Osman Turan
Osman Turan (1914, Çaykara, Trabzon - 17 Ocak 1978, İstanbul), Türk tarih profesörü, akademisyen ve siyasetçi.
Osman Turan | |
|---|---|
| Doğum |
1914 Çaykara, Trabzon, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm |
17 Ocak 1978 İstanbul, Türkiye |
| Vatandaşlık | Türkiye |
| Kariyeri | |
| Dalı | Tarih/Ortaçağ/Selçuklular Tarihi/Umumi Türk Tarihi |
| Doktora danışmanı | Fuad Köprülü |
Yaşamı
1914 yılında doğdu. Trabzon'un Çaykara kazasının Soğanlı köyünde Kurunoğulları (veya Koronoğulları) adı ile anılan bir aileden gelmektedir.[1] Babası, Birinci Dünya Savaşı'na katılarak Kafkas Cephesi'nde şehid düşen Hasan Ağa'dır. Osman Turan; ilk mektebi Çaykara'da, liseyi Trabzon ve Ankara'da bitirdi. 1940 senesinde Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nden mezun oldu.[1] Oniki Hayvanlı Türk Takvimi adlı teziyle doktorluk payesini aldı. Doktora jürisinin reisi Ord. Prof. Dr. Fuad Köprülü idi. 1944'te doçent oldu ve Türk-İslâm Tarihi dersleri okutmaya başladı. 1948-1950 yılları arasında Londra ve Paris'te araştırmalarda bulundu. 1951'de profesörlüğe yükseldi.[1] 1954 senesinde Demokrat Parti Trabzon listesinden milletvekili seçildi ve 27 Mayıs 1960'a kadar bu vazifede kaldı. Yassıada'da 17 ay hapis yattı. 1964'te Adalet Partisi Umum Reis Muavini seçilen ve 1965'te tekrar Trabzon'dan mebus olan Turan, 1969'da siyasetten tamamen çekildi.[1] 1972 yılında da profesörlükten emekli olan Osman Turan 17 Ocak 1978 tarihinde öldü. Prof. Dr. Osman Turan Sultan II. Abdülhamid'in torunu Nemika Sultan'ın kızı Satıa Hanımsultan (1927-2003) ile evliydi.[1]
Yakınları tarafından "Ciddi ilim adamı formasyonu, sağlam karakteri, yüksek medeni cesareti, doğrulu ve tok sözlülüğü, çok geniş fikri ihata kabiliyeti, Türklükle ilgili geniş ve sağlam bilgisi, muktedir kalemi ile tanınmış bir ilim adamı"[2] olarak tarif edilen Turan; İngilizce, Fransızca, Arapça ve Farsça biliyordu.[2] Türk Ocakları Genel Merkezi'nin Ankara'ya nakli üzerine 1959'da yapılan kurultayda umum reis seçildi. Türk Yurdu Mecmuası'nı yepyeni bir muhteva ve ruhla çıkararak Türkiye'nin en popüler okunan fikir dergisi haline getirdi.[2] Yassıada'ya sevkedilince bir süre Türk Ocakları'ndan ayrı kaldı.
Eserleri
- 1941 - Oniki Hayvanlı Türk Takvimi (Doktora Tezi)
- 1944 - Orta Zaman Türk Devletlerinde Türkçe Unvanlar (Doçentlik Tezi)
- 1944 - Müsâmeretü’l-Ahbâr (Moğollar Zamanında Türkiye Selçukluları Tarihi) (Tercüme)
- 1953 - Tarihi Kronolojinin Esasları (Tercüme )
- 1954 - İstanbul'un Fethinden Önce Yazılmış Tarihi Takvimler
- 1958 - Türkiye Selçukluları Hakkında Resmi Vesikalar Metin, Tercüme ve Araştırmalar
- 1964 - Türkiye'de Manevi Buhran Din ve Laiklik
- 1964 - Kızıl Tehlike (M.Şevket Eygi ve Peyami Safa ile beraber )
- 1964 - Türkiye'de Komünizmin Kaynakları
- 1964 - Türkiye’de Komünizm Kaynakları ve Kültür İhtilali İlaveli
- 1965 - Selçuklular Tarihi ve Türk - İslam Medeniyeti
- 1969 - Türk Cihan Hakimiyeti Mefkuresi Tarihi
- 1969 - Türkiye'de Siyasi Buhranın Kaynakları
- 1971 - Selçuklular ve İslamiyet
- 1971 - Selçuklular Zamanında Türkiye
- 1973 - Doğu Anadolu Türk Devletleri Tarihi
- 1973 - Türkler Anadolu’da
- 1980 - Tarih Akışı İçinde Din ve Medeniyet
- 1980 - Vatanda Gurbet
- 2010 - Makaleler (Haz. Doç. Dr. Altan Çetin ve Bilal Koç) ( Selçuklu Tarihi Araştırmaları adlı ile 2014'te tekrar basıldı)
- 2014 - "Kunlar ve Eski Türkler" (Haz. Doç. Dr. Altan Çetin ve Bilal Koç)
Hakkındaki Eserler
- Kadir Mısıroğlu (1993), Doğru Türkçe Rehberi yahud Bin Uydurma Kelimeyi Boykot, İstanbul: Sebil Yayınevi
- Bahattin Yediyıldız, Fahri Unan ve Yücel Hacaloğlu (ed), (1998) Ölümünün 20. Yılı Münasebetiyle Prof. Osman Turan'ın Eserinde Tarih ve Tarihçi İlişkileri İlmi Toplantısı, Ankara 15-16 Mayıs 1998 Tebliğler ve Tartışmalar Ankara :Türk Yurdu Yayınları
- Nurdan Demirci (1998), Prof. Dr. Osman Turan'ın Hayatı ve Eserleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları ISBN 9754511225
- Ali Birinci (2008), "Bir Tarihçinin Portresi Osman Turan'in Hayatı ve Eserleri", Ismail Kara (ed),30. Vefat Yıldönümünde Büyük Tarihçi Osman Turan' İstanbul Büyük Şehir Belediyesi
Kaynakça
- Abdurrahman Acer, Türkçenin Müdafaası, s. 185 vd.
- Abdurrahman Acer, Türkçenin Müdafaası, s. 186 vd.