Shoot 'em up

Shoot 'em up (veya kısa yazımıyla SHMUP), 80'li yılların ortaları ile 3 boyutlu oyunların tercih edilmeye başlandığı 90'lı yılların ortalarına dek geniş anlamda popüler olmuş ve günümüzde de Japonya gibi bazı ülkelerde hâlen binlerce oyuncu tarafından oynanan bir bilgisayar oyunu sınıfıdır. Bu tip oyunların tümüne bazen genel olarak shooter ismi de verilmektedir.

İlk shoot'em up oyunu olan Spacewar!'dan alınmış bir ekran görüntüsü

İsmi ve konsepti ne olursa olsun, shoot 'em up tipi oyunların genel amacı, 2 boyut ortamında sağ, sol, yukarı ve aşağı (veya bu yönlerin kombinasyonuna) hareket eden oyuncunun kontrol ettiği ana vurucu (shooter) rolündeki karakterin çevreden gelen düşman karakterleri yok etmesidir. Türün ilk örneklerinden biri olan ve çoğu kişi tarafından shoot 'em up sınıfının atası kabul edilen Space Invaders oyununda ana karakter bir uzay gemisi iken örneğin Commando oyununda bu karakter bir insan, River Raid oyununda ise ana karakter bir uçaktır.

Çeşitleri

Shoot 'em up oyunlarının 80'lerin sonlarına doğru artan popüleritesi bu sınıfta birçok türde alt grubun doğmasına sebep olmuştur:

Sabit

Sabit shoot 'em up oyunları (veya Fixed Shooters) oyuncunun ekranın herhangi bir sınırına kilitlenmiş karakteri kontrol ettiği oyunlardır. Ana karakterin hareketi sınırlandırımlıştır. Bu oyunlara örnek olarak Space Invaders, Galaxian, Phoenix, Galaga ve Centipede verilebilir.

Tünel

Tünel tipi shoot 'em up oyunları (veya Tube Shooters) oyuncuya yalnızca ekrandaki "bir tünel ucunda" yer alan akis üzerinde hareket etmesine izin veren oyunlardır. Oynanma şekilleri sabit shoot 'em up oyunlarına benzemektedir. Bu oyunlara örnek olarak Tempest, Gyruss, Space Giraffe ve Tube Panic verilebilir.

Arena

Arena tipi shoot 'em up oyunları (veya Arena Shooters) oyuncuya ekranın her yerinde hareket imkânı veren Bu oyunlara örnek olarak Spacewar!, Asteroids, Time Pilot, Bosconian, Smash TV, Bangai-O, Geometry Wars, Sinistar, Desert Strike, Crimsonland ve Zone 66 verilebilir.

Kayan

Kayan tip shoot 'em up oyunları (veya Scrolling Shooters) kendi içinde yukarı-aşağı, sağa-sola veya aynı anda birden fazla yöne kayan tiplerde olmak üzere alt kategorilere ayrılmışlardır. Bu oyunlardan bazıları 90'lı yıllarda 3 boyutlu (3D) elemanlar ile zenginleştirilerek piyasaya sunulmuştur. Oyuncunun kontrol ettiği ana karakter herhangi bir harekette bulunmasa bile 2 veya 3 boyutlu çevre devamlı olarak ileriye doğru kaymakta ve oyuncu gelen düşman karakterler ile çarpışamaya zorlanmaktadır. Bu oyunlara örnek olarak River Raid, Thunderblade, Zaxxon, After Burner, R-Type, Viewpoint, Red Baron, Space Harrier ve Blazer verilebilir.