Pers İmparatorluğu

Pers İmparatorluğu (Farsça: شاهنشاهی ایران Şehinşah-ı İran), antik ve modern olmak üzere ikiye ayrılır ve antik dönemi Ahameniş Hanedanı ile başlar ve Sasani Hanedanı ile biter. Modern dönem ise Nadir Şah'ın 1736'da Afgan ve Rusları ülkeden sürmesiyle başlayıp, 1925 yılında Rıza Şah'ın tahta çıkmasıyla Pers İmparatorluğu yıkılıp yerine İran kurulmuştur.

İran
شاهنشاهی ایران
İran Şahlığı
MÖ 300/1736-660/1925
Bayrak
Millî marş
Selâm-i Şah
(Kraliyet Selamı)
İran Şahlığının En Geniş Sınırı (Afşar Hanedanı)
Başkent Meşhed (1736-1747), Şiraz (1750-1789), Tahran (1789-1925)
Yaygın diller Farsça, Azerice
Hükûmet Monarşi
Şah  
Vekil, Sadrazam, Büyük Emir  
Tarihçe  
• Kuruluşu
MÖ 300/1736
• Afşar Hanedanlığının Kuruluşu
1736
• İç Savaş
1747
• İran'ın Birleşmesi ve Kaçar Hanedanlığı'nın Kuruluşu
1789
• Dağılışı
660/1925
Yüzölçümü
• Toplam
 4.500.000 km2 (1.700.000 sq mi)
Para birimi Tümen
Öncüller		Ardıllar
[[Akkoyunlular]]
[[Timur İmparatorluğu]]
[[İran]]
Günümüzdeki durumu İran

Safevî Hanedanı (1501-1736)
Safevîler (1501–1786)
Taht ismi Asıl isim Resim Unvan Doğum-Ölüm Hükümdarlık başlangıcı Hükümdarlık sonu Aile bağlantıları Not
I. İsmail Şah, Sultan 1487–1524 7 Kasım 1502 23 Mayis 1524 Sultan Haydar'ın oğlu
I. Tahmasb Şah, Sahib-i-Kıran, Sultan bar Selatin 1514–1576 23 Mayıs 1525 25 Mayıs 1576 I. İsmail oğlu
II. İsmail Şah 1537–1577 25 Mayıs 1576 24 Kasım 1577 I. Tahmasb'ın oğlu Zehirlenme (?)
Muhammed Hüdabende Hüdabende, Eşref, Sultan 1532–1596 25 Mayıs 1576 1 Ekim 1587 I. Tahmasb'ın oğlu Tahttan indirme
I. Abbas Şahenşah, Sultan, Büyük 1571–1629 1 Ekim 1587 19 Ocak 1629 Muhammed Hüdabende'nin oğlu
I. Safi Sam Mirza Şah, Mirza 1611–1642 19 Ocak 1629 12 Mayıs 1642 I. Abbas'ın oğlu Muhammed Bekir (Safi) Mirza oğlu
II. Abbas Şah 1632–1666 12 Mayıs 1642 26 Ekim 1666 I. Safi'nin oğlu
I. Süleyman Safi Mirza Şah, Hakim-ül Hükema 1645–1694 26 Ekim 1666 29 Temmuz 1694 II. Abbas'ın oğlu
I. Hüseyin Şah, Sultan, Sadr-ül Hakim 1668–1726 29 Temmuz 1694 11 Eylül 1722 I. Süleyman oğlu Mahmud tarafından tahttan indirilme ve sonra öldürülme
II. Tahmasb Şah 1704–1740 11 Eylül 1722 16 Nisan 1732 Sultan I. Hüseyin oğlu Nadir Şah tarafından tahttan indirilme ve sonra öldürülme
Ahmed Şah, Sultan 1687–1728 28 Eylül 1726 30 Mart 1728 I. Süleyman kızı Şehrbanu Begüm'ün oğlu Mirza Ebu'l-Kasım'ın oğlu Eşref Hotaki tarafından öldürülme
III. Abbas Şah 1730–1739 16 Nisan 1732 22 Ocak 1736 II. Tahmasb'ın oğlu Nadir Şah kontrolü altında. Nadir Şah tarafından tahttan indirildi ve öldürüldü.
Sam Şah ?–1743 1743 1743 Sultan I. Hüseyin oğlu (?) Düzmece. Nadir Şah tarafından tahttan indirildi ve öldürüldü
III. Ismail Mirza Ebu Turab Şah ?–1772 1749 1749 Sultan I. Hüseyin kızı Meryem Begüm (veya Han Aga Begüm) oğlu Kerim Han Zend'in kontrolü altında. Tahttan indirilme
II. Süleyman Seyyid Muhammed Şah 1723 veya 1725–? 1749 1750 I. Süleyman'ın kızı Şehrbanu Begüm'ün oğlu Şahruh tarafından tahttan indirilme ve kör edilme
III. Ismail Mirza Ebu Turab Şah ?–1772 1752 1756 Sultan I. Hüseyin kizi Meryem Begum (veya Han Aga Begum) oğlu Kerim Han Zend kontrolü altında. Tahttan indirilme
Sultan II. Hüseyin Şah ?–1753 1753 1753 Sultan I. Hüseyin oğlu (?) Düzmece. Öldürülme
II. Muhammed Ebu'l-Feth Sultan Muhammed Mirza Şah ?–? 1786 1786 II. Tahmasb'ın oğlu Sultan Mirza Hüseyin oğlu Ağa Muhammed Han kontrolü altında.

