Parçacıklar listesi

Parçacık fiziğinde şu anda bilinen ve kuramsal olan temel parçacıkları ve bu parçacıklarla oluşturulabilen bileşik parçacıkları içeren listedir.

Temel parçacıklar

Temel parçacıklar ölçülebilir bir iç yapı içermeyen parçacıklardır, yani daha küçük parçacıklardan oluşmamışlardır. Kuantum alan teorisinin temel yapıtaşlarıdırlar. Temel parçacıklar spinlerine göre sınıflandırılabilirler. Fermiyonların spini ½ iken, bozon(kuvvetlerin) spini 1'dir.

Standart Model

Parçacık fiziğinde Standart Model temel parçacıklarının fiziksel yapılarının günümüzde anlaşılan şeklidir. Higgs bozonu dahil tüm standart model parçacıkları gözlenebilmiştir.

Fermiyonlar (yarım spin)
Ana madde: Fermiyon
Protonun kuark yapısı, 2 yukuarı kuark ve 1 aşağı kuark.

Fermiyonların yarı-tam sayı spinleri vardır, bilinen tüm temel fermiyonlar içinse bu değer ½ dir. Her fermiyonun ayrı bir zıt parçacığı bulunur. Fermiyonlar maddenin temel yapıtaşıdır. Renk kuvveti ile etkileşimlerine göre sınıflandırılırlar. Standart model'de 12 temel fermiyon bulunur : altı kuark ve altı lepton.

Kuarklar
Ana madde: Kuark

Kuarklar renk kuvveti ile etkileşirler. Kendi zıt parçacıkları antikuark olarak bilinir. Kuarkların altı farklı çeşnisi vardır:

Leptonlar
Ana madde: Lepton

Leptonlar renk kuvveti ile etkileşirler. Kendi anti-parçacıkları antilepton olarak bilinir (elektronun antiparçacığı tarihsel nedenlerle pozitron olarak bilinir). Altı lepton vardır. Uygun zıt parçacıklarıyla:

  • Elektron ve pozitron
  • Elektron nötrino ve elektron antinötrino
  • Müon ve antimüon
  • Müon nötrino ve müon antinötrino
  • Tau lepton ve antitauon
  • Tau nötrino ve tau antinötrino

Bozon (tam sayı spin)
Ana madde: Bozon

Bozonların tam sayı spinleri vardır. Doğanın temel kuvvetleri ayar bozonları tarafından sağlanır, kütle ise Higgs bozonu tarafından kullanılacak şekilde varsayılmıştır. Standart Modele (ve gravitonu sağlamak için hem doğrusallaştırılmış genel görelilik hem de doğrusallaştırılmış sicim kuramına) göre temel bozonlar :

İsim Yük (e) Spin Kütle (GeV) Aracı kuvvet Varlık
Foton 0 1 0 Elektromanyetizma Onaylanmış
W± ±1 1 80.4 Zayıf çekirdek kuvveti Onaylanmış
Z0 0 1 91.2 Zayıf çekirdek kuvveti Onaylanmış
Gluon 0 1 0 Güçlü çekirdek kuvveti Onaylanmış
Graviton 0 2 0 Yerçekimi Onaylanmamış
Higgs 0 0 >112 Aşağı bakınız Onaylanmış

Higgs bozonu (spin-0) elektrozayıf kuram tarafından parçacık kütlelerinin kökenini açıklamak için gereklidir. Higgs mekanizması olarak bilinen bir süreçle Higgs bozonu ve diğer Standart Model fermiyonları SU(2) ayar simetrisinin kendiliğinden simetri kırılması ile kütle kazanır. Ancak dikkat edilmelidir ki, kütlenin kökenini açıklayan, Higgs mekanizması ve bazı diğer kuramlar, Higgs bozonunun varlığını açıklayamamaktadır. (graviton henüz gözlemlenememiştir). CERN'de Higgs bozonu 14 Mart 2013'te 126,5GeV enerji seviyesinde 5-sigma doğruluğunda (yani 99,4%) gözlemlenmiştir.

