Nikolay ve Elena Çavuşesku'nun yargılanması ve infazı

Nikolay ve Elena Çavuşesku'nun yargılanması, 25 Aralık 1989'da, Ulusal Kurtuluş Cephesi adlı yeni kurulan bir grubun talebi üzerine oluşturulan bir askeri mahkeme olan İstisnai Askeri Mahkeme tarafından düzenlenen kısa bir duruşmaydı. Bu duruşmada, eski Romanya Cumhurbaşkanı ve Romanya Komünist Partisi Genel Sekreteri Nikolay Çavuşesku ve eşi Elena Çavuşesku suçlu bulunarak ölüm cezalarına çarptırıldı.

Nikolay Çavuşesku
Elena Çavuşesku

Esas suçlama, Timișoara'daki devrim sırasında "60.000'den fazla insanı" öldürmek olan soykırım suçlamasıydı.[1] Diğer kaynaklara göre ölü sayısı 689 ile 1.200 arasındaydı.[2][3][4] Bununla birlikte, suçlamalar davayı etkilemedi. General Victor Stănculescu, yanında bir alaydan özel olarak seçilmiş paraşütçü ekibi getirmişti ve sabah erken saatlerde idam mangası olarak görev yapmak üzere seçilmişlerdi. Yasal işlemler başlamadan önce Stănculescu, idamın yapılacağı yeri - kışla meydanındaki duvarın bir tarafı boyunca - zaten seçmişti.[1]

Nikolay Çavuşesku, anayasal temeli olmadığını savunarak ve devrimci yetkililerin Sovyet komplosunun bir parçası olduğunu iddia ederek mahkemeyi tanımayı reddetti.[1]

Tutuklanma

22 Aralık'ta Romanya Devrimi sırasında Nikolay ve Elena Çavuşesku, Bükreş'teki Merkez Komite binasını helikopterle Snagov'a doğru hareket etmek üzere terk ettiler ve kısa bir süre sonra Pitești'ye doğru gittiler.[5] Helikopter pilotu uçaksavar ateşi tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu iddia etti. Bu yüzden Găești yakınlarındaki Bükreş-Târgoviște yoluna indi. Dr. Nicolae Decă tarafından sürülen bir arabayı durdurdular ve onları Văcărești'ye götürdü ve ardından sürücü yerel makamlara giderek, Çavuşesku'nun Târgoviște'ye doğru gittiğini bildirdi. Çavuşesku başka bir araba aldı ve şoförü Nikolay Petrişor'a onları Târgoviște'ye götürmesini söyledi. Yolculuk sırasında Çavuşesku, arabanın radyosundan devrim haberini duydu (o zamana kadar devrimciler devlet medyasının kontrolünü ele geçirdi) ve Çavuşesku'nun öfkeyle devrimi bir darbe olarak kınamasına neden oldu.

Arabanın şoförü Nikolay Petrișor, çifti Târgoviște yakınlarındaki bir tarım merkezine götürdü, burada bir ofise kilitlendiler ve daha sonra yerel bir ordu garnizonundan gelen askerler tarafından tutuklandılar.[1][6]

Mahkemenin oluşturulması

Yeni yetkililer, tutuklanma haberini ordu birliği komutanı General Andrei Kemenici'den duyunca, Çavuşesku ile ne yapacaklarını tartışmaya başladılar.[1] Çavuşesku'nun devrime gitmeden önceki son savunma bakanı olan Victor Stănculescu, Gelu Voican Voiculescu gibi hızlı bir infazın yapılmasını istedi. Romanya'nın geçici cumhurbaşkanı Ion Iliescu, önce bir yargılama yapılmasını destekledi.[1][7]

24 Aralık akşamı Stănculescu, Çavuşesku'nun idamına atıfta bulunarak "yönteme başvurma" adlı gizli kodunu Kemenici'ye gönderdi. Davanın görülmesi için on üyeli bir mahkeme kuruldu.[8] Mahkeme üyelerinin tamamı askeri hakimlerdi.[9]

Suçlamalar

Suçlamalar, infazdan önceki gün Monitorul Oficial'da yayınlandı:[10]

  • Soykırım - 60.000'den fazla kurban
  • Halka ve devlet gücüne karşı silahlı eylemler düzenleyerek devlet iktidarının yıkılması.
  • Binaları, şehirlerdeki patlamaları vb. tahrip ederek ve zarar vererek kamu malını tahrip etme suçu
  • Ulusal ekonomiyi baltalamak.
  • Yabancı bankalara yatırılan 1 milyar doları aşan fonları kullanarak ülkeden kaçmaya çalışmak.

