Safahat (1911)
Safahat, milli şair Mehmet Akif Ersoy’un ilk şiir kitabının adıdır.
İlk baskısı 1911 yılında İstanbul’da yapılan eser, 1918 ve 1928 yıllarında tekrar basıldı. Şairin 1911-1933 yılları arasında yazdığı tüm şiirler “Safahat” adı altında yedi ciltlik kitapta toplandığından beri ayrı bir kitap olarak değil, Safahat külliyatının ilk bölümü olarak basılır.
Mehmet Akif’in 1908-1910 yılları arasında Sırât-ı Mustakim’de çıkmış şiirlerden dördü dışında hepsi bu eserde yer alır. Toplam 44 şiir içerir. Eserde Türk toplumunun sosyal ve siyasi sarsıntıları, bu sarsıntılar karşısında insanların tavrı, toplumun çöküntü sebepleri günün olayları ile birlikte ele alınmıştır[1].
Şiirler
Eser, önsöz sayılabilecek on mısralık bir manzume ile başlar. Bu girişten sonra eserde yer alan manzumelerin bazısı şunlardır[2]:
- Fatih Camii; Fatih Camii’nin şaire ilham ettiği duygular, camiyle ilgili olarak çocukluğuna dair bir hatırası ve bir sabah namazı esnasında camide toplanan cemaatin Allah’a yakarışının anlatıldığı şiirdir
- Hasta; yatılı bir okulda vereme yakalanan bir çocuğun, hastalığının geç teşhis edilmesi yüzünden tedavi edilemeyişi ve bulaşma ihtimali nedeniyle okuldan uzaklaştırılışını anlatan manzum hikâyedir.
- Tevhid yahud Feryad; şairin alemi, üzerinde milyarca oyun sahnelenen bir sahneye benzettiği; fakir, sakat, mahkûm, esir kimselerin sorunlarına çare aradığı şiirdir.
- Küfe; babasının altında öldüğü küfeyi tekmeleyen fakat sonra evine, anasına, kardeşine bakmak için onun altına giren Hasan adlı çocuğun hikâyesini anlatan manzumedir.
- Hasır; beş aydır hasta yatan kimsesiz bir hasta kadının hikâyesini anlatan manzum hikâyedir.
- Meyhane; Bir meyhanede yaşanan trajik bir olayın anlatıldığı manzum hikâyedir.
- Bayram; bir bayram gününde insanları mutlu eden olayları betimler ve bir küçük yetim kızın salıncakta sallanma arzusu anlatılır.
- Selma; Mehmet Akif’in kızkardeşinin dört yaşında ölen kızını ve bu ölümle geride kalan acıyı konu alan şiirdir.
- Seyfi Baba; yoksul bir insanın şahsında toplumsal fakirliği ve geri kalmışlığı anlatan bir şiirdir.
- İstibdad; II. Abdülhamit dönemindeki baskı ortamını anlatan bir şiirdir. Kocasını tutuklamak isteyenlere direnmeye çalışan bir kadının şahsında insanların gördükleri baskı ve yaşadıkları çaresizlik anlatılır.
- Hürriyet; İstibdad şiirinin devamı olan şiirdir. Önceki şiirde anlatılan olaydan iki gün sonra, meşturiyetin ilan edilişi hikâye edilir. Meşturiyetin ilanı ile istibdat devrinde evlerinden alınıp götürülen insanların artık hürriyetlerine kavuşmuş olacakları hissettirilir.
- Kocakarı ile Ömer, idarecilere yöneticiliğin nasıl olması gerektiğini anlatan bir hikâyeyi konu edinen şiirdir. İslam halifesi Ömer devrinde geçmiş bir olay, İslam peygamberinin amcası Abbas’ın ağzından anlatılır.
- Mahalle Kahvesi, şairin aile hayatını parçalayan ve insanları tembelliğe sevkeden bir unsur olarak gördüğü kahvehaneleri betimlediği bir şiirdir.
"Bir Gece" "Gitme Ey Yolcu"
Kaynakça
- "Mehmet Akif Ersoy Hayatı ve Eserleri, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Uygulama ve Araştırma Merkezi web sitesi, Erişim tarihi:18.060.2011". 12 Şubat 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2011.
- Mehmet Demirbaş, Mehmet Akif Şiirlerinde Realizm, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 2009