Kuramsal parçacıklar

Süpersimetri kuramı daha fazla parçacığın varlığını önermektedir, 2008 itibarıyla hiçbiri deneysel olarak onaylanmamıştır.

Diğer teoriler ek bozonların varlığını öngörmektedir.

  • Higgs (spin-0) kütlenin kökeninin SU(2) ayar simetrisinin kendiliğinden simetri kırılması ile oluştuğunu ileri sürer.
  • Graviton (spin-2) kuantum kütleçekimi kuramlarında kütleçekimini açıklamak için öne sürülmüş bir parçacık türüdür.
  • Graviskalar (spin-0) and gravifoton (spin-1).
  • Aksiyon (spin-0) Peccei-Quinn Kuramı'nda güçlü CP sorununu çözmek için öne sürülmüş pseudoskalar parçacıktır.
  • Aksiyino and saksiyon, süpersimetrik genişlemın erinde aksiyon ile birlikte bir süperçokluluk oluşturmaktadırlar.
  • Branon bran uzayı modellerinde olduğu varsayılan parçacıktır.
  • X ve Y bozonuları Büyük Birleşim Kuram'ları tarafından önesürülen W ve Z bozonlarının daha ağır eşleridirler.
  • Manyetik foton.
  • Majoron, nötrino kütlesini açıklayabilmek için önesürülmüş parçacık.

Aynal parçacıklar kutup simetrisini içeren kuramlar tarafından önesürülen parçacıklardır.

Manyetik monopoller manyetik yükü sıfırdan farklı olan parçacıklardır, bazı

Takyon ışık hızını alarında yer alırlar.şan teorik sanal parçacıktır, kütlesi yoktur.

Preon kuark ve leptonların altyapıtaşı olduğu söylenen parçacıktır ama bilinen bütün çarpıştırıcı deneyleri bunun aksini göstermiştir.

Bileşik parçacıklar

Hadron

Hadrons are defined as strongly interacting composite particles. Hadrons are either:

  • Composite fermions, in which case they are called baryons.
  • Composite bosons, in which case they are called mesons.

Quark models, first proposed in 1964 independently by Murray Gell-Mann ve George Zweig (who called quarks "aces"), describe the known Hadrons as composed of valence quarks and/or antiquarks, tightly bound by the color force, which is mediated by gluons. A "sea" of virtual quark-antiquark pairs is also present in each Hadron.

Notice that mesons are composite bosons, but not composed of bosons. All Hadrons, including mesons, are composed of quarks (which are fermions).

Baryonlar (fermiyon)
A combination of three u, d or s-quarks with a total spin of 3/2 form the so-called baryon decuplet.
Daha detaylı liste için, Baryon listesi.

Sıradan baryonlar (bileşik fermiyonlar) üç değer kuark veya üç değer antikuark içerir.

  • Nükleonlar atomik partiküllerin bileşenleridir:
    • Protonlar,iki yukarı ve bir alt kuarktan oluşur (uud)
    • Nötronlar,iki aşağı ve bir yukarı kuarktan oluşur (ddu)
  • Hyperons, such as the Λ, Σ, Ξ, and Ω particles, which contain one or more strange quarks, are short-lived and heavier than nucleons. Although not normally present in atomic nuclei, they can appear in short-lived hypernuclei.
  • A number of charmed ve bottom baryons have also been observed.

Some hints at the existence of exotic baryons have been found recently; however, negative results have also been reported. Their existence is uncertain.

  • Pentaquarks consist of four valence quarks and one valence antiquark.

Mezonlar (bozon)
Mesons of spin 0 form a nonet
For a detailed list, see List of mesons.