Savunma için avukat atanması

Duruşmanın sabahı, önde gelen avukat Nicu Teodorescu, yardımcısı tarafından Iliescu'ya telefon edildiğinde ailesiyle Noel kahvaltısı yapıyordu ve Ulusal Kurtuluş Cephesi tarafından Çavuşesku'nun savunma avukatı olmasını istedi. Bunun "ilginç bir meydan okuma" olacağını söyledi.[11] Teodorescu çiftle ilk kez Târgoviște'de "mahkeme salonunda" müvekkillerine danışması için on dakika verildiğinde tanıştı. Savunmayı hazırlamak için çok az zamanı olduğundan, onlara ölüm cezasından kaçınmak için en iyi umutlarının deli olduklarını savunmak olduğunu açıklamaya çalıştı. Çavuşesku bu fikri başından savdı; Teodorescu'ya göre, "Bunu önerdiğinde, özellikle Elena bunun çirkin bir tuzak olduğunu söyledi. Derinden aşağılandıklarını hissettiler ... Bundan sonra [avukatın] yardımını reddettiler."[11]

Yargılanma

Nikolay ve Elena Çavuşesku'nun duruşması çok kısa (yaklaşık bir saat) sürdü.[12][13][14] Çavuşesku, mahkemenin 1965 Romanya Anayasasına aykırı olduğunu ve yalnızca Büyük Millet Meclisinin kendisini görevden alma yetkisine sahip olduğunu iddia ederek kendini savundu. Bunun Sovyetler tarafından düzenlenen bir darbe olduğunu savundu.[1]

Nikolay ve Elena Çavuşesku tüm suçlamalardan mahkum edildiler ve duruşmada ölüm cezasına çarptırıldılar.[15] Mahkemenin bir anında, zorla görevlendirilen avukatları müvekkillerinin savunmasını bırakıp savcıya katılarak onları savunmak yerine ölüm cezası işlemekle suçladı.[16] Çavuşesku'nun iddia edilen suçları için herhangi bir kanıt sunulmadı. Savcıların görüşüne göre işledikleri suç eylemlerine veya basın raporlarında iddia edildiği gibi, yalnızca suç adı veya söylentilerle atıflara dayanılarak yargılandılar. Mahkeme sırasında veya mahkeme sonrası çeşitli usulsüzlükler ortaya çıkmıştır:[15][16]

  • Duruşma, önceden cezai soruşturma yapılmadan derhal yapıldı.[17]
  • Şüpheliler, kanunen zorunlu olan psikiyatrik olarak muayene edilmedi.[17]
  • Şüpheliler avukatlarını seçemediler.[17]
  • Soykırım suçlaması hiçbir zaman kanıtlanamadı. Çavuşesku'nun dört üst düzey yardımcısı daha sonra 1990'da soykırıma suç ortaklığını kabul etti.[2] Pro TV, 22 Aralık 1989'dan sonra (yani diktatör çiftin artık sorumlu olmadığı zaman) 860 kişinin öldürüldüğünü bildirdi.[18] Başka bir kaynak, 17-22 Aralık 1989 tarihinde öldürülen 306 kişinin rakamını vermektedir.[19]
  • Mahkeme gerçeği bulma ve ispat etme zahmetine girmedi.[17] Mahkemeye sunulan herhangi bir delil dosyası yoktu.[20]
  • Çavuşesku, yabancı banka hesaplarında 1 milyar ABD Doları bulundurmakla suçlandı. Şimdiye kadar böyle bir hesap bulunamadı.[15][16]
  • Nikolay Çavuşesku mahkemeyi açıkça reddetti. Çavuşesku'nun avukatlarından biri infazdan önce, ikili mahkemeyi tanımadığı için karara itiraz etme yolu olmadığını ileri sürdü.[15][16]
  • Yargıçların kararı, daha yüksek bir mahkemeye başvurulmasına izin verdi. Çavuşesku, karardan birkaç dakika sonra idam edildi ve bu hüküm tartışmalı hale geldi.[15][16][17]
  • Mahkemeyi düzenleme kararını imzalayan darbe lideri Ion Iliescu, bunu yapacak hukuki yetkiye sahip değildi. Emir, Romanya Savunma Bakanlığı'ndaki bir tuvalette el yazısı ile yazılmıştı.[21]
  • Romanya hukuku, sanığın avukatlarına temyiz başvurusunda bulunmaları için süre tanımak için verilen bir karardan on günden daha kısa bir süre sonra ölüm cezasının uygulanmasını yasaklamıştır.[22] Çavuşesku'nun idamından sonra Romanya'da ölüm cezası kaldırıldı.[23]
  • Darbe liderleri, teröristlerin yeni siyasi düzene saldırmasını önlemek için Çavuşesku'nun infazının gerekli olduğunu söylediler. Romanya'da herhangi bir terörist veya terör hücresinin aktif olduğu tespit edilmedi.[24] "İnsanlığa karşı suçların" kovuşturulmasına ilişkin daha yeni bir anlayış, yeni rejimin saptırıcı eylemler yoluyla "bir terörizm psikozu" düzenlediğini iddia ediyor.[25]
  • Başlangıçta Iliescu, infazları hemen gerçekleştirmek istemedi ve bunun yerine, birkaç hafta sonra resmi bir yargılamanın yapılmasını istedi.[26] General Victor Stănculescu, yeni kurulan Ulusal Kurtuluş Cephesi'ni destekleyen Romanya Ordusu için bir zorunluluk olarak çiftin aceleyle infaz edilmesinde ısrar etti.[22] Bu seçeneği tartıştıktan birkaç saat sonra Iliescu, Stănculescu ile anlaştı ve mahkemeyi düzenleme kararını imzaladı.[22]

