Sadeddin Köpek

Sadeddin Köpek (Arap harfleriyle: سعد الدين كوبك بن محمد) (ö. 1239) Anadolu Selçuklu Devleti devlet adamı ve baş mimarı. I. Alaeddin Keykubad ve II. Gıyaseddin Keyhüsrev dönemlerinde görev yapmış ve devlet yönetiminde büyük söz sahibi olmuştur.

Emir Saadettin Köpek

Sadeddin Köpek'in hayatının ilk yılları hakkında yeterli bilgi bulunmamaktadır. Ancak baba ve annesinin Konya'nın saygın ailelerine mensup olduğu ve annesinin adının Şehnaz Hanım olduğu yönünde iddialar bulunmaktadır.[1] Gerçek adı "Köpek bin Muhammed", lakabı ise Sadeddin'dir.[2] I. Alaeddin Keykubad döneminde emirlik görevinde bulunmuştur. Tarihçi İbn Bîbî tarafından emîr-i şikâr, nakkaş ve mimar olarak bahsedilmiştir. 1226 yılında I. Alâeddin Keykubad’ın Harput civarında Eyyûbîlerle yaptığı savaşta Selçuklu ordusunun sol kanat kuvvetlerinin kumandanlığını yaptı. Beyşehir Gölü yakınlarındaki Kubadabad Sarayı'nın mimarı olan Sadeddin Köpek, 1235-1236 yılları arasında Konya ve Aksaray şehirleri arasında bulunan ve günümüze kadar ulaşabilen Zazadin Hanı'nı da inşa etmiştir. I. Alaeddin Keykubad'ın ânî ölümünden (1237) sonra oğulları arasında çıkan taht kavgalarında II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in tarafını tutarak onun tahta çıkmasını sağladı. İbn Bîbî gibi dönemin tarihçilerine göre I. Alaeddin Keykubad'ın zehirlenerek öldürülmesinde ve veliahtı İzzeddin Kılıç Arslan'ın tahta çıkmasının engellenmesinde önemli rol oynadığı belirtilmektedir.[1][3]

II. Gıyaseddin Keyhüsrev'in tahta çıkmasından sonra Sadeddin Köpek tarafından sultanın kardeşinin tarafını tuttuğu gerekçesiyle Anadolu'ya yerleşmiş olan Harzemşahların önemli liderlerinden Kayır Han'ı tutuklatıp ve sonrasında öldürtmesiyle Harzemşah beyleri Anadolu'da geçtikleri yerleri yağmalayarak Harran, Urfa, Rakka ve Suruç gibi yerleri ele geçirerek buralara yerleştiler. Daha sonra devlet yönetiminde iyice güçlenen Sadeddin Köpek, kendisi için tehdit gördüğü önemli devlet adamlarını ve kişileri çeşitli sebeplerden öldürtmeye başladı. Atabey Şemseddîn Atunapa, Tâceddîn Pervâne, saltanat naibi Kemâleddîn Kâmyar gibi önemli devlet adamlarını öldürttü ve Hüsâmeddîn Kaymerî, Celâleddîn Karatay gibi devlet adamlarını da görevlerinden uzaklaştırttı. Saltanat naipliği ve pervanecilik görevlerine getirildi. Gücünü kanıtlamak amacıyla Melikü’l-Ümerâ unvanıyla çıktığı seferde Eyyubiler'in denetiminde olan Samsat kalesi ile diğer bazı kaleleri ele geçirdi ve bütün bu başarılarından sonra Anadolu Selçuklu tahtına geçmeyi düşünen Sadettin Köpek, tahtta hak iddia edebilmek için I. Gıyaseddin Keyhüsrev'in gayrimeşru çocuğu olduğu yönünde hikâye ortaya attı. Kendisini Selçuklu şehzadesi olarak kabul ettirmeye çalışan Köpek, isyan etti. Çıkan isyanda birçok devlet adamı Sadettin Köpek tarafından öldürtüldü.[4] Saadeddin Köpek'in gücünün aşırı derecede artmasından endişelenen II. Gıyaseddin Keyhüsrev, 1238 yılının sonbaharında Sadeddin Köpek'le birlikte Kubadabad Sarayı'na geldi. Sultan Keyhüsrev burada verdiği bir ziyafet sonrasında Sivas subaşısı Hüsamettin Karaca'nın yardımıyla Sadeddin Köpek'i 1239 yılında öldürttü. Cesedi demir bir kafes içerisine konulup kale duvarına asılarak halka gösterildi.[3]

Popüler Kültürdeki Yeri

2014-2019 yılları arasında TRT 1 de yayınlanan Diriliş Ertuğrul dizisinde Murat Garipağaoğlu tarafından canlandırılmıştır.

Kaynakça
  1. ""Sultan I. Alâeddîn Keykûbâd'dan Sonra Türkiye Selçuklu Devleti İdaresinde Ortaya Çıkan Otorite Zâfiyeti ve Emîr Sadeddîn Köpek'in Selçuklu Saltanatını Ele Geçirme Teşebbüsü" Gazi Türkiyat Türkoloji Araştırmaları Dergisi, Sayı:7, Yıl:2010". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
  2. ""SÂDEDDİN KÖPEK" İslâm Ansiklopedisi, cilt: 35, sayfa: 392, yıl:2003". 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
  3. ""Sivrihisar'ın Mülk Köyündeki Doğan Arslan Mescidi" Ankara Üniversitesi Dergiler Veri Tabanı, Prof. Neşet Çağatay" (PDF). 31 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Aralık 2015.
  4. Alican, Mustafa. Tarihin Kara Yazısı Moğollar. Timaş Yayınları. s. 108.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.