Tetragonal kristal yapı
Tetragonal kristal yapı, tetragonal eksenlerin birbirlerini 90 derecelik açılarla kestiği kristal yapı türüdür. Fakat bunlar, regüler sisteminde olduğu gibi birbirlerine eşit değildir. Dik eksen diğerlerinden uzun veya kısadır. Bu sistemin holoedri sınıfında beş tane simetri düzlemi, simetri merkezi, bir tane 4 sayılı eksen ve 4 tane iki sayılı eksen vardır.
Regüler sistemindeki bütün şekiller, kapalı şekiller oldukları halde tetragonal sisteminde açık şekiller de vardır. Açık şekiller hacmi kapayamazlar ve bu yüzden diğer şekillerle kombinasyonlar yapmak zorunda kalırlar. Bunun sebebi, eksenlerinden birisinin yan yüzeylere paralel gitmesidir. Tetragonal şekillerin simetrisini karakterize eden bu eksene "C ekseni" denir. Diğeri de (a,a) eksenleridir. Eksen oranları (a:a:c)’dir. Bu meyanda “C<1” veya “C>1” olabilir. Tetragonal şekilleri, (C) ekseni yukarıdan aşağı gitmek ve diğerleri regüler sisteminde olduğu gibi seyretmek suretiyle tutulurlar. Bu sistemin sınıfları “birinci sınıf piramitler (protopiramit), ikinci sınıf piramitler (deuteropiramitler), sekiz kenarlı piramitler (ditetragonal), birinci sınıf prizmalar (protoprizmalar), ikinci sınıf prizmalar (deuteropirmitler), sekiz kenarlı prizmalar (ditetragonalprizmalar) ve Bazis'tir.
Tetragonal hemiedrisi
Hemiedri, kristal kafeslerinin simetrisinin yarısı kadar simetri taşıyan kristallerin özelliğidir. Tetragonal sistemine giren Hemiedri sınıfları şunlardır:
Sphenoidal hemiedri
Bu sınıf iki tane simetri yüzeyine ve üç tane iki sayılı eksene sahiptir. Simetri merkezleri yoktur. Bunlar da regüler sisteminin hemiedri sınıfında olduğu gibi karşılıklı yüzeylerin büyümeleri ve diğerlerinin ortadan kalkmaları ile oluşurlar. Bu sınıfa dahil bulunan şekiller, sphenoid ve skalanoeder olmak üzere iki adettir. Sphenoid, regüler sistemindeki tetraedere benzer. Fakat onda olduğu gibi dört tane eşit kenarlı üçgen tarafından değil, iki kenarı eşit dört üçgen tarafından çevrilmiştir. Bunun da pozitif ve negatif şekilleri vardır. Skalanoeder ise, tetragonal sistemindeki dietragonal piramitlerden meydana gelir. Sekiz tane kenarları eşit olmayan üçgen tarafından çevrilmiş bir şekildir. Dört tane zikzaklı orta kenara, dört tane uzunca küt ve dört tane de keskince kutup kenarına sahiptir. Eksenler kenarların ortasından geçer.
Tetragonal bipiramidal sınıf
Bir tane simetri yüzeyine, bir tane dört sayılı simetri eksenine ve simetri merkezine sahiptir. Bu sınıfa dahil bulunan tipik şekillerden birisi “tritoprizma” ; diğeri de “tritopiramit” olup sağ ve sol çeşitleri vardır.
Hemimorf tetartoedrisi
Simetri merkezi ve simetri yüzeyi yoktur. Simetri elemanı olarak, yalnız bir tane dört sayılı simetri eksenine sahiptir. Bu sınıf, bipiramidal sınıftan transversal simetri yüzeylerinin yokluğu ile ayrılır. Bu sınıfa dahil şekiller; alt ve üst bazisler; birinci, ikinci ve üçüncü sınıf piramitlerdir. Doğal yollardan oluşan minerallerden Wulfenitin, aynı sınıfta kristalleştiği muhtemel görülmektedir.
|
