Operadaki Hayalet (film, 1925)
Operadaki Hayalet 1925 ABD yapımı gotik korku filmidir. Özgün adı The Phantom of the Opera dır. Özgün hali sessiz çekilmiş olan film 1929 yılında seslendirilerek yeniden gösterime sunulmuştur.
| Operadaki Hayalet (1925) | |
|---|---|
| The Phantom of the Opera | |
 "Operadaki Hayalet" (The Phantom of the Opera) filminin sinema afişi | |
| Yönetmen | Rupert Julian |
| Yapımcı | Carl Laemmle |
| Senarist |
Elliott J. Clawson Gaston Leroux (roman) |
| Oyuncular |
Lon Chaney Arthur Edmund Carewe Snitz Edwards |
| Müzik | Sam Perry (1929 versiyonu) |
| Görüntü yönetmeni |
Milton Bridenbecker Virgil Miller Charles Van Enger |
| Kurgu |
Edward Curtiss Maurice Pivar Gilmore Walker |
| Stüdyo | Universal Pictures |
| Dağıtıcı | Universal Pictures |
| Cinsi | Sinema filmi |
| Türü | Gotik korku, fantezi, dram |
| Renk | Siyah-beyaz (Kısmen renkli bölümleri var, (2-şeritli Technicolor ve elle boyama bölümler) |
| Yapım yılı | 1925 |
| Çıkış tarih(ler)i | 6 Eylül 1925, New York |
| Süre |
93 dakika 107 dakika |
| Ülke |
 ABD |
| Dil |
Sessiz (İngilizce ara yazıları) 1929 versiyonuna ses ve müzik eklenmiştir |
| Diğer adları |
Operadaki Hayalet (Türkiye) Le Fantôme de l'opéra (Fransa) Il Fantasma dell'opera (İtalya) El Fantasma de la ópera (İspanya) Das Phantom der Oper (Almanya/Avusturya) |
Fransız gazeteci yazar Gaston Leroux'nun 1909 yılında yazdığı Le Fantôme de l'Opera (Operanın Hayaleti) adlı ünlü romanından uyarlanan filmi çoğunlukla Rupert Julian yönetmişti. Çoğunlukla denmesinin nedeni zaman zaman kameranın arkasına Ernst Laemmle, Edward Sedgwick ve hatta filmin başrol oyuncusu olan Lon Chaney'in de geçmiş olmasıdır. Filmin senaryo ve ara yazılarını da Elliott J. Clawson'un başı çektiği 8 kişilik bir kadro birlikte yazmıştır.[1] Filmin yapımcılığını Universal Pictures Stüdyoları adına Carl Laemmle üstlenmiştir. Çekimleri 1923'te tamamlanan film gösterime verilmeden önce 2 yıl kadar bekletilmişti.
Bu film için Universal Stüdyoları bünyesinde, Paris'teki Opéra Garnier'nin gerçekçi bir kopyası yaptırılmıştı. Universal şirketinin 1943 yılındaki yeniden çevriminde de kullanılan aynı dekorlar bugün hala ayaktadır ve bu film seti Dünyada olduğu gibi muhafaza edilmiş en eski film seti olma unvanını da taşımaktadır [2][3]
Sahnelerinin büyük çoğunluğu siyah beyaz olan filmin bazı opera sahneleri 2 şeritli Technicolor sistemiyle renkli olarak çekilmişti bazı sahneleri de sonradan elle boyanmıştı. Özgün hali sessiz olan filme sinemaya sesin gelmesinden (1927) sonra müzik ve dublajla konuşmalar eklenmiş ve bu seslendirilmiş haliyle 1929 yılında yeniden gösterime sunulmuştu.
Bu film, 1916 ve 2004 yılları arasında yedi kez sinemaya aktarılan romanın en sadık sinema uyarlaması olarak kabul edilmektedir. Kasvetli dekorları, derin gölgeli karanlık sahneleriyle Alman "dışavurumcu sinema akımı"ndan büyük ölçüde etkilenmiş olan "Operadaki Hayalet", kendisinden sonra gelecek olan Dracula, Frankenstein ve Notre Dame'ın Kamburu gibi klasik olacak filmleri biçim olarak etkilemiştir.[4]
Operanın "Hayalet"'i, Lon Chaney'in en çok tanındığı ve en korkunç rolüdür. Chaney bu filmdeki makyajını kendisi yapmıştır ve uzun yıllar bu makyajın nasıl yapıldığı bir stüdyo sırrı olarak saklanmıştır. Konusu 1890'ların Paris'inde geçen filmde, yüzü ileri derecede deforme olduğu için bir maske takarak dolaşan ve yer altındaki gizli mahzenlerde yaşayan Paris Operası 'nın "Hayalet"'inin sevdiği kadını bir star yapabilmek için opera idaresini zorlaması, bu uğurda cinayet bile işleyerek binanın altını üstüne getirmesi anlatılmaktadır.
Film, ABD'de "kültürel, tarihi ve estetik olarak önemli" filmler arasına seçilerek Kongre Kütüphanesi'nin "Ulusal Film Arşivi"nde muhafaza edilmesine karar verilmiştir.[5]
Film, telif hakları yenilenmediği için bugün için bir kamu malı (public domain) haline gelmiştir ve ücretsiz olarak İnternet arşivinden indirilip izlenmesi mümkündür.[6]
Oyuncu Kadrosu
| Aktör/Aktris | Rolü |
|---|---|
| Lon Chaney | Erik, Hayalet |
| Mary Philbin | Christine Daae |
| Norman Kerry | Vikont Raoul de Chagny |
| Arthur Edmund Carewe | Ledoux |
| Gibson Gowland | Simon Buquet |
| John St. Polis | Comte Philip de Chagny |
| Snitz Edwards | Florine Papillon |
| Mary Fabian | Carlotta (1929 versiyonunda yer alıyor) |
| Virginia Pearson | Carlotta / Carlotta'nın annesi (1929 versiyonunda yer alıyor) |
| Olive Ann Alcorn | La Sorelli |
| Joseph Belmont | Sahne amiri |
| Alexander Bevani | Mephistopheles |
| Edward Cecil | Faust |
| Ruth Clifford | Balerin |
| Chester Conklin | Müstahdem |
| Roy Coulson | Soytarı |
| Bruce Covington | M. Moncharmin |
| Ward Crane | Kont Ruboff |
| George Davis | Christine'in kapısındaki koruma |
| Madame Fiorenza | Mame Giry, loca görevlisi |
| Cesare Gravina | Manajer |
| William Humphrey | M. Debienne |
| Carla Laemmle | Prima balerin |
| Edward Martindel | Kont Philip de Chagny (1929 versiyonunda yer alıyor) |
| Grace Marvin | Martha |
| John Miljan | Valentin |
| Rolfe Sedan | |
| Bernard Siegel | Joseph Buquet |
| William Tracy | Ratcatcher, messenger from the shadows |
| William Tyroler | Opera orkestrasının şefi |
| Vola Vale | Balerin |
| Anton Vaverka | Suflör |
| George B. Williams | M. Ricard |
| Edith Yorke | Mama Valerius |
Kaynakça
- "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
- "Arşivlenmiş kopya". 28 Haziran 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
- "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
- "Arşivlenmiş kopya". 6 Şubat 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
- "Arşivlenmiş kopya". 12 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
- "Arşivlenmiş kopya". 1 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2009.
Dış bağlantılar
- IMDb'de Operadaki Hayalet
- AllMovie'de Operadaki Hayalet
- Operadaki Hayalet filmini ücretsiz olarak indirmek için Internet Archive'i kullanabilirsiniz [daha fazlası]