Ordinary mesons (composite bosons) contain a valence quark and a valence antiquark, and include the pion, kaon, the J/ψ, and many other types of mesons. In quantum hadrodynamic models, the strong force between nucleons is mediated by mesons.

Egzotik mezonlarda mevcut olabilir. Bu parçacıklar hakkında pozitif yönde kanıtlar rapor edildi ama her nasılsa varlıkları kesin değil

  • Tetrakuarklar 2 pozitif kuark ve 2 anti kuark içerir.
  • Glueballlar nötr gluonlardır.
  • Hibridler bir veya daha fazla pozitif kuark ve anti kuark çifti ve daha gerçek gluonlar içerir .

Atom çekirdeği
Helyum atomunun yarı-hassas bir tasviri. Atom çekirdeğinde, protonlar kırmızı ve nötronlar mor resmedilmiştir, gerçekte çekirdek küresel simetriktir.

Atom çekirdeği proton ve nötronlardan oluşur. Her bir atomun belirli bir proton ve belirli bir nötron sayısı vardır. Çekirdek tepkimeleri bir atom çekirdeğini başka bir çekirdeğe donüştürebilir. Tüm izotoplar için izotoplar tablosuna bakınız.

Atomlar

Atom maddeden kimyasal reaksiyonlarla ayrılabilen küçük bir nötr parçacığıdır.Atom çekirdeği etrafı elektron göreceli ışık bulutuyla sarılı bir öze dayalıdır. Each type of atom corresponds to a specific chemical element.Total 118 elements(except element 117) have been discovered till date of which 111 have been officially named.Daha fazlası için periyodik tabloya bakınız. Atom proton,nötron ve elektrondan oluşur.Atomun içinde daha tespit edilemeyen Elektron,nötron ve protondan çok daha küçük partikülleri vardır.

Moleküller

Molecules are the smallest particles into which a non-elemental substance can be divided while maintaining the physical properties of the substance. Each type of molecule corresponds to a specific chemical compound. Molecules are composites of one or more atoms. See list of compounds for a list of molecules.

Yoğun madde

Yüksek enerji parçacık fiziğinin eşitlikleri dikkat çekecek şekilde yoğun madde fiziğinin denklemleri ile benzerlik göstermektedir. Bunun sonucu olarak parçacık fiziğine ait pek çok kuram yoğun madde fiziğinde de işlev görmektedir. quasi-parçacık olarak adlandırılan eksitasyon seçilimi yaratılabilir ve keşfedilebilir. Bunlar :

  • Fononlar kristal kafesler içerisinde varolan titreşim kipleri olarak tanımlanırlar.
  • Eksitonlar elektron ve elektron boşluğunun bileşik hali olarak tanımlanırlar.
  • Plasmonlar bir plazmanın uyumlu eksitasyonlarıdırlar.
  • Polariton fotonlar ile diğer quasi-parçacıkların karışımlarıdır.
  • Polaron bir materyalin içerisinde ionlar tarafından çevrilmiş hareket halinde olan yüklü (quasi-) parçacıklardır.
  • Magnonlar bir materyalin içerisinde elektron spinlerinin uyumlu eksistasyonlarıdır.

Hıza göre sınıflandırma
  • Bir tardyon veya bradyon ışıktan daha yavaş hareket eder ve durgun kütlesi sıfırdan farklıdır.
  • Bir lukson ışık hızında hareket eder ve durgun kütlesi yoktur.
  • Bir takyon teorik bir parçacıktır, ışıktan hızlı hareket eder ve sanal durgun kütlesi vardır.

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  • S. Eidelman; ve diğerleri. (2004). ""Review of Particle Physics"". Physics Letters B. Cilt 592. s. 1. (All information on this list, and more, can be found in the extensive, annually-updated review by the Particle Data Group7 Eylül 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.)
  • Joseph F. Alward, Elementary Particles, Department of Physics, University of the Pacific
  • Elementary particles, The Columbia Encyclopedia, Sixth Edition. 2001.
    This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.