İdam

İdamdan önce Nikolay Çavuşesku, "Bu maskeli baloya sahip olmadan vurulabilirdik!" dedi.[15]

Duruşmanın hemen ardından, Çavuşeskular 25 Aralık 1989'da Bükreş dışında bir askeri üstte yerel saat 16:00'da idam edildi.[27] İnfaz, paraşütçü alayı askerlerinden oluşan bir idam mangası tarafından gerçekleştirildi: Yüzbaşı Ionel Boeru, Başçavuş Georghin Octavian ve Dorin-Marian Cirlan, bildirildiğine göre yüzlerce kişi de gönüllü oldu.[28] Çavuşesku'nun elleri infazdan önce dört asker tarafından bağlandı.[29] Popüler tarih yazarı Simon Sebag Montefiorei, cezalar infaz edilmeden önce dışarı çıkarılırken ve duvara yaslanırken; Elena Çavuşesku'nun "Sizi orospu çocukları!" diye bağırdığını; aynı zamanda Nikolay Çavuşesku'nunda Enternasyonal şarkısını söylediğini iddia etti.[30]

Çavuşesku çifti bir duvara karşı pozisyon alır almaz idam mangası ateş etmeye başladı. İnfaz, yargılama ve ölüm cezasını kaydetmeye atanan televizyon ekibi tam olarak videoya kaydetmesi için bu olay çok hızlı gerçekleşti; sadece son çekim turu filme alındı. 2014 yılında, o sırada emekli olan Yüzbaşı Boeru, The Guardian gazetesi muhabirine yaptığı açıklamada, tüfeğinden yaptığı ateşlerin her iki Çavuşesku'nun da ölümlerinden tek başına sorumlu olduğuna inandığını söyledi, çünkü ateş mangasındaki üç asker yüzünden, Kalaşnikof tüfeğini tam otomatik ateşlemeye geçirmeyi hatırlayan tek kişi oydu ve grubun en az bir üyesi birkaç saniye ateş etmekte tereddüt etti.[31] 1990'da, Ulusal Kurtuluş Cephesi'nin bir üyesi, çiftin cesetlerinde 120 mermi bulunduğunu bildirdi.[28]

1989'da Başbakan Petre Roman Fransız televizyonuna, Çavuşesku rejimine sadık kişilerin çifti kurtaracağına dair söylentiler nedeniyle infazın hızlı bir şekilde gerçekleştirildiğini söyledi.[27]

Defin

İnfazdan sonra cesetler tuvalle kaplandı. Çavuşesku'nun cesetleri Bükreş'e götürüldü ve beş gün sonra 30 Aralık 1989'da Ghencea Mezarlığı'na gömüldü.

