Vadideki Zambak
Vadideki Zambak, Honoré de Balzac'ın İnsanlık Komedyası'nın "Taşra Yaşamından Sahneler" bölümünde yer alan bir romandır. 1835'te yayımlanmıştır. Yazarın en bilinen kitaplarından biridir. Kocasıyla mutlu olmayan Henriette'le, kendisinden çok daha genç olan Felix'in imkânsız aşkını anlatan kitap, MEB'in 100 Temel Eser'i arasındadır. Eser 18 yüzyıl Fransası'nda devrim sonrası toplumsal hayat hakkında da ipuçları içermekte, duygusal bir yakınlaşmayı anlatmaktadır.
| Le Lys dans la vallée | ||||
 Édouard Toudouze'un ilüstrasyonu | ||||
| Yazar | Honoré de Balzac | |||
|---|---|---|---|---|
| Çevirmenler |
Nahid Sırrı Örik (1941) Cemal Süreya Tahsin Yücel Volkan Yalçıntoklu | |||
Kapak sanatçısı | Édouard Toudouze | |||
| Ülke | Fransa | |||
| Konu | Aşk | |||
| Yayım |
1835 (özgün) 1941 (Türkçe) | |||
| Yayımcı | Edmond Werdet | |||
| İnsanlık Komedisi serisi | ||||
| ||||
Balzac'ın acı ve ızdırabı en hissedilir şekilde aktardığı roman olduğu düşünülmektedir. Roman, ailesi tarafından çeşitli itilişlere maruz kalan bir gencin zamanla hayatında meydana gelen değişimleri ve daha sonra tanıştığı bir kadına olan bağlılığını konu almaktadır.
Konu[1]
Aristokrat bir ailenin küçük çocuğu olan Felix de Vandenesse zayıf ve çelimsiz bir çocuktur. İki ablası ve abisinden kendisine sıra gelmeyen Felix, aile sevgisinden yoksun bir şekilde yatılı okullarda yetişmiştir. Yüksek öğrenimi için Paris'te kalırken siyasal ortamın karışmasından dolayı ailesi onu Tours'a çağırmıştır. Tours'a ailesinin yanına döndükten sonra, Katıldığı bir baloda karşılaştığı ve güzelliğiyle kendisini büyüleyen Madam de Mortsauf'a aşık olur.
Balodan sonraki günlerde ruh halindeki değişimden endişelenen annesi, dinlenmesi için onu bir dostunun yanına, büyüleyici güzelliğiyle insana dinginlik veren Indre vadisindeki Frapesle Şatosunun sahibi olan Mösyö de Chessel'in yanına gönderir. Felix bu eşsiz vadiye geldiğinde, sevdiği kadının burada yaşadığını düşünür. Hissinde yanılmamıştır. Ev sahibinin yardımıyla kontesin yaşadığı Clochegour şatosuna ziyaretçi olarak gider. Madam de Mortsauf evli ve iki çocuk annesidir.
Zamanla evin sahibi Kont Mösyö de Mortsauf ve kontesle yakın ilişkiler kurar. Bir fırsatını bulduğunda kontese açılır. Duyguları karşılıksız değildir fakat bu erdem sahibi kadın kocasına ve çocuklarına ihanet etmemek için Felix'e karşılık vermez. Madam de Mortsauf'un çocukluğu da Felix'in çocukluğuna benziyordur. Ailesindeki iki erkek çocuğun ölümünden sonra dünyaya gelen Madam, annesinden sevgi görememiştir, fakat manevi annesi olan teyzesi ona anne sevgisiyle yaklaşmıştır. Madam de Mortsauf Felix'e, kendisini teyzesi gibi sevmesini söylemiş ve kendisine teyzesinin söylediği gibi Henriette diye seslenmesini istemiştir. Genç adam bu istek üzerine tutkulu isteklerini bastırır ve madamın bu isteğini yerine getirir. Altı ay boyunca kol kola gezdikleri eşsiz vadide aşkları böyle devam eder.
Pariste siyasal durumun düzelmesi üzerine vadiden ayrılır. Vadiden ayrılırken Henriette'in verdiği tavsiye-öğüt mektubuna uyan Felix, Henriette'in tavsiyeleriyle yüksek yerlere gelir, soylu çevrelerce sevilir, Krala yakın bir insan olur. Henriette mektubunda kadınlardan uzak durmasını da söyler. Bu tavsiyeye uyan Felix'in rahip gibi yaşantısı Kral dahil tüm soylu çevrenin dikkatini çeker. Özellikle, bir İngiliz soylusu olan Lady Dudley, Felix'in bu tavrına hayran kalır ve ona tutkulu bir aşkla bağlanır. Felix, Lady'nin aşkına kayıtsız kalmaya çalışsa da aralarında tutkuya dayanan bir ilişki başlar.
