ kıyısında, kayalık bir dağın (1880 m) üzerinde yer alan eski kale. Duşeti kasabasına 121 km uzaklıktadır.
Coğrafi konumu
Yüzyıl önce neredeyse tamamen terk edilmiş olan köy, Mutso-Ardoti geçidi üzerindeki dik bir yamaçta kuruludur. Dört savaş kulesi ve birkaç eski yapının ve binaların kalıntıların bulunduğu Mutso, yaklaşık 30 adet ortaçağdan kalma müstahkem yapı barındırmaktadır. Erişimi zor olmasına karşın köy özgün mimarisini koruduğu için turistlerin ve dağ yürüyüşçülerinin ziyaret yeridir. Bununla birlikte, Gürcistan'ın yok olmakta olan tarihi anıtları arasında yer alan Mutso'nun rehabilitasyon projesi 2004'ten beri sürmektedir. Bu proje 2019’da Europa Nostra ödülüne değer bulunmuştur.
Rehabilitasyon çalışmalarından sonra yeniden yerleşim yeri olan Mutso'da 2014 yılında 15 kişi yaşıyordu.
Efsane
Bir efsaneye göre köylüler Baş Melek Broliskalo İkonu’na tapıyorlardı. Savaşçı ve avcı olarak ünlü olan Mutsolular, kendilerini kutsal sancağın ordusunun daimi üyeleri kabul ediyorlardı. Yüzyıllar boyunca İkon'a bağışlanan muhteşem hazinenin de koruyucusuydular. Efsanelerde, Mutso'nun çevresindeki yüksek dağlarda saklanan hazinenin seçilmiş kişiyi beklediğini söylenir.
Mutso köyünde asıl olarak Şetekauri ve Daiauri aileleri yaşıyordu.