Uluslararası Uzay İstasyonu

Uluslararası Uzay İstasyonu (UUİ, İngilizce: International Space Station (ISS)), alçak Dünya yörüngesine yerleştirilmiş bir uzay üssü, başka bir tabirle üzerinde yaşanabilen yapay bir uydudur. Bir araya getirilen modüllerin birleştirilmesiyle inşa edilmiş olan istasyonun ilk kısmı 1998 yılında fırlatılmıştır.[1] İstasyonun yapısı temel olarak basınçlı modüller, destekleyici dış iskelet ve güneş panellerinden meydana gelmektedir. Dünya yörüngesinde bulunan en büyük yapay uydudur.[2] Uygun saatlerde yeryüzünden bakıldığında çıplak gözle görülebilmektedir.[3][4]

"ISS" buraya yönlendirilmektedir. Diğer kullanımlar için ISS (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Uluslararası Uzay İstasyonu

Uluslararası Uzay İstasyonu'nun Discovery uzay mekiği tarafından çekilen fotoğrafı

UUİ İstatistikleri
NSSDC KİMLİĞİ:1998-067A 18 Kasım 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Çağır İşareti:Alpha, Station
Mürettebat:En fazla: 7
Şu anda: 7
(Expedition 64) (Soyuz MS-17)(SpaceX Crew-1)
Görev Süresi:1998–2024
Fırlatma Rampası:Baikonur LC-81/23, LC-1/5
KSC LC-39
Kütlesi:Yaklaşık 400.000 kg
Uzunluğu:72,8 m
Genişlik:109 m
Yüksekliği:yakl. 20 m
(Nadir-Zenit arası)
Yaşanabilir Alan:837 m³
Atmosfer Basıncı:101,3 kPa (1 atm)
Yerberi:392 km
(8 Mayıs 2012 21:56:20 devir)
Yeröte:406 km
(8 Mayıs 2012 21:56:20 devir)
Eğikliği:51,6 derece
Ortalama Hız:7.706,6 m/s
(27.743,8 km/h)
Yörünge Periyodu:92 dakika 32 saniye
(8 Mayıs 2012 21:56:20 devir)
Yörüngegeki Gün Sayısı:8114
(6 Şubat)
Görevdeki Gün Sayısı:7677
(6 Şubat)
Toplam Tur Sayısı:127362
(6 Şubat)
UUİ bileşenlerinin dizilimi
ISS'in bileşenleri (NASA)

Haziran 2017 itibarıyla UUİ'nin bileşenleri.
Büyütmek için tıklayınız.

UUİ, deneyler için uzay ortamı ve düşük yer çekimi ortamı sağlayan bir laboratuvar merkezidir. Mürettebatın biyoloji, fizyoloji, fizik, kimya, astronomi, meteoroloji ve daha birçok dalda deneyler yapmasına olanak verir.[5][6][7] İstasyon ayrıca Ay ve Mars görevlerinde kullanılması planlanan ekipman ve sistemlerin, kullanım öncesi uzayda test edilmeleri için çok uygun bir ortam sağlar.[8]

Uzaydaki en uzun kesintisiz olarak insan bulundurma rekorunu elinde tutan istasyon, Keşif 1 mekiğinin 2 Kasım 2000 tarihinde istasyona varmasından bu yana, uzay mürettebatını 7401 gündür kesintisiz olarak barındırmıştır ve barındırmaya devam etmektedir. Bir önceki rekor, 3644 gün ile Sovyet uzay istasyonu Mir'e aitti.[9] UUİ, bugüne kadar 15 farklı milletten astronot ve kozmonota ev sahipliği yapmıştır.[2]

Uluslararası Uzay İstasyonu programı, beş katılımcı uzay kuruluşu tarafından oluşturulmuş ortak bir projedir, bu kuruluşlar ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi, Rusya Federal Uzay Ajansı, Japonya Uzay Araştırma Ajansı, Avrupa Uzay Ajansı ve Kanada Uzay Ajansı'dır.[10][11] İstasyonun mülkiyet ve kullanım hakları hükûmetler arası antlaşmalar ve sözleşmelerle belirlenmiştir.[12] İstasyon, Rus Yörünge Bölümü ve Amerika Birleşik Devletleri Yörünge Bölümü olmak üzere iki kısımdan oluşmaktadır. İstasyonun yörünge yüksekliği 330 km ila 435 km arasında değişmektedir. İstasyon zamanla azalan irtifasını arttırmak için Zvezda modülünün motorlarını veya ziyaretçi uzay araçlarını kullanır. Bir günde Dünya çevresinde 15,5 tur atar.[13]