Henriette'in annesi Felix'in bu ilişkisini kızına yazdığı bir mektupla söyler. Henriette üzüntüden hastalanır. Vicdan azabı çeken Felix, Henriette'in hastalandığını duyunca Frapesle'e gider. Fakat Lady de onunla gelir. Madam ve Lady çayırlarda karşılaşırlar. Lady Dudley kibir ve öfkeyle oradan uzaklaşır. Madam, Felix'in Lady'nin peşinden gitmesini ister. Felix, Madamın bu isteği üzerine Paris'e geri döner. Fakat ölümüne kıskanç olan Henriette kederden ilginç bir hastalığa yakalanır, midesi hiçbir besin kabul etmemekte, 40 gündür hiçbir şey yemeyen madam ölmektedir. Henriette'nin ölüm döşeğinde olduğu haberini alan Felix, hemen Henriette'nin yanına döner. Henriette ölüm döşeğindeyken herkesin önünde aşkını itiraf eder ve Felix'e o öldükten sonra okuması için bir mektup verir. Felix, Henriette öldükten birkaç gün sonra mektubu okur. Mektupta Madam, baloda onu gördüğü andan beri ona olan tutkulu aşkından bahseder ve kızıyla evlenmesini ister. Fakat kızı Felix'ten annesinin ölümüne sebep olduğu için nefret etmektedir.
Felix Paris'e geri döner. Kadınlardan uzak duracak ve politikada yükselecek, böylece ölen aşkına bağlı kalacaktır. Paris'e dönüp alışkanlık olarak Lady'nin evine gidince onu, misafirleriyle birlikte ve kendisini soğuk bir tavırla sanki ilk defa görüyormuş gibi karşıladığını görünce onu da terk etmiştir.
Felix'in Natalie'e geçmişini anlattığı mektup burada biter. Roman, Natalie'nin Felix'e yazdığı mektubuyla sona erer. Mektubunda iki kadını birbiriyle kıyaslamakla hata ettiğini, kendisinin de iki kadınla kıyas edilmek istemediğini, ve bundan sonra hayatına girecek kadınlara Henriette ve Lady Dudley'den bahsetmemesini söyleyip Felix'ten dostça ayrılır.
Karakterler[1]
Félix de Vandenesse romanın ana karakteri olan Felix evli bir kadın olan Madam de Mortsauf'a aşık olan 20 yaşında bir gençtir. Roman Felix'in bakış açısıyla anlatılır.
Kontes Madam de Mortsauf (Henriette, Blanche) Lenoncourt dükünün kızı olan Madam, Mösyö de Mortsauf'ın eşidir. Indre vadisindeki, teyzesinin kendisine verdiği Clochegour Şatosunda yaşar. Teyzesi ve Felix kendisine Henriette, kocasıysa Blanche der.
Kont Mösyö de Mortsauf kontesin kocası olan mösyö çocukluk yıllarındaki sürgün yüzünden sorunlu bir kişiliğe sahiptir.
Lady Dudley (Lady Arabelle) romanın ilerleyen sayfalarında Felixe tutkulu bir aşk besleyen İngiliz Lady Arabelle, Felix'in de dediği gibi bedeninin sevgilisiydi. Ruhunun eşiyse Madam de Mortsauf'du.
Natalie de Manerville romanın başında ve sonunda adı geçen Natalie, Felix'in Henriette ve Lady Dudley den sonraki aşkıdır. Kitap aslında Felix'in Natalie'ye yazdığı bir mektuptur.
Romandaki diğer karakterler:
- Madeleine ve Jacgues: Kontesin çocuklarıdır, her ikisinin de sağlık problemleri vardır.
- Mösyö de Chessel: Felix'in annesinin bir dostu olan Mösyö, Frapesle şatosunun sahibidir. Felix'in kontesi gördüğü balodan sonra ruh halinin değişmesinden dolayı endişelenen annesi, dinlenmesi için onu romandaki olayların geliştiği eşsiz güzellikteki Indre vadisinde bulunan Frapesle şatosuna göndermiştir.
- Mösyö Origet: Ünlü bir doktor olan Mösyö Origet Kontun hastalanması üzerine Clochegour Şatosuna birkaç defa gelmiştir. aynı zamanda kontesin hastalığında da şatoda bulunmuştur.
- Mösyö Deslandes: Azay'lı bir Cerrahtır. Kont'un hastalığı sırasında kan alarak kontun hayatını kurtarmıştır. Ayrıca kontesin hastalığı sırasında da Mösyö Origetin yapacağı bir şey kalmayınca şatoda kalmıştır.
- Manette: Clochegour Şatosunda çocukların bakımında kontese yardım eden tek hizmetçidir. Ayrıca, romanda, bir akrabasının Kontun arazilerinden birini ekmek için kiralaması sayesinde de adı geçer.
Kaynakça
- Honoré de Balzac - Vadideki Zambak (2016) - İş Bankası Kültür Yayınları