Ubıhya
Ubıhya (İngilizce telaffuz: [uːˈbɪxiə]; Rusça: Убыхия,Çerkesçe: Убыхия ) 14. ve 16. yüzyıllar arasında Ubıh boylarının topluluğundan oluşmaktadır. Soçi civarlarında bir ülkeydi.
17. yüzyılda Ubıhlar Sadz Abazalarını yerlerinden etmişlerdir, ve Abhazya düzeninin aksine Ubıhya'da prens yoktu ve 11 Ubıh alt konseyinden ve 2 Ahçıps ve Sadz halkı soylularından olmak üzere bir konsey tarafından yönetilmekteydi.
1864'te Ubıhya Rus-Kafkas Savaşı'nda yenildi ve 40.000 civarında olduğu tahmin edilen nüfusu Osmanlı İmparatorluğu'na kitlesel olarak götürüldü. Bu olay Ubıh ulusunun Ubıhya'dan topluca yok olmasına yol açtı.
Kafkasya halklarından birçok milliyetçi tarafından Ubıhlar ve dillerinin yok olmuş olması bir halkın düzgünce korunmadığı takdirde neler olabileceğine örnek olarak gösterilmektedir.
Yerleşim
Ubıhya günümüz Abhazya'nın kuzeyinde Karadeniz kıyısında Çerkesler ve Abazaların yerleşim yerlerinin arasında bir bölgedir. Soçi kenti tarihi Ubıhya'nın içerisindedir. Vardan, Şaşe, Khize, Subeşkh ve Alani gibi Ubıh boyları yaşarlardı. Bunlardan ilk ikisi ekonomik ve sosyal yönden en ileri gelenlerden sayılır ve Vardan ile Soçi nehirlerinin vadilerinde yaşar. Özellikle tarım ve bahçıvanlıkta çok ilerlemişlerdir.[1]
Dil
Ubıhça, Kafkas dillerinin Kuzeybatı Kafkas dilleri öbeğine bağlı, Abhazca ile akraba bir dildir. Ubıhların göçüyle birlikte, Kafkasya’da bu dili konuşan hiç kimse kalmadı. Türkiye’ye yerleşen Ubıhlar da, yazılı olmayan bu dili zamanla unuttular. Tevfik Esenç adlı kişi Ubıhça’yı konuşan son kişiydi ve Ubıhça’nın grameri ve sözlüğü çalışmalarında ünlü Fransız bilim adamı Georges Dumézil ile birlikte çalıştı. Tevfik Esenç’in(1904 – 7 Ekim 1992)ölümüyle Ubıhça ölü dillerden biri haline geldi.
Din
Kuzey Kafkasya’nın batı ucunda yerleşik olan Ubıhlar komşuları Abhaz ve Adigeler gibi paganik bir halktı, bölge erken dönem Hristiyanlıkla tanışmıştır. Osmanlıların bölgeyi fethiyle İslam diniyle tanıştılar ve Sünniliği benimsediler. Daha önceki dönemlerde pagandırlar. Ubıhlar görece geç Müslüman olan bir toplumdur. 16.-17. yüzyıllardan itibaren Osmanlı Türkleri ve Kırım Tatarları aracılığıyla Müslüman olmuşlardır. Ubıhların tamamı Müslümandır (Sunni-Hanefi).
Kaynakça
- "Ubıhya - Ubıhların Vatanı". 9 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Eylül 2014.
- Bagrat Shinkuba. The Last of the Departed on Adyghe Library8 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.