Türk Dili (dergi)

Türk Dili, Türk Dil Kurumu'nun Ekim 1951'den beri çıkardığı aylık dil ve edebiyat dergisi.

Türk Dili
Sıklık Aylık
Yayımcı Türk Dil Kurumu
İlk sayı Ekim 1951
Ülke Türkiye
Dil Türkçe
Website tdk.gov.tr

Dergide deneme, şiir, hikâye, eleştiri ve benzeri edebî ürünler ile Türkçenin ve Türk edebiyatının güncel sorunlarını ele alan, bilimsel veya popüler yazılar yayımlanır.[1]

2020 itibariyle sahibi ve genel yayın yönetmeni Prof. Dr. Gürer Gülsevin; sorumlu yazı işleri müdürü Prof. Dr. Feyzi Ersoy'dur.[2]

1951 yılından 2011 yılına kadar yayımlanmış olan 717 sayısındaki makale, şiir, haber, duyuru vb.nden oluşan 20.038 metin dijiltal ortama aktarılmış, erişime açılmıştır.[3]

Geçmişi

Birinci Türk Dili Kurultayı'nın 5 Ekim 1932 günü yapılan son oturumunda yayımlanmasına karar verilen ve 3 Ocak 1933 günü Türk Dili Umumi Heyeti tarafından adının Türk Dili olmasına karar verilen dergi, Ekim 1951'den itibaren Türk Dil Kurumu tarafından yayımlanan Türk Dili dergisi ile 1952'de yayıma başlayan Belleten adlı dergilerin atası kabul edilir.[4] Söz konusu dergi 1933-1938 arasında otuz üç sayı çıktıktan sonra yayımına iki yıl ara vermiş, 1940 yılının Ocak ayında yeniden Türk Dili adıyla ve Türkçe-Fransızca Belleten alt başlığı ile yeniden yayımlanmıştır. 1943 sonlarında yayımına ara veren bu dergi, 1945 Haziran'ında Türk Dili Belleten adıyla yeniden yayımlanmaya başlamıştır.[4]

1945 Kasım'ında toplanan Türk Dili Kurultayı'nda yeni bir dergi çıkarılması önerilip kabul edilmişse de bir sonraki kurultaya kadar bu konuda bir girişim olmamıştı. 1949 yılındaki kurultayda konu yeniden gündeme geldi ve Feridun Ankara, hikâyelerde, romanlarda, gazetelerde yeni kelimelerin, terimlerin kullanılmasını sağlama, bunların benimsenmesi için dergi çıkarılmasını önerdiğini belirtti. 6. Kurultaydaki tartışmalardan sonra derginin çıkarılmasına karar verildi. Nisan 1933- Ocak 1950 arasında altmış sekiz sayı yayımlanan dergi bu kararla yerini iki ayrı dergiye bıraktı: Ekim 1951'de yayına başlayan "Türk Dili" ve 1953 yılında ilk sayısı çıkan "Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten".

Türk Dili dergisinin imtiyazı Kurum başkanı Hakkı Tarık Us tarafından, mesul müdürlüğü ise genel yazman Agâh Sırrı Levend tarafından üstlenildi. Kurum başkanları değişse de Kurum adına sahiplik görevini uzun yıllar Levend sürdürdü. 1 Kasım 1976 tarihli 302. sayıda Agah Sırrı Levend derginin sahipliğini Seha L. Meray'a bıraktı; derginin sorumlu yöntmeni ise Cahit Külebi oldu. Kasım 1976'da Şereafettin Turan, Kasım 1983'te Kemal Dermiray, 1995'te Ahmet Ercilasun, 2001'de Hamza Zülfikar ve ardından Şükrü Haluk AkalınTürk Dil Kurumu adına derginin sahibi oldu.[4]

Derginin adı Falih Rıfkı Atay'ın önerisi ile "Türk Dili Aylık Fikir ve Edebiyat Dergisi" oldu.[4]

Derginin ilk sayısı için bir yazı istemek üzere Cumhurbaşkanı Celal Bayar'ı ziyaret eden Türk Dil Kurumu heyetine Bayar, Atatürk'ün üzerinde dil çalışmaları yaptığı kara tahtayı hatıra olarak hediye etmiş; beyanatı derginin ilk sayısının ikinci sayfasında yer almıştır.[4]

Derginin ilk sayısında resim, fotoğraf yoktur. İkinci sayıdan itibaren derginin hemen he saysı Hüseyin Mumcu tarafından çizilmiş birkaç resimle yayımlanmıştır. Mumucu, Türk Dili dergisine yaklaşık on yıl boyunca resimler çizmiştir.[4]

Derginin alt başlıkları

Türk Dili dergisinde "Aylık Fikir ve Edebiyat Dergisi alt başlığı on yıldan uzun süre kullanıldı, 1 Mayıs 1962 tarihli 128. sayıda alt başlık "Aylık Düşün ve Edebiyat Dergisi" olarak değişti. 145. sayıda alt başlık "Aylık Dil ve Edebiyat Dergisi"ne dönüştü. 1 Kasım 1973 tarihli 266. sayı "Türk Dili ve Yazını Özel Sayısı" olarak çıkarken, alt başlık da "Aylık Dil ve Yazın Dergisi" olarak değişti.[4]

32. yılında 384. sayı ile birlikte derginin alt başlığı Aylık Dil Dergisi" olarak değişti. Bu alt başlık 1994'te yayımlanacak 505. sayıya kadar kullanıldı. 505. sayıda alt başlık "Dil ve Edebiyat Dergisi" oldu.[4]

Türk Dili dergisinin özel sayıları
  • Türk Dili
  • Atatürk
  • Anı
  • Ataç
  • Bilimkurgu
  • Çeviri sorunları
  • Çocuk yazını
  • Deneme
  • Dil öğretimi
  • Divanu Lügat üt-Türk
  • Günlük
  • Eleştiri
  • Mektup
  • Roman
  • Tiyatro
  • Söylev
  • Türk şiiri
  • Sinema
  • Türk dili ve yazını
  • Gezi
  • Türk halk edebiyatı
  • Türk kısa oyunları
  • Türk öykücülüğü
  • Yapısalcılık
  • Türk romanında kurtuluş savaşı
  • Yazın akımları

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. "Türk Dili Dergisi Yayın İlkeleri". Türk Dil Kurumu web sitesi. 2 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.
  2. "Türk Dili dergisi künye". Türk Dil Kurumu web sitesi, Künye. 9 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Kasım 2020.
  3. "Süreli Yayınlar Veri Tabanı". Türk Dil Kurumu web sitesi. 11 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.
  4. Akalın, Şükrü Halûk (Nisan 2010). "Bir Tarih:Birinci Sayısından Yedi Yüzüncü Sayısına Türk Dili" (PDF). Türk Dili ve Edebiyat Dergisi. Cilt XCVIII. Erişim tarihi: 10 Ocak 2017.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.