Ussallaştırma

Ussallaştırma, diğer bir adıyla rasyonalizasyon, şahsın gerçek sebeplerini bilmediği kimi davranış, düşünce ve duygularını mantık açısından tutarlı ya da ahlak yönünden benimsenebilir ve anlayabileceği bir nedene bağlamasıdır.

Psikoloji'deki daha geniş anlamıyla rasyonalizasyon, bir bireyin veya toplumun olumlu karşılamadığı, ahlaki kurallara, sosyal normlara uymayan bir düşünceyi, bir duyguyu veya tavrı, bireyin ve toplumun onaylayacağı cinsten bir kalıba sokacak şekilde yeni bir düşünce, duygu, tavır vs. yaratarak gayri şuuri bir şekilde gizlemeyi ifade eden bir mekanizmadır. Diğer bir deyimle, bireyin kendi hareketlerinin sosyal normlara ters düşen, akıl-dışı ve gayri şuuri saiklerini, rasyonel(ussal) ve şuurlu bir takım saiklerle örtbas etmesini, normlara uygun ve toplum tarafından makul görünen bir bahaneye bağlamış olmasını ifade etmektedir.[1]

Rasyonalizasyon(Ussallaştırma) Örnekleri

Sırf kendi hükmetme duygusunu tatmin etmek için çocuğuna hiç durmadan karışan ve baskı uygulayan bir annenin, bunu onun iyiliği için yaptığını söylemesi bir rasyonalizasyon örneğidir.

Ussallaştırma hipnozda (uyutmada) gözlemlenebilir. Örneğin uyutulan bir denek'e ceketini çıkarması söylense de ceketinin çıkarırken uyandırılıp neden böyle yaptığı sorulsa, o an için akla yatkın bir nedene dayanmayan bu davranışını akla yatkın bir neden bulup açıklamaya çalışacak diyelim havanın pek sıcak olduğunu veya başka mantıklı nedenleri ileri sürecektir.

Ayrıca bakınız

• Sigmund Freud
• Yaşamım ve Psikanaliz
• Max Weber
• Psikoloji
• Psikanaliz

Dış bağlantılar

• Tsang J Moral rationalization and the integration of situational factors and psychological processes in immoral behavior Review of General Psychology 6(1):25–50, 200223 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça

1. Erich Fromm, Hürriyetten Kaçış Tur Yayınları, 3. Baskı , Çeviren: Ayda Yörükan, s: 84 (Çeviren Notu)