Vatan Cephesi

Vatan Cephesi, Demokrat Parti iktidarı döneminde başbakan Adnan Menderes tarafından kurulan siyasi oluşum. DP'nin il ve ilçe teşkilatları ile gençlik kollarını bir araya getiren oluşumda, DP destekçilerinin isimleri radyodan düzenli olarak halka açıklanmaktaydı.[1][2] Bunun yapılmasındaki amacın gitgide güçlenen muhalefete karşı gövde gösterisi yapmak olduğu ve halkı kutuplaşmaya ittiği iddia edilmiş, bu uygulama 27 Mayıs 1960 Darbesi'nin de önemli gerekçelerinden biri olmuştur. Bu uygulamayı destekleyenlere göre Vatan Cephesi sadece iktidardan memnun olanların oluşturduğu bir sivil toplum örgütlenmesidir.[3]

1950'lerin ortalarında DP iktidarına karşı özellikle gençlerden oluşan güçlü bir muhalefet hareketi oluştu. Bu rüzgarı arkasına almak isteyen İsmet İnönü Anadolu mitinglerine başladı. 1958 yılında Cumhuriyetçi Millet Partisi ile Türkiye Köylü Partisi birleşti. Bu birleşmeden daha önemli bir birleşme, Hürriyet Partisi'nin CHP'ye katılmasıyla gerçekleşti. Aynı yıl içinde yaşanan bir dış gelişme, Irak'ta yaşanan darbe Demokrat Parti iktidarını daha da rahatsız etti.[4]

Muhalefetin güçlendiğini ve güvenlik güçlerini de yanına aldığını gören DP Vatan Cephesi'ni oluşturdu ve seçmenlerini bu oluşuma kaydetmeye başladı. Başbakan Adnan Menderes, 12 Ekim 1958 tarihinde Manisa'da yaptığı bir konuşmada halkı Vatan Cephesi saflarında toplanmaya çağırdı ve şunları söyledi:[4]

“ Muhalefetteki arkadaşlarımızın vatanperverliğine bugün bir defa daha huzurunuzda müracaat ederek rica ediyorum: Kin ve ihtirası desteklemekte devam etmesinler. Vatana hizmetin hangi istikamette olduğunu düşünerek muhalefetin kötü gidişine paydos desinler. Anarşiye ve nifaka paydos dedikten sonradır ki, hakiki demokrasinin ve hürriyetin güneşi bütün parlaklığı ile ortaya çıkacak, milletimizin terakki ve tealisine giden yolu daha da aydınlatacaktır. „

İktidar ve muhalefet partileri arasındaki cepheleşme halka da yansıdı. Dönemi yaşayanların anlattığına göre, özellikle köylerde DP ve CHP'lilerin gittikleri kahveleri ayırdıkları, aynı camilere gitmedikleri ve çocuklarını evlendirmedikleri iddia edilir.[4] Vatan Cephesi örgütü ocaklar kurarak ülke genelinde kısa sürede örgütlendi. Bu ocakların yalnız DP’lilere değil bütün vatandaşlara açık olduğu bildirildi ve radyodan yapılan yayınlarda her haber saati öncesinde bu cepheye katılan vatandaşların isimleri okunmaya başlandı.[5] Bu uygulamanın yanı sıra birçok yerde yayınlanan ve iktidar lehine haberler yapan Vatan Cephesi adında gazeteler yayınlanmaya başladı. Birçok kişinin adının kendisinin bile haberi olmadan cepheye katılanlar arasında açıklandığı[5] vefat etmiş insanların ya da çocukların da kaydedildiği iddia edilir.[2]

TBMM bünyesinde sadece DP'li milletvekillerinden oluşturulan ve muhalefet ile basının eylemlerinin suç oluşturup oluşturmadığını inceleyen Tahkikat Komisyonu'na mahkeme kararı olmadan tutuklama yetkisi verildi. O günkü anayasa meclise soruşturma komisyonu kurma yetkisi tanımakla birlikte bu uygulama, özellikle kuvvetler ayrımı ilkesine aykırı olduğu yönünde eleştirilir.[1]

Ayrıca bakınız

Kaynakça
  1. "Şebeke". Yalçın Küçük. S.263
  2. ""Demokrat Parti Dönemindeki "Vatan Cephesi" Ve Şimdiki Zaman..." Taylan Sorgun. Ortadoğu Gazetesi. Erişim: 2 Ağustos 2010". 29 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2010.
  3. "İsmet Paşa Darbeyi İstemedi" Prof. Dr. Mete Tunçay. Radikal.com.tr. Erişim: 2 Ağustos 2010
  4. "Demokrasinin bir açmazı: Cepheleşme" 22 Ekim 2005 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Hakkı Uyar. Radikal.com.tr. Erişim: 2 Ağustos 2010
  5. "Üçüncü Dönem Demokrat Parti İktidarı (1957-1960): Siyasi Baskılar ve Tahkikat Komisyonu" Dr. Sedef Bulut
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.