Sayga

Sayga
	Erkek bir Sayga
Korunma durumu
	; Kirik tehlikede (IUCN 2.3)
Bilimsel sınıflandırma
Âlem:	Animalia;
Şube:	Chordata;
Alt şube:	Vertebrata;
İnfa şube:	Gnathostomata;
Sınıf:	Mammalia;
Takım:	Artiodactyla ; (Çift toynaklılar);
Familya:	Bovidae ; (Boynuzlugiller);
Cins:	Saiga;
Tür:	S. tatarica;
İkili adlandırma
	Saiga tatarica; L., 1766

Sayga (Saiga tatarica ve Saiga tatarica mongolica) Kazakistan, Özbekistan, Türkmenistan, Rusya ve Moğolistan'da yaşayan göçücü bir çift toynaklı memeli cinsidir.[1]

Fiziksel özellikler

Sayga cinsinin en karakteristik özelliği kabarık ve öne doğru uzayıp sarkmış burnudur. Burnunun evrimsel süreçte tozlu-kumlu coğrafyada havayı filtre edebilmesini sağlayacak adaptasyonlar kazandığı düşünülüyor, ayrıca Saygaların kışın oldukça ağır mevsimsel şartlarda nefes alırken; ciğerlerine giden havanın ısınmasını gelişmiş burunları sayesinde sağladıkları da ciddi olarak tahmin edilmektedir. Boyutları için konuşulacak olursa, ortalama erkek bir sayga yerden omzuna kadar 76 cm yüksekliğe sahipken; 30–40 kg arasında değişen bir ağırlık kazanırlar, genellikle dişi bireylerin boyutları erkeklerinkinin 4'te 3'ü kadar olmaktadır. Erkek bireyler uzun amber sarısı boynuzlar taşırlar ve bu cins mevsimsel post değişimi yaşamaktadır. Yazın kısa ve soluk kahve rengi postları olurken; kışın uzun ve beyaz çalan bir kıl grubuyla çevrelenirler.[2]

Habitat ve göç

Saygalar tipik olarak açık kurak düzlüklerde ve yarı çöl alanlarda yaşamaktadırlar. Bahar mevsimi dişi saygalar toplanır ve üreme alanlarına göç etmeye başlarlar. Yazın sürüler daha ufak gruplara ayrılır ve güz mevsiminden itibaren toplanarak kışlayacakları alanlara giderler. Saygaların göç rotaları ve uzunlukları yiyecek ve hava şartlarına göre değişmektedir. Ortalama olarak 1000 km ölçüsünde ve kuzey-güney doğrultusunda bir rota izlenir.[1] Kızışma mevsimi sürecindeyse bir yetişkin erkeğin haremi görünümünde olan 5-10 arası dişi birey içeren gruplar kurulur ve alfa erkek tarafından gruba yaklaşan erkeklere müdahale edilir. Dişi saygalar yaklaşık 5 aylık bir gebelik sonrası bir yavru (nadiren ikiz doğururlar) dünyaya getirirler. Bu yavru birkaç gün içinde ayaklanıp sürüye tam anlamıyla dahil olur.[2]

Erkek Sayga antilobu

Tükenme tehlikesi

20. Asrın son seneleri saygalar için çok zor geçmiştir. 1990'larda saygaların sayısı inanılmaz büyük bir azalışla 1.5 milyondan 50 bine kadar azaldı ve tür yok oluşla kaşı karşıya kaldı. Bu yıkıcı zararın sebebi aşırı ve kaçak avlanma olarak belirlenmiştir. Özellikle geleneksel Çin tıbbı yüzünden saygaların boynuzları kullanılmakta ve kaçak avlanılmaktadırlar. Bilhassa bölgedeki ekonomik sorunlar ve Sovyetler Birliği'nin dağılış sürecindeki otorite boşluğu nedeniyle kaçak avcılık bu hayvanların sayısında yüzde 95 bir azalışa neden olmuştur.[1] 2015 Mayıs'ında Kazakistan'ın doğal alanlarında inanılması güç bir felaket ortaya çıkmıştır, toplamda 2 haftada 120 binin üzerinde sayganın ölüsü bulunmuştur. İlk 117 sayga ölüsü 10 Mayıs tarihinde bulunmuştur, WWF kayıtlarına göre sadece 11 gün sonra 28 bin ölü hayvan kalıntısı daha tespit edilmiştir. Ölümler hızlı ve beklenmedik bir şekilde ilerliyordu. WWF de yaşanan kayıpların çok ciddi olduğunu, Kazakistan ve tüm dünyanın doğal koruma çabalarına ihtiyaç duyulduğunu ifade etmiştir. Kazakistan tarım bakanı yardımcısı Erlan Nisanbayev de sorunun kaynağının ortaya çıkarılması adına araştırmalar yapıldığını ifade etmiştir. Dönemin Kazakistan başbakanı Karim Masimov antilop ölümlerinin sebebi için resmi bir komisyon kurulmasını emretmiştir. İlk çalışmalar ışığında toplu ölümlerin enfeksiyon hastalıkları sebebiyle gerçekleştiği düşünülmektedir. Pasteurella ve Costridium bakterilerinin bu toplu ölümlerden sorumlu olduğu fikri vardır. Bu bakterilerin sürüler üzerinde ölümcüllük oranı yüzde 100 olmaktadır, genelde bu bakterilerin sadece bağışıklık sistemi zayıf hayvanları öldürdüğü biliniyor. Bu ölümcüllük durumuna neyin neden olduğu sorusuna cevap ise ekolojik faktörlerin tetiklemesi olabilir.[3]

Kaynakça

Editors of CMS, Editors of CMS. "Saiga tatarica". www.cms.int. Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
Lovari, Sandro. "Saiga". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.
Journaliste de Le Monde, Journaliste de Le Monde. "Mort mystérieuse de 120 000 antilopes saïgas, en voie d'extinction au Kazakhstan". www.lemonde.fr. Le Monde. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mai 2015. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)

Dış bağlantılar

Wikimedia Commons'ta Sayga ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Wikispecies'te Sayga ile ilgili detaylı taksonomi bilgileri bulunur.

This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.

[s1-1] Editors of CMS, Editors of CMS. "Saiga tatarica". www.cms.int. Convention on the Conservation of Migratory Species of Wild Animals. 9 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.

[s-2] Lovari, Sandro. "Saiga". Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica, inc. 10 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2020.

[s2-3] Journaliste de Le Monde, Journaliste de Le Monde. "Mort mystérieuse de 120 000 antilopes saïgas, en voie d'extinction au Kazakhstan". www.lemonde.fr. Le Monde. 29 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mai 2015. Tarih değerini gözden geçirin: |erişimtarihi= (yardım)