Serhas Kanalı
Serhas Kanalı (Modern Yunanca: Διώρυγα του Ξέρξη), Kuzey Yunanistan Halkidiki ili Athos Dağının bulunduğu Aynoroz Yarımadasında yer alan su geçididir. MÖ 5. yüzyılda Pers İmparatoru I. Serhas tarafından yaptırılmıştır. Bu yapı, Pers İmparatorluğu tarafından Avrupa'da bırakılan birkaç eserden biridir.[1]
Konum
Kanal, Aynoroz Yarımadasında Nea Roda köyünün yakınında bulunmaktadır. Kuzey kıyılarında Nea Roda'nın doğusundan başlayarak güney sahiline doğru oldukça düz bir güney batı yönünü izler ve Tripiti köyünün batısında sona erer. Kanal, günümüzde tamamen tortularla kaplanmıştır, ancak dış çizgisi hava fotoğraflarından görülebilir ve yüzey araştırmasıyla tespit edilebilir. Kanalın toplam uzunluğu 2 km, genişliği 30 metreydi ve bir Trireme gemisinin geçebileceği 3 m'lik bir derinliği vardı.
Tarih
Yunan ve Pers Savaşlarını anlatan eski Yunan tarihçi Herodot'un Tarih'ine göre, Pers komutan Mardonios, MÖ 492'de, Yunanistan'ın İlk Pers istilası sırasında Athos yarımadasının kayalıklarında 300 gemi ve 20.000 adamdan oluşan filosunun büyük bölümünü bir fırtınada kaybetti.[2]
Serhas, Yunanistan'ın İkinci Pers istilasına hazırlık amacıyla, MÖ 483'te, aynı felâkete yakalanmaktan kaçınmak için Athos dağının arkasından geçen bir kanal inşa edilmesini emretti.[3] Herodot, böyle bir çalışmanın Serhas'a getireceği gururun da motive edici bir faktör olduğunu iddia ediyor:
Serhas, tahmin ederek değerlendirebileceğim kadarıyla, gücünü göstermek ve bir anıt bırakmak isteyen biriydi ve bu işin emrini büyük bir istekle verdi. Gemilerini yarımadanın ötesine hiçbir sorunla karşılaşmadan götürmek istiyordu, birbirine bitişik iki Trireme taşımak için yeterince genişlikte olacak denizden denize doğru bir kanal açmalarını emretti.[4]
Bubares ve Artachaies adlı İki Pers önderliğinde yapılan çalışmalar üç yıl sürdü. MÖ 480'de zorla işe alınan yerli halkın yanı sıra kanal inşaatında Mısır ve Fenikeli işçilerde çalışmıştır.[5] Herodot'a göre, uzunluk 12 stadyumdu ve kanalın tıkanmasını önlemek için iki ucunada drenaj sağlaması için su hendekleri yapılmıştı[6] Kanal, Pers filosu Termopylae Muharebesi'ne giriştiği ve doğrudan Atina'ya geçtiği için kullanılamamıştır. Kanalın yapımından 80 yıl sonra MÖ 400'de Peloponez Savaşı Tarihi'nde Tukididis bahsetmiştir:
Amphipolis'in alınmasının ardından Brasidas ve müttefikleri, Pers Kralı tarafından yaptırılan ve yarımadanın içine uzanan kanaldan çıkan Actè'de ya da kıyı şeridine yürüdüler.[7]
Arkeoloji
Herodot'un iddialarının doğruluğu hakkında antik zamanlarda şüphelenenler olmuştu; ancak yarımadanın arazi etütleri ve jeofizik incelemeleri kanalın varlığını doğruladı. MÖ 2. yüzyılda, Scepsis Demetrius, ilk elden bilgi üzerine, orada gerçekten bir kanal olduğunu belirtti, ancak hepsini izleyemedi. 18. yüzyılda Fransız Choiseul-Gouffier'in liderliğinde, 1838'de İngiltere'nin T. Spratt ve 1901'de Alman A. Struck'un liderliğinde yapılan üç ayrı modern arazi araştırması, orta bölümdeki kanalın kanıtlarını buldu. Ancak, kanalın uzunluğu ve genişliği, kanalın atmosfere kadar uzanıp taşınmadığı ya da gemiler tarafından parçalanması durumunda olduğu gibi, tartışmalıydı. 1990'lı yıllarda başlatılan bir İngiliz ve Yunan işbirliği jeofizik, sismik araştırma ve sediman analizini kullanarak kanalın tümünü tespit etti. Herodot'un anlatımı, kanalın hızlı bir şekilde inşa edildiğini ve yalnızca kısa bir süre için kullanıldığını doğruladığından haklıdır.
Kaynakça
- B. S. J. Isserlin, R. E. Jones, V. Karastathis, S. P. Papamarinopoulos, G. E. Syrides and J. Uren "The Canal of Xerxes: Summary of Investigations 1991-2001" The Annual of the British School at Athens Vol. 98 (2003), pp. 369-385 http://www.jstor.org/stable/30073214
- Herodotus VI, 44 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Herodotus VII, 22
- Herodotus VII, 24
- Herodotus VII, 23-25
- Herodotus VII, 37
- Thucydides I, 109