ABD'nin bütçe arttırımına gitmesi sonucunda istasyonun görev süresi 2020 yılından 2024 yılına kadar uzatılmıştır, 2028 yılına uzatılması ise muhtemeldir.[14][15][16] Şu an projeye destek vermekte olan ve 2020 yılına kadar projeye destek vereceğini açıklayan Rusya, Almanya, Fransa, Japonya ve Kanada gibi ülkelerin bu uzatmalı bütçeye katkı yapıp yapmayacakları henüz belirsizdir. Rusya Federal Uzay Ajansı, Uluslararası Uzay İstasyonu emekliye ayrılmadan önce istasyonu kullanarak, OPSEK adında yeni bir istasyon yapılması için teklif vermiştir. UUİ, bugüne kadar inşa edilen, içerisinde personel barındıran dokuzuncu istasyondur.

Amaç
Zvezda modülünden güneşin doğuşu
Tracy Caldwell Dyson, İstasyon'dan dünyaya bakıyor, 2010

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi ile Rusya Federal Uzay Ajansı arasındaki orijinal ortak niyet bildirgesine göre Uluslararası Uzay İstasyonunun bir laboratuvar, gözlemevi ve fabrika olması planlanmıştı. Ayrıca gelecekteki Ay, Mars ve çeşitli astroid görevleri için ulaşım, bakım ve ara üs olarak hizmet vermesi de planlanmıştı.[17] 2010 yılı ABD ulusal uzay poliçesinde, istasyona mevcut görevlerine ek olarak ticari, diplomatik[18] ve eğitim amaçlı görevler verilmiştir.[19]

Bilimsel Araştırma

Uluslararası Uzay İstasyonu başka bir mekânda gerçekleştirilemeyecek araştırmaların gerçekleştirilmesi için ortam görevi görmektedir. Küçük, insansız uzay araçları, yer çekimsiz ortam ve uzaya maruz kalma işlemleri için ortam sağlarken istasyonlar onlarca yıl sürebilecek deneylere ev sahipliği yapabilir. Bu sayede insanlı uzay mekiklerinin kapasitelerinin ötesine geçebilen bir ortam teşkil edilmiş olur.[2][20]

Mikro yer çekimi

Uluslararası Uzay İstasyonu, Dünya'nın yer çekiminden etkilenmektedir. Yer çekimi Dünya yüzeyinden daha az olmasına rağmen sıfır değildir. Fakat istasyon yörüngede devamlı hareket hâlinde olduğu için, yer çekimi merkezkaç kuvveti ile dengelenmektedir. Araştırmacılar, bu ağırlıksızlığa yakın ortamın gelişim, büyüme, evrim ve bünye işlevleri üzerindeki etkilerini incelemektedir. NASA mikro yer çekiminde 3 boyutlu insansı dokuların nasıl oluştuğu üzerinde araştırmalar yapmak istemektedir.[6]

Keşifler

UUİ, Ay'a ve Mars'a yapılması planlanan uzun-süreli insanlı seyahatler için yapılan uzay mekiği testleri için nispeten güvenli bir ortam teşkil etmektedir.

