Yana Nehri

Yana Nehri (Rusça: Я́на; Yakutça: Дьааҥы Caanı), Rusya'nın Saha Cumhuriyeti'nde bulunan bir nehirdir. Nehir, 872 km uzunluğunda olup batıda Lena ve doğuda Indigirka nehirleri arasında yer alır ve Laptev Denizi'ne dökülür.

Yana nehir haritası. Rus Uzak Doğu'daki iki Yana Nehri'ni gösteren harita. Bu makalenin nehri, Laptev Denizi'ne akan kuzeydekidir.
Yana Nehri
Yana Nehri
Kaynak Sartang ve Dulgalah
Ağız Laptev Denizi
Havza ülkeleri Rusya
Uzunluk 872 km
Debi 1,100 m³/s
Havza alanı 238,000 km²

Nehir rotası

872 kilometre (542 mi) uzunluğunda ve boşalma alanı 238,000 kilometrekare (91,892 sq mi) kapsar.[1] En uzun kaynak nehri olan Sartang da dahil olmak üzere 1.492 km (927 mi) uzunluğundadır.[2] Yıllık su boşalımı yaklaşık olarak 35 kilometre küp (28.000.000 acre·ft). Bu boşalmanın çoğu, nehirdeki buz parçalanıp eridikçe mayıs ve haziran aylarında olur. Yana, ekim ayında yüzeyde donar ve mayıs sonlarına veya haziran başlarına kadar buzun altında kalır. Verkhoyansk alanında 70 ila 110 gün arası dibe kadar donmuş halde kalır ve yılın 220 günü ise kısmen donar. Nehir, Sartang ve Dulgalakh nehirlerinin birleşmesi ile başlar. Doğudan Indigirka ile paylaşılan büyük Doğu Sibirya Ovası'nın parçası olan geniş Yana-Indigirka Ovası boyunca kuzeye akar. Nehir Laptev Denizi 'nin Yana Körfezinin içine akarken, 10,200 kilometrekare (3,938 sq mi)' yı kapsayan dev bir nehir deltası oluşturur.[3]Yarok Yana'nın ana ağızlarının doğusunda yer alan büyük bir yassı adadır.

Yana havzasında Verkhoyansk Dağları 'nda buzullar' dan oluşan alpin gölleri de dahil olmak üzere yaklaşık 40,000 göl vardır ve kuzeybatıdaki bataklık ovalarda taşma gölleri vardır. Bütün Yana havzası sürekli donmuş toprak altındadır ve çoğu karaçam yaklaşık 70°N kuzeydeki tundra'ya kadar ağaçlıktır ancak ağaçlar deltaya kadar uygun mikrohabitatlarda uzanır.

Yana'nın ana nehir kolları sağdan Adycha, Oldzho ve Abyrabyt ve sağdan Bytantay ve soldan Baky'dir. Bu kolların çoğu Verkhoyansk Dağları'ndan veya Doğu Sibirya Dağları'nın bir parçası olan Chersky Range' den akan kısa nehirlerdir.

Verkhoyansk, Batagay, Ust-Kuyga ve Nizhneyansk Yana'nın ana limanlarıdır.[3]

Yana havzası, Kuzey Yarımkürede en düşük sıcaklıkların kaydedildiği Rusya'nın Soğuk Kutup adı verilen alandır. Kışın havza merkezindeki sıcaklıklar -51 °C (-60 °F) kadar düşük ve dağlarda -71 °C (-96 °F) kadar düşer. Sıcaklıkların -82 °C (-116 °F) ye kadar düştüğüne inanılmaktadır. Yakut folklorunda, böyle sıcaklıklarda bir arkadaşınıza bağırırsanız ve sizi duyamıyorlarsa bunun nedeni kelimelerin havada donmasıdır. Ancak, bahar geldiğinde "çözülme" kelimeleri gelir ve aylar önce söylenen her şeyi duyabilirsiniz.

Tarihçe

Yana, Arktik 'de bilinen ilk insan yerleşimine ev sahipliği yapmaktadır; deltada 32,000 yıl öncesine ait[4] Büyük Buzul Çağı' ndan yaklaşık 3500 yıl öncesine ait yerleşim kanıtı bulunmuştur.

1633-38'de Ilya Perfilyev ve Ivan Rebrov, Kuzey Kutbu kıyısı boyunca Lena ve doğuya, Yana'nın ağzına doğru yola çıktı ve İndigirka haliçine ulaştı. 1636-42'de Elisei Buza esasen aynı rotayı izledi. 1638-40'da Poznik Ivanov, alt Lena'nın bir koluna çıktı, Verkhoyansk bölgesinden üst Yana'ya geçti ve sonra Chersky sıradağları 'ndan indigirka'ya geçti.[5]

1892-1894'te Baron Eduard Von Toll, keşif lideri Alexander von Bunge ile birlikte, Rus İmparatorluğu Bilimler Akademisi adına Yana havzasında (diğer Uzak Doğu Sibirya nehirleri arasında) jeolojik araştırmalar gerçekleştirdi. Bir yıl iki gün süren keşif gezisinin 25,000 kilometre (15,534 mi) lik rotasının 4,200 kilometre (2,610 mi) lik kısmı jeodezik etütleri yaparak yukarıya doğru çıkan nehirlerin keşfini kapsıyordu.

Ayrıca bakınız
  • Rusya nehir listesi
  • Yana Platosu

Kaynakça
  • William Barr, Baron Eduard Von Toll's Last Expedition. Arctic, Sept 1980.
  • Alexander von Bunge & Baron Eduard Von Toll, The Expedition to the New Siberian Islands and the Jana country, equipped by the Imperial Academy of Sciences. 1887.

  1. Şablon:GVR
  2. Şablon:GVR
  3. Яна 11 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Great Soviet Encyclopedia
  4. "Arşivlenmiş kopya". 1 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Mayıs 2019.
  5. Lantzeff, George V., and Richard A. Pierce (1973). Eastward to Empire: Exploration and Conquest on the Russian Open Frontier, to 1750. Montreal: McGill-Queen's U.P.
This article is issued from Wikipedia. The text is licensed under Creative Commons - Attribution - Sharealike. Additional terms may apply for the media files.