Afşar Hanedanı (1736-1796)
Afşar Hanedanı[1] (1736–1796)
Taht ismi Asıl isim Resim Unvan Doğum-Ölüm Hükümdarlık başlangıcı Hükümdarlık sonu Aile bağlantıları Not
Nadir Şah Nadir Kulu Han Şah, Sultan, Hakim-ül Hükema, Hazret-i Eşraf 1698–1747 22 Ocak 1736 19 Haziran 1747 Afşar İmam Kulu Bey Tahta geçmeden unvanı Tahmasb Kulu Han. Öldürülme
Adil Şah Ali Kulu Bey Şah 1719/20–1749 19 Haziran 1747 29 Temmuz 1748 Nadir Şah'in kardeşi Muhammed İbrahim Han oğlu İbrahim Afşar tarafından tahttan indirilme; kor edilme ve öldürülme
İbrahim Afşar Muhammed Ali Bey Şah 1724–1749 29 Temmuz 1748 3 Eylül 1748 Nadir Şah'in kardeşi Muhammed İbrahim Han oğlu Şahruh Afşar tarafından tahttan indirilme; kör edilme ve öldürülme
Şahruh Afşar Şah 1734–1796 3 Eylül 1748 1796 Nadir Şah'in oğlu Rıza Kulu Mirza'nın oğlu. Annesi Safevi I. Hüseyin'in kızı Fatıma Sultan Begüm II. Süleyman tarafından tahttan indirilme ve kör edilme (1749); yeniden tahta geçirme (1750) ve nihayet Ağa Muhammed Han tarafından öldürülme.

Zend Hanedanı (1751-1794)
Zend Hanedanı (1751–1794)[2]
Taht ismi Asıl isim Resim Unvan Doğum-Ölüm Hükümdarlık başlangıcı Hükümdarlık sonu Aile bağlantıları Not
Kerim Han Muhammed Kerim Han, Vekil-i Reayaa 1705–1779 1751 6 Mart 1779 İnak Han ve Bay Ağa'nın oğlu
Muhammed Ali Han Han 1760–1779 6 Mart 1779 19 Haziran 1779 Kerim Han oğlu
Ebu'l-Feth Han Han 1755–1787 6 Mart 1779 22 Ağustos 1779 Kerim Han'ın oğlu
Zeki Han ?–22 Ağustos 1779 6 Mart 1779 22 Ağustos 1779 Budak Han ve Bay Ağa'nın oğlu
Sâdık Han Muhammed Sâdık Han ?–1782 22 Ağustos 1779 14 Mart 1781 İnak Han ve Bay Ağa'nın oğlu
Ali Murad Han Han 1720–1785 14 Mart 1781 11 Şubat 1785 Allah Murad (Keytas) Han Zend Hazari'nin oğlu
Cafer Han Han ?–1789 18 Şubat 1785 23 Ocak 1789 Sadık Han oğlu
Seyid Murad Han Han ?–1789 23 Ocak 1789 10 Mayıs 1789 Hüda Murad Han Zend Hazari'nin oğlu
Lutf Ali Han Han 1769–1794 23 Ocak 1789 20 Mart 1794 Cafer Han oğlu Kaçar Ağa Muhammed Han tarafından tahttan indirilme, kör edilme ve katledilme.

Kaçar Hanedanı (1794-1925)
Kaçar Hanedanı (1794–1925)[3]
Taht ismi Asıl isim Resim Unvan Doğum-Ölüm Hükümdarlık başlangıcı Hükümdarlık sonu Aile bağlantıları Not
Ağa Muhammed Şah Ağa Muhammed Han Han, Sah, Hakan 1742–1797 20 Mart 1794 17 Haziran, 1797 Ağa Muhammed Mustafa Han oğlu Öldürülme
Feth Ali Şah Baba Han Şah, Hakan, Sultan Sahip Kıran 1772–1834 17 Haziran 1797 23 Ekim 1834 Ağa Muhammed Mustafa Han kardeşi Hüseyin Kulu Cihansız'ın oğlu
Muhammed Şah Şah, Hakan 1808–1848 23 Ekim 1834 5 Eylul 1848 Feth Ali Şah oğlu Abbas Mirza Nayib es-Sultani'nin oğlu
Melik Cihan Hanım Mehdi-Ülya Melik Cihan Hanım 1814–1888 5 Eylül 1848 5 Ekim 1848 Muhammed Şah'ın karısı Taht naibi
Nasıreddin Şah Şah, Hakan, Sultan-ul Sahib Kıran 1831–1896 5 Ekim 1848 1 Mayıs 1896 Muhammed Şah ve Mehdi-Ülya'nın oğlu Öldürülme
Muzaffereddin Şah Şah, Hakan 1853–1907 1 Mayıs 1896 3 Ocak 1907 Nasıreddin Han'ın oğlu
Muhammed Ali Şah Şah 1872–1925 3 Ocak 1907 16 Temmuz 1909 Muzaffereddin Şah'ın oğlu Tahttan indirilme
Ahmed Şah Kaçar Şah 1898–1930 16 Temmuz 1909 15 Aralık 1925 Muhammed Ali Şah'ın oğlu Tahttan indirilme
1. Pers İmparatorluğu (Ahameniş İmparatorluğu)
2. Pers İmparatorluğu (Part İmparatorluğu)
3. Pers İmparatorluğu (Sasani İmparatorluğu)
Nadir Şah döneminde Afşar İmparatorluğu

Pers İmparatorluğu aşağıdaki anlamlara gelebilir:

İslam Fethi'nden sonra (633–654)

Moğol istilasından sonra (1218–1221)

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. The Cambridge History of Iran c. 7, 1991, s. 960.
  2. The Cambridge History of Iran, c. 7, 1991, s. 961.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.