Cesetler kimlik tespiti için mezardan çıkarıldı ve 2010 yılında yeniden gömüldü.[32] Çavuşesku'nun doğum günü olan 26 Ocak'ta çok sayıda emeklinin bir araya geldiği yaşlı Çavuşesku destekçileri mezara çiçek koymak için ziyarette bulundu.[33]

Görüntülerin yayınlanması

Aceleyle yapılan duruşma ve ölü Çavuşesku'nun görüntüleri videoya alındı ve görüntüler, infazdan iki gün sonra birçok Batı ülkesinde derhal yayınlandı.[34] Aynı gün daha sonra Romanya televizyonunda da gösterildi.[34]

Tepkiler

2009 yılında, Çavuşesku'nun büyük oğlu Valentin Ceaușescu, 22 Aralık 1989'da devrimci güçlerin tutuklaları ve herhangi bir yargılanmaya ihtiyaç duymadıkları ebeveynlerini öldürmeleri gerektiğini savundu.[35] Olayla ilgili belirsiz yorumlarda bulunan Ion Iliescu, bunun "oldukça utanç verici ama gerekli" olduğunu belirtti.[6] Benzer bir şekilde, Stănculescu 2009'da BBC'ye verdiği demeçte, duruşmanın "sadece değil, aynı zamanda gerekli" olduğunu çünkü alternatifin Nikolay'ın Bükreş sokaklarında linç edildiğini görmek olduğunu söyledi.[7]

Pek çok ülke, idamın ardından Romanya'nın yeni yöneticilerini kamuoyunda yargılama yapılmaması nedeniyle eleştirdi. Amerika Birleşik Devletleri, davanın en önde gelen eleştirmeni oldu ve şöyle dedi: "Duruşmanın açık ve kamuya açık bir şekilde gerçekleşmemesine üzüldük."[27]

Sonrası

Aralık 2018'de Iliescu, eski Başbakan Yardımcısı Gelu Voican Voiculescu, eski Romanya Hava Kuvvetleri komutanı Iosif Rus ve eski Ulusal Kurtuluş Cephesi konseyi üyesi Emil Dumitrescu, Romanya Devrimi sırasında meydana gelen ölümlerden dolayı insanlığa karşı işlenen suçlarla ilgili olarak Rumen askeri savcıları tarafından suçlandı. Bun suçlamaların çoğu Çavuşesku'nun devrilmesinden sonra gerçekleşti. İddianamede ayrıca Çavuşesku'nun "bir yargılama alayından sonra" mahkum edilmesi ve infaz edilmesine de atıfta bulunuldu.[36] İddianamelere yol açan soruşturma daha önce 2009 yılında kapatılmış, ancak 2016 yılında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde görülen yargılama sonucunda yeniden açılmıştır.[37]

Ölüm cezasının kaldırılması

Çavuşeskular, 7 Ocak 1990'da idam cezasının kaldırılmasından önce Romanya'da infaz edilen son kişilerdi.[38]

Kaynakça
  1. Burakovski, p. 273
  2. "4 Top Ceausescu Aides Admit Complicity in Genocide: Romania: They are the first senior officials of regime to go on trial before a military court. The four are said to have confessed to all charges". Los Angeles Times. Bucharest, Romania. Reuters. 28 Ocak 1990. Erişim tarihi: 16 Ekim 2013.
  3. Quigley, John B. (2006). The Genocide Convention: An International Law Analysis. Ashgate Publishing, Ltd. s. 38. ISBN 978-0-7546-8029-1.
  4. Schabas, William (2000). Genocide in International Law: The Crimes of Crimes. Cambridge University Press. s. 392. ISBN 978-0-521-78790-1.
  5. Burakovski, p.272
  6. Demian, Sinziana (25 Aralık 2009). "In Romania, Ceausescu's death haunts Christmas". Global Post. Cluj Napoca. Erişim tarihi: 30 Mart 2013.
  7. "Ceausescu execution 'avoided mob lynching'". BBC. 25 Aralık 2009. Erişim tarihi: 30 Mart 2013.
  9. Kideckel, David A. (2004). "The Undead:Nicolae Ceaușescu and paternalist politics in Romanian society and culture". Borneman, John (Ed.). Death of The Father: An Anthropology of The End In Political Authority. Berghahn Books. s. 123. ISBN 978-0-85745-715-8. Erişim tarihi: 31 Mart 2013.
  10. Monitorul Oficial, Anul I, Nr. 3, December 26, 1989
  11. International, From United Press (24 Ocak 1990). "Ceausescus Expected to Be Rescued, Lawyer Says". 6 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi – LA Times vasıtasıyla.
  12. "Nicolae Ceausescu". Biography. 28 Nisan 2017. 24 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  13. Elsner, Alan (22 Temmuz 2010). "Trial and Execution: The Dramatic Deaths of Nicolae and Elena Ceausescu". 26 Aralık 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  14. "25 Years After Death, A Dictator Still Casts A Shadow In Romania". NPR.org. 24 Aralık 2014. 12 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  15. Cartianu, Grigore (19 Aralık 2009). "Nicolae si Elena Ceausescu: Impreuna am luptat, sa murim impreuna!". adevarul.ro (Rumence). 2 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  16. s:ro:Stenograma procesului Ceaușescu, translated at s:Transcript of the closed trial of Nicolae and Elena Ceaușescu.
  17. "Procese, cazuri celebre- Procesul sotilor Ceausescu. Aspecte de teorie si practica judiciara. Cel mai controversat proces romanesc". Avocat Marian Roșca (Rumence). 20 Ekim 2012. 20 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  18. YouTube'da Stirile ProTV ℹ️ 21 Februarie 2020 ℹ️ ora 19 INTEGRAL 0:32:39
  19. Valentin Marin. Martirii Revoluției în date statistice Editura Institului Revoluției Române, Bucharest, 2010, p. 22
  20. Antoniu, Gabriela (27 Kasım 2019). "Interviu integral – „Marius Tucă Show". Gen. C-tin Lucescu, despre procesul Ceauşeştilor: Nu a existat niciun fel de dosar. Nu am ştiut nici eu, nici procurorul". Mediafax.ro (Rumence). 28 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2019.
  21. Țene, Ionuț Cine a ordonat execuţia lui Nicolae Ceaușescu? Napocanews.ro
  22. BBC Days That Shook the World Season 3, Episode 8, "The Road To Revolution: The Execution of Ceaușescu/The Iranian Revolution"
  23. Frankowski, Stanislaw (1996). "Post-Communist Europe". Hodgkinson, Peter; Rutherford, Andrew (Edl.). Capital punishment : global issues and prospects. Winchester: Waterside Press. s. 224. ISBN 978-1-872870-32-8. OCLC 35117348.
  24. R.M. Dan Voinea: Nu au existat teroristi in decembrie '89. Sotii Ceausescu au fost ucisi pentru a salva administratia comunista, care dureaza si azi Hotnews.ro
  25. Vioreanu, Valentin (9 Ekim 2019). "BREAKING NEWS: Lovitură cumplită pentru Ion Iliescu! Ce au decis judecătorii". Capital (Rumence). 17 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  26. Siani-Davies, Peter (2007). The Romanian Revolution of December 1989. Cornell University Press. s. 136. ISBN 978-0-8014-7389-0.
  27. "Television shows last hours of the 'anti-Christ'". The Guardian. 27 Aralık 1989. Erişim tarihi: 30 Mart 2013.
  28. "120 bullets found in Ceausescus". The Day. 23 Ocak 1990. Erişim tarihi: 30 Mart 2013.
  29. Elsner, Alan (23 Aralık 2009). "Trial and Execution: The Dramatic Deaths of Nicolae and Elena Ceausescu". The Huffington Post. Erişim tarihi: 30 Mart 2013.
  30. Sebag Montefiore, Simon (2008). 101 Villains from Vlad the Impaler to Adolf Hitler: History's Monsters. Metro Books. s. 274. ISBN 978-1-4351-0937-7.
  31. Graham-Harrison, Emma (6 Aralık 2014). "'I'm still nervous,' says soldier who shot Nicolae Ceausescu". The Guardian. Erişim tarihi: 13 Haziran 2019.
  32. "Ex-dictator Ceausescu is reburied". BBC News. 10 Aralık 2010. 2 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  33. "Nicolae Ceausescu's Grave – Sightseeing". Bucharest. 17 Ekim 2019. 17 Nisan 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  34. "On this day". BBC. Erişim tarihi: 30 Mart 2013.
  35. "Ceausescu fooled by aides, son says". Kyiv Post. 24 Aralık 2009. Erişim tarihi: 30 Mart 2013.
  36. RFE/RL (21 Aralık 2018). "Romanian Ex-President Iliescu Indicted For 'Crimes Against Humanity'". RadioFreeEurope/RadioLiberty. 21 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.
  37. Luca, Ana Maria (8 Nisan 2019). "Romania Indicts Former Officials for Usurping 1989 Revolution". Balkan Insight. Erişim tarihi: 16 Nisan 2019.
  38. Reality Check team (14 Ekim 2018). "How many countries still have the death penalty?". BBC News. 14 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2019.

Kaynakça
  • Adam Burakovski (2011). Dictatura lui Nicolae Ceaușescu, 1965–1989 – Geniul Carpaților. Polirom. ISBN 978-973-46-1963-4.

Dış bağlantılar
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.