Mars'a insanlı seyahatler için yapılan yeryüzü deneylerinde kullanılan Rus yapımı MARS-500 kompleksinin 3 Boyutlu Planı

Bu ortam sayesinde Dünya'dan uzakta gerçekleştirilecek operasyonlar ve bakım-onarım işlemleri için tecrübe kazanılır, oluşması muhtemel riskler azaltılır, uzay gemilerinin gezegenler arası seyahat kabiliyetleri arttırılır.[8]

ESA, MARS-500 deneylerine atıfta bulunarak "UUİ; ağırlıksızlık, radyasyon ve diğer uzay-kaynaklı faktörler ile ilgili soruların cevaplanması için yeryüzü deneyleri ile kıyaslandığında hayati önem taşımaktadır, uzun süreli tecrit ve kapatılma durumlarının etkileri yeryüzü deneylerine göre daha uygun şekilde adres edilebilir".[21] Rus Uzay Ajansı Roscosmos'un İnsanlı Uzay Uçuşları Daire Başkanı Sergey Krasnov, 2011 yılında MARS-500 kompleksinin daha küçük bir versiyonun UUİ'ye taşınmasını önermiştir.[22]

İki astronot, Uluslararası Uzay İstasyonu üzerinde bakım çalışması esnasında. Arkada Yeni Zelanda'nın Güney (solda) ve Kuzey (sağda) adaları görülüyor.
Uluslararası Uzay İstasyonu'nun Discovery Uzay Mekiği'nden çekilmiş bir pozu. Arkada ise Hazar Denizi ve Volga Deltası görünüyor.
Bir mum alevinin dünyadaki görüntüsü ile UUİ'deki görüntüsünün karşılaştırılması.
Laboratuvarların balıkgözü lensten görünümü.

Dış bağlantılar

Kaynakça
  1. "Central Research Institute for Machine Building (FGUP TSNIIMASH) Control of manned and unmanned space vehicles from Mission Control Centre Moscow" (PDF). Russian Federal Space Agency. Erişim tarihi: 26 Eylül 2011.
  2. "Nations Around the World Mark 10th Anniversary of International Space Station" (İngilizce). NASA. 17 Kasım 2008. 8 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2009.
  3. Price, Pat (2005). The Backyard Stargazer: An Absolute Beginner's Guide to Skywatching With and Without a Telescope. Gloucester, MA: Quarry Books. s. 140. ISBN 1-59253-148-2.
  4. "Human Space Flight" (İngilizce). NASA. 2 Temmuz 2008. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi.
  5. "International Space Station Overview". ShuttlePressKit.com. 3 Haziran 1999. 21 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Şubat 2009.
  6. "Fields of Research". NASA. 26 Haziran 2007. 23 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2014.
  7. "Getting on Board". NASA. 26 Haziran 2007. 8 Aralık 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Mart 2014.
  8. "ISS Research Program". NASA. 11 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Şubat 2009.
  9. "We've Only Just Begun". NASA. 26 Temmuz 2008. 16 Mart 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2009.
  10. Gary Kitmacher (2006). Reference Guide to the International Space Station. Canada: Apogee Books. ss. 71-80. ISBN 978-1-894959-34-6. ISSN 1496-6921.
  11. "Human Spaceflight and Exploration—European Participating States". European Space Agency (ESA). 2009. 24 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2009.
  12. "ISS Intergovernmental Agreement". European Space Agency (ESA). 19 Nisan 2009. 21 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.
  13. NASA (15 Aralık 2008). "Current ISS Tracking data". NASA. 25 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2009.
  14. Achenbach, Joel (8 Ocak 2014). "NASA: International space station operation extended by Obama until at least 2024". washingtonpost.com. 9 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2014.
  15. Clark, Stephen (11 Mart 2010). "Space station partners set 2028 as certification goal". Spaceflight Now. 24 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2011.
  16. "Canada's space station commitment renewed". CBC News. 29 Şubat 2012. 20 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2014.
  17. "Memorandum of Understanding Between the National Aeronautics and Space Administration of the United States of America and the Russian Space Agency Concerning Cooperation on the Civil International Space Station". NASA. 29 Ocak 1998. 15 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Nisan 2009.
  18. Payette, Julie (10 Aralık 2012). "Research and Diplomacy 350 Kilometers above the Earth: Lessons from the International Space Station". Science & Diplomacy. 1 (4). 12 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2014.
  19. "National Space Policy of the United States of America" (PDF). White House; USA Federal government. 29 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Temmuz 2011.
  20. Worldbook at NASA
  21. "Mars500 study overview". ESA. 4 Haziran 2011. 31 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2017.
  22. "Space station may be site for next mock Mars mission". New Scientist. 4 Kasım 2011. 11 